Làm sao thoát ‘bẫy giá rẻ’ cho chè xuất khẩu?

Trần Anh - Thứ Tư, 20/11/2024 , 15:08 (GMT+7)

Ngành chè Việt Nam, với vị thế là một trong năm quốc gia xuất khẩu chè lớn nhất thế giới, đang đối mặt với một thực tế đáng lo ngại khi giá chè xuất khẩu trung bình chỉ đạt 67% so với giá chè thế giới.

Bỏ tư duy "dễ mua, dễ bán"

Năm 2023, xuất khẩu chè đạt 121.000 tấn, mang về nguồn ngoại tệ trị giá 211 triệu USD. Tuy nhiên, theo Tổng cục Hải quan, đây lại là năm có sản lượng xuất khẩu chè thấp nhất trong 7 năm qua. Mặt khác, giá xuất khẩu chè năm ngoái cũng chỉ bằng 67% so với giá chè xuất khẩu bình quân của thế giới.

Việc bán chè giá rẻ không chỉ làm giảm giá trị kinh tế mà còn khiến ngành chè khó vươn tới những thị trường cao cấp. Để vượt qua "bẫy giá rẻ", ngành chè Việt Nam cần có chiến lược dài hạn và đồng bộ trong sản xuất, chế biến và tiếp cận thị trường.

Theo Bộ NN-PTNT, có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này, đó là các quy định ngày càng khắt khe tại các thị trường và chè Việt Nam hiện mới chỉ xuất khẩu thô, hàm lượng chế biến sâu còn thấp.

Diễn đàn Kết nối sản xuất và tiêu thụ chè chất lượng cao vừa diễn ra tại Viện KHKT Nông lâm nghiệp Miền núi phía Bắc (NOMAFSI) ở xã Phú Hộ, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ.

Một phần nguyên nhân khiến giá chè xuất khẩu của Việt Nam thấp là do phần lớn sản phẩm xuất khẩu thô, giá trị gia tăng thấp. Đồng thời, Việt Nam bị gắn mác là "thị trường giá rẻ", dẫn đến việc chè không được đánh giá cao về mặt thương mại. Bên cạnh đó, các rào cản kỹ thuật khắt khe như tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và yêu cầu chất lượng từ các thị trường khó tính cũng khiến sản phẩm chè Việt khó tiếp cận những phân khúc cao cấp.

Theo ông Hoàng Vĩnh Long, Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam, thế giới đang nhìn vào Việt Nam là thị trường giá rẻ và họ muốn đến Việt Nam để tìm kiếm lợi nhuận từ chè. Những người làm chè xuất khẩu trong nước lại đang trong tâm thế "dễ mua, dễ bán", miễn là làm ra bán được là bán, dẫn đến tình trạng chúng ta đang rơi vào “bẫy giá rẻ” của thế giới.

Ông Đoàn Anh Tuân, Giám đốc Công ty TNHH Thế Hệ Mới bày tỏ, dù giữ vị thế xuất khẩu chè lớn nhất Việt Nam, nhưng doanh nghiệp nhận thấy mình đang "bán sức lao động, đang bán tài nguyên đất nước một cách rẻ mạt".

Việt Nam cần tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các giống chè mới.

Việt Nam hiện sở hữu hơn 300 giống chè, trong đó nhiều giống có chất lượng tốt như Hương Bắc Sơn, Tri 5.0. Tuy nhiên, để cạnh tranh trên thị trường quốc tế, cần tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các giống chè mới, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Theo ông Tuân, thay vì tập trung vào xuất khẩu chè thô, ngành chè cần chuyển hướng sang chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm đặc thù như trà túi lọc, trà hương vị, hoặc trà cao cấp. Đây là chiến lược được nhiều doanh nghiệp lớn áp dụng thành công. "Chúng tôi đang giảm lượng xuất khẩu thô, tập trung đầu tư công nghệ hiện đại để nâng cao giá trị gia tăng. Chỉ có như vậy, ngành chè mới phát triển bền vững", ông Đoàn Anh Tuân nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, PGS Nguyễn Văn Toàn, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Miền núi phía Bắc, cũng cho rằng, "để chè Việt Nam tăng sức cạnh tranh, cần tập trung phát triển giống chè chất lượng cao gắn liền với quy trình sản xuất hiện đại, đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế".

Đẩy mạnh marketing và xây dựng thương hiệu

Marketing và xây dựng thương hiệu là yếu tố then chốt để nâng tầm chè Việt Nam. Học hỏi từ thành công của các thương hiệu chè nổi tiếng như Đại Hồng Bào (Trung Quốc), chè Việt Nam cần xây dựng câu chuyện văn hóa, lịch sử độc đáo gắn liền với sản phẩm.

Chẳng hạn, trà sen Tây Hồ hay chè Tà Xùa có tiềm năng trở thành biểu tượng văn hóa nếu được quảng bá hiệu quả. Ông Tuân chia sẻ: "Chúng ta có thể biến chè Việt Nam thành 'quốc bảo', nhưng cần sự hỗ trợ từ nhà nước trong việc quảng bá và lăng xê sản phẩm".

Để làm được điều đó, chuỗi liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp là yếu tố sống còn. Thay vì sản xuất nhỏ lẻ, nông dân cần tham gia vào các hợp tác xã, giúp tập trung nguồn lực và áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến.

Doanh nghiệp đóng vai trò dẫn dắt, hỗ trợ nông dân tiếp cận công nghệ và thị trường. Các chính sách từ nhà nước như hỗ trợ tích tụ đất đai, giảm thuế nông nghiệp, cũng là điều kiện cần để thúc đẩy chuỗi giá trị chè phát triển.

Bên cạnh đó, ngành chè Việt Nam cần xác định nhất quán mục tiêu chuyển hướng mạnh mẽ sang các thị trường cao cấp như EU, Mỹ, Nhật Bản. Để làm được điều này, việc đảm bảo chất lượng sản phẩm theo các tiêu chuẩn quốc tế như VietGAP, GlobalGAP là yêu cầu bắt buộc.

Ngành chè Việt Nam đang đứng trước những thách thức lớn, nhưng cũng có cơ hội để bứt phá. Bằng việc nâng cao giá trị gia tăng, xây dựng thương hiệu mạnh, và liên kết chuỗi giá trị hiệu quả, Việt Nam có thể đưa chè trở thành một biểu tượng văn hóa và kinh tế, khẳng định vị thế trên bản đồ thế giới.

Việc thoát khỏi "bẫy giá rẻ" không chỉ là bài toán kinh tế mà còn là sự khẳng định giá trị thương hiệu chè Việt Nam, một niềm tự hào trong mắt bạn bè quốc tế.

Trần Anh
Tin khác
Ký ức biệt động Sài Gòn trong câu chuyện kết nối thế hệ
Ký ức biệt động Sài Gòn trong câu chuyện kết nối thế hệ

Ký ức biệt động Sài Gòn từng được đưa lên màn ảnh, bây giờ lại tái hiện trong truyện dài ‘Nụ hôn dưới vòm cây’ của tác giả Nguyễn Khắc Cường.

Hai lần suýt chết vì… mê sâm Lai Châu
Hai lần suýt chết vì… mê sâm Lai Châu

Đã có lúc khó khăn, mất tiền bạc, thậm chí suýt mất mạng, TS Phạm Quang Tuyến từng nghĩ đến việc từ bỏ sâm Lai Châu, nhưng rồi lại kiên trì theo đuổi…

Châu Thành không chỉ một địa danh phổ biến miền Tây Nam bộ
Châu Thành không chỉ một địa danh phổ biến miền Tây Nam bộ

Châu Thành được đặt tên cho vùng đất nằm cạnh tỉnh lỵ, áp dụng hầu hết miền Tây Nam bộ, như một thói quen ngày xưa, như một kỷ niệm hôm nay.

Brazil liệu có trở thành nhà sản xuất, xuất khẩu tôm hàng đầu tại Mỹ Latinh?
Brazil liệu có trở thành nhà sản xuất, xuất khẩu tôm hàng đầu tại Mỹ Latinh?

Để đạt được mục tiêu này, theo Chủ tịch ABCC Itamar Rocha, ngành tôm Brazil cần đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững toàn cầu, nâng cao năng lực chế biến…

Hồ Chí Minh và vẻ đẹp vĩ nhân luôn tin ở con người
Hồ Chí Minh và vẻ đẹp vĩ nhân luôn tin ở con người

‘Hồ Chí Minh - Người tin ở con người’ là tuyển thơ của tác giả Hải Như, được ấn hành nhân kỷ niệm 95 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trung Quốc thử nghiệm thành công nhiều giống trái cây mới
Trung Quốc thử nghiệm thành công nhiều giống trái cây mới

Thông qua việc bảo tồn nguồn giống dứa trên thế giới, Viện Nghiên cứu Khoa học Nông nghiệp Nhiệt đới Trung Quốc đã nghiên cứu chọn giống, lai tạo thành công hai giống dứa đỏ.

Tạo ra sản phẩm chăm sóc da từ sầu riêng non
Tạo ra sản phẩm chăm sóc da từ sầu riêng non

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Chulalongkorn (Thái Lan) đã thành công khi biến sầu riêng thành một thành phần đột phá cho các sản phẩm chăm sóc da cao cấp, dựa trên công nghệ xanh và các phương pháp bền vững.

Tương truyền dấu chữ người thơ xưa & bước chân Đầu Đà người tu nay
Tương truyền dấu chữ người thơ xưa & bước chân Đầu Đà người tu nay

Thơ Hồ Xuân Hương có sức ảnh hưởng to lớn đến mức ngoài phần thơ 'chính hiệu', còn trên trăm bài phổ biến trong dân gian cũng được 'tương truyền' là do bà sáng tác.

‘Đóa hoa sương núi’ ẩn hiện ước mơ những đứa trẻ Raglai
‘Đóa hoa sương núi’ ẩn hiện ước mơ những đứa trẻ Raglai

‘Đóa hoa sương núi’ của tác giả Tâm An được ra mắt sáng mồng ba Tết Ất Tỵ tại lễ hội Đường sách TP.HCM, chia sẻ cuộc sống những đứa trẻ dân tộc Raglai.

Trung Quốc tăng năng suất ngũ cốc và dầu ăn trên diện tích lớn
Trung Quốc tăng năng suất ngũ cốc và dầu ăn trên diện tích lớn

Theo Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc, tăng năng suất cây ngũ cốc và dầu ăn trên diện tích lớn khu vực cấp xã, huyện, thành phố là nhiệm vụ chính năm 2025.

'Tắt lửa lòng' của Nguyễn Công Hoan được thắp lại trên sân khấu
'Tắt lửa lòng' của Nguyễn Công Hoan được thắp lại trên sân khấu

‘Tắt lửa lòng’ của nhà văn Nguyễn Công Hoan sau 90 năm xuất hiện trên sân khấu cải lương lại được đưa lên sân khấu kịch nói vào dịp Tết Ất Tỵ.

Nông dân Mỹ biến len thải thành phân ủ, giữ nước cho đất qua mùa hạn
Nông dân Mỹ biến len thải thành phân ủ, giữ nước cho đất qua mùa hạn

Ông Albert Wilde tiên phong sử dụng phụ phẩm len cừu để bổ sung dinh dưỡng hữu cơ, cung cấp dưỡng chất cho cây trồng thay cho phân bón hóa học.

Sự kiện