Thiên tai khắc nghiệt khiến cơn bão lòng ta thổi mãi

Tuy Hòa - Thứ Sáu, 13/09/2024 , 09:50 (GMT+7)

Thiên tai khắc nghiệt đẩy hàng triệu số phận con người vào hoàn cảnh bi thương, được nhiều thế hệ nhà thơ Việt phản ánh trong các sáng tác thi ca.

Nhà thơ Tế Hanh (1921-2009).

Thiên tai khắc nghiệt đang diễn ra khắp nơi. Riêng ở nước ta, thiên tai khắc nghiệt hơn theo từng năm tháng, vì chịu tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu. Bão tan thường kèm theo lũ quét, bão tan thường gây ngập lụt, nên dân gian gọi chung là “bão lũ” hoặc “bão lụt”.

Các thi nhân Việt ở thế kỷ 19 chủ yếu đề cập đến nước lụt. Nếu trong thơ Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) có cảnh nước lụt ở miền Tây Nam bộ “Liu riu rừng quạnh nghe chim hót/ Lổm xổm giường cao thấy chó ngồi/ Nỡ để dân đen chìm đắm mãi/ Này ông Hạ Vũ ở đâu rồi?” thì trong thơ Nguyễn Khuyến (1835-1909) cũng có cảnh nước lụt ở đồng bằng sông Hồng: “Ai lên nhắn hỏi bác Châu Cầu/ Lụt lội năm nay bác ở đâu/ Mấy ổ lợn con rày lớn bé/ Vài gian nếp cái ngập nông sâu”.

Thậm chí, sau khi chứng kiến hai trận lụt năm Quý Tỵ 1893 và năm Ất Tỵ 1905, nhà thơ Nguyễn Khuyến có bài thơ “Vịnh nước lụt” đầy tâm trạng: “Tỵ trước Tỵ này chục lẻ ba/ Thuận dòng nước cũ lại bao la/ Bóng thuyền thấp thoáng dờn trên vách/ Tiếng sóng long bong vỗ trước nhà/ Bắc bậc người còn chờ chúa đến/ Đóng bè ta phải rước vua ra/ Sửa sang việc nước cho yên ổn/ Trời đã sinh ra ắt có ta”.

Bước sang thế kỷ 20, thiên tai khắc nghiệt càng diễn biến phức tạp. Nhất là khu vực miền Trung, mỗi năm đầu phải gánh chịu bao nhiêu cơn bão, bao nhiêu trận lụt. Câu khẩu hiệu ân tình “Hướng về miền Trung” đã trở nên quen thuộc cũng vì lẽ ấy. Sinh ra và lớn lên ở Quảng Nam, nhà thơ Tường Linh (1931-2021) đã chứng kiến nhiều hình ảnh tang thương nên ông có bài thơ “Biết thuở nào quên” day dứt: “Một tối nước lên, nước tràn lên khủng khiếp/ Cả trăm người, cả ngàn người không chạy kịp/ Nước réo ầm ầm, át tiếng kêu la/ Chới với, ngửa nghiêng, người cuốn theo nhà/ Nhà theo sóng, người không thấy nữa/ Những kẻ sống không nhà không cửa/ Không áo cơm, không cả lệ thông thường/ Cắn vành môi nhìn lại một quê hương/ Bỗng run sợ, tưởng đây là địa ngục”.

Nhà thơ Vũ Quần Phương.

Dù chưa đến mức gọi là “đại hồng thủy”, nhưng mỗi cơn lụt ở đâu cũng gây ra nỗi sợ hãi cho chúng sinh. Nhà thơ Vũ Quần Phương có bài thơ “Trong cơn lụt” viết về sự ám ảnh vùng chiêm trũng Nam Định: “Bàn chân quen với đất làng/ Bây giờ đất ngạt dưới làn nước sâu/ Cánh đồng vàng lúa còn đâu/ Chùa chìm, Phật ngập dưới màu phù sa/ Giữa dòng ta cứu lấy ta/ Cây cau chới với nóc nhà chon von/ Tiếng ai gọi dưới mưa dồn/ Tiếng cha mẹ, tiếng bãi cồn quê hương”.

