Sáng 26/6, tại cảng Lotus (quận 7), Công ty CP đầu tư xây dựng Trung Nam (Trungnam Group) sẽ khởi công dự án “Giải quyết ngập do triều khu vực TPHCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1)”.
Dự án quan trọng này đã thu hút nhiều sự chú ý của người dân TP HCM bởi sẽ góp phần giải quyết tình hình ngập úng do triều kéo dài trong nhiều năm qua.
Phối cảnh cống kiểm soát triều Bến Nghé
Với vị trí địa lý, một mặt giáp biển Đông và các sông lớn chịu ảnh hưởng trực tiếp của thủy triều như Sài Gòn, Đồng Nai, Soài Rạp, Vàm Cỏ Đông, hiện TP.HCM có hơn 60% diện tích mặt đất thấp hơn mực nước đỉnh triều và khoảng 70% diện tích nằm trên nền đất yếu đang bị lún nền.
Dưới tác động của biến đổi khí hậu, đô thị hóa và mực nước triều ngày càng dâng cao trong khi mặt đất ngày càng hạ thấp do lún nền đã dẫn đến tình trạng ngập úng ngày càng nghiêm trọng hơn.
Quy hoạch TP.HCM đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có 02 chương trình: Chương trình 752 (QH 752) thoát nước từ đô thị ra các kênh rạch, cải tạo nâng cấp, nạo vét các kênh rạch và chương trình 1547 (QH 1547) chống ngập úng với các giải pháp kiểm soát triều và chủ động hạ thấp mực nước trên các kênh trục.
Trong 02 chương trình này, kế hoạch chống ngập do triều (QH 1547) là một chương trình lớn, đòi hỏi thời gian xây dựng lâu dài và phân kỳ từng giai đoạn.
Chiều dài toàn bộ hệ thống xây dựng các cống ngăn triều trên các kênh rạch để ngăn không cho triều xâm nhập vào trung tâm thành phố, tăng cường tối đa, phát huy hệ thống thoát nước đô thị và chiều dài kè ngăn triều toàn bộ QH 1547 là trên 60 km kè. Đây là công việc khổng lồ, không thể triển khai ngay đồng loạt vì kinh phí để xây dựng toàn bộ QH 1547 không dưới 03 tỷ USD. Vì vậy, vào tháng 3/2015, Bộ NN-PTNT đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc rà soát QH1547.
Theo đó, xét kết quả về lâu dài, đặc biệt là với tác động của biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng trên toàn cầu thì QH1547 vẫn là phương án tốt nhất để lựa chọn. Vì vậy, UBND TP.HCM đã chia thành nhiều giai đoạn để kêu gọi đầu tư.
Thực tế, có những cống ngăn triều, như cống Thị Nghè, kè đã được xây dựng và đưa vào vận hành, hiệu quả đã được minh chứng. Từ những lý do trên dự án “Giải quyết ngập do triều khu vực TPHCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1)” được ra đời và triển khai.
Ông Nguyễn Tâm Tiến, Tổng Giám đốc Trungnam Group cho hay, dự án có tổng vốn đầu tư gần 10.000 tỉ đồng theo hình thức hợp đồng xây dựng – chuyển giao (BT) với tiến độ thực hiện dự kiến là 36 tháng (từ năm 2016 – 2018).
Mục tiêu của dự án là thực hiện một phần cấp bách trong Quyết định 1547/QĐ-TTg ngày 28/10/2008 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch thủy lợi chống ngập úng khu vực TP.HCM nhằm kiểm soát ngập do triều cường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu cho vùng diện tích 570 km² với khoảng 6,5 triệu dân thuộc khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm TP.HCM.
Phối cảnh các cống nhỏ từ Vàm Thuật đến Mương Chuối
Đồng thời chủ động điều tiết hạ thấp mực nước trong các kênh rạch nhằm cải thiện khả năng tiêu thoát nước (bơm nước thoát ra từ các hệ thống thoát nước đô thị thoát ra kênh rạch) của các dự án thoát nước đô thị (QH 752) và hỗ trợ trữ nước mưa khi triều cường xuống thấp, kết hợp chống sạt lở bờ sông và góp phần cải tạo cảnh quan và môi trường.
Vùng dự án được giới hạn bởi: phía Bắc giáp với rạch Tra; phía Nam giáp tỉnh Long An; phía Tây giáp kênh An Hạ; phía Đông giáp sông Sài Gòn và Nhà Bè; thuộc địa bàn các quận/huyện: 1,3,4,5,6,7,8,10,11,12, Phú Nhuận, Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân, Gò Vấp, Bình Chánh, Nhà Bè, Bình Thạnh, Hóc Môn.
Theo đó sẽ xây dựng 06 cống kiểm soát triều gồm Bến Nghé, Tân Thuận, Phú Xuân, Mương Chuối, Cây Khô, Phú Định có bề rộng 40 – 160m; xây dựng 1 trạm bơm tại cống Bến Nghé công suất 12m3/s, 1 trạm bơm 24m3/s tại cống Tân Thuận, 1 trạm bơm 18m3/s tại cống Phú Định, sau khi dự án đi vào hoạt động, tàu thuyền vẫn qua lại bình thường thông qua khoang cửa van và âu thuyền của các cống; xây dựng 7,8km đê/kè bao ven sông Sài Gòn từ Vàm Thuật đến Sông Kinh ở các đoạn xung yếu, các cống nhỏ có khẩu độ 1,0 m - 10,0 m từ Vàm Thuật đến Mương Chuối; xây dựng nhà quản lý trung tâm cho toàn dự án và hệ thống Scada. Địa điểm xây dựng công trình thuộc địa bàn các quận 1, 4, 7, 8, huyện Nhà Bè, Bình Chánh.
Ông Nguyễn Tâm Tiến cho hay, theo chứng nhận đầu tư, dự án sẽ triển khai trong 36 tháng, tuy nhiên, nhà đầu tư sẽ đẩy nhanh tiến độ thi công trong 24 tháng. Thời gian còn lại dành cho việc dự phòng, các công tác hồ sơ và vận hành thử. Lãnh đạo Trungnam Group cũng cam kết sau khi dự án hoàn thành sẽ giải quyết triệt để việc ngập úng do triều có xét đến biến đổi khí hậu tại khu vực dự án.
Tuy nhiên việc còn ngập trong đô thị hay không thì cần có sự đồng bộ của chương trình 752 (QH752), tức là hệ thống thoát nước đô thị phải truyền tải nước thoát về kênh rạch, để các hệ thống bơm chuyển nước từ các kênh rạch ra ngoài sông lớn.
“Nếu hệ thống bơm và các cống ngăn triều hoạt động ngăn được triều nhưng khi mưa lớn nước trong các kênh rạch có về hay không để hệ thống bơm hoạt động lại là chuyện khác và trách nhiệm về mặt năng lực vận hành không thuộc dự án này.
Tuy nhiên tôi được biết chính quyền TP.HCM cũng đã và đang quyết liệt để đẩy nhanh hơn nữa hệ thống hạ tầng thoát nước đô thị, để phát huy năng lực vận hành dự án chống ngập do triều giai đoạn 1 này, và mức tương hỗ liên quan giữa dự án này và thoát nước đô thị luôn hỗ trợ phát huy cho nhau!” – ông Nguyễn Tâm Tiến nói.
Ông cũng cho biết, để thực hiện dự án sẽ phải giải tỏa, di dời hơn 300 hộ với hơn 1.500 dân. Đây là khối lượng công việc rất lớn và thời gian thi công ngắn nên nhà đầu tư mong mỏi nhận được sự hỗ trợ của lãnh đạo TP.HCM, Ngân hàng BIDV, các chuyên gia tư vấn đầu ngành và sự giúp đỡ của người dân… để dự án có thể triển khai một cách thuận lợi nhất.