Tương tự, nhà thơ Trịnh Bửu Hoài (1952-2022) cũng khắc khoải cảnh ngập lụt bẽ bàng ở vùng tứ giác Long Xuyên: “Thương trăng vỡ trên đồng nước nổi/ Gió thu ào khóc giữa mưa giăng/ Ai biến đồng xanh thành biển cả/ Cánh dế ngày xưa bỗng lạc đàn/ Bến sông giờ đã chìm trong lũ/ Em dạt về đâu trong mưa giông”.

Nhà thơ Trịnh Bửu Hoài (1952-2022).

Trong khi đó, nhà thơ Đồng Đức Bốn (1948-2006) ở Hải Phòng lại kêu lên những lời hoảng hốt: Ối mẹ ơi vỡ đê rồi/ Đồng ta trắng xóa cả trời nước trong/ Trâu bò thất thểu long đong/ Trên bè tre rối bòng bong xoong nồi/ Ối mẹ ơi vỡ đê rồi/ Mộ cha liệu có lên trời được không/ Sao chưa thấy chiếc thuyền rồng/ Chở con với mẹ qua giông bão này”. Những giây phút khắc khoải trước thiên tai bao giờ cũng được xoa dịu bằng ngọn lửa tình thương đồng bào.

Câu chuyện “Sau lũ” được nhà thơ Nguyễn Lãm Thắng ở Huế miêu tả: “những chuyến xe rồi cũng thông hành/ những chuyến xe tình thương cứu trợ/ rầm rập ra đi như cuộc hành quân về miền khổ/ người không quen người/ tay lại cầm tay/ hạt gạo nẩy mầm xanh lên sau cơn bão lũ/ thay thế màu xanh da người”.

Trong cơn bão Yagi, bài thơ “Bão” của nhà thơ Tế Hanh (1921-2009) viết từ năm 1956 lại được nhiều người nhắc đến. Bài thơ “Bão” vỏn vẹn 8 câu: “Cơn bão nghiêng đêm/ Cây gãy cành bay lá/ Ta nắm tay em/ Cùng nhau qua đường cho khỏi ngã/ Cơn bão tạnh lâu rồi/ Hàng cây xanh thắm lại/ Nhưng em đã xa xôi/ Và cơn bão lòng ta thổi mãi”.

Em ruột của nhà thơ Tế Hanh là nhạc sĩ Thế Bảo đã phổ nguyên vẹn bài thơ “Bão” thành ca khúc cùng tên, còn nhạc sĩ Thanh Tùng (1948-2016) phổ bài thơ “Bão” thành ca khúc “Cơn bão nghiêng đêm” với nhiều nhấn nhá trữ tình.

Tuy Hòa
Tin khác
Thức dậy một dòng sông để thương nhớ làng quê
Thức dậy một dòng sông để thương nhớ làng quê

‘Thức dậy một dòng sông’ của tác giả Trần Nam Phong hình thành một bút pháp với những câu thơ ngân như ngọn gió không lời vừa quen vừa lạ.

Nghe tin bão lụt quê mệ Quảng Bình
Nghe tin bão lụt quê mệ Quảng Bình

Tôi nhớ tới thuật ngữ “nước khách” của vùng rốn lũ Lệ Thủy và chỉ mong nước như một vị khách quý đến rồi lại đi nhẹ nhàng, đừng để lại những đau thương, tổn thất gì cho quê hương.

Nứt ra từ đá những chân tình vùi dưới cơn mưa
Nứt ra từ đá những chân tình vùi dưới cơn mưa

‘Nứt ra từ đá’ là tập thơ thứ 7 của nhà thơ Phạm Phương Lan, một gương mặt nữ khá ấn tượng trong đời sống thi ca đô thị phương Nam.

Nhà thơ Nguyễn Quang Hưng miệt mài dõi theo chuyển động văn hóa
Nhà thơ Nguyễn Quang Hưng miệt mài dõi theo chuyển động văn hóa

Nhà thơ Nguyễn Quang Hưng từ Hà Nội vào TP.HCM để giới thiệu hai cuốn sách mới viết về đời sống văn hóa, với công chúng đô thị phương Nam sáng 26/10.

Tiếc thương vĩnh biệt người Thầy, người Anh cả của ngành BVTV Việt Nam
Tiếc thương vĩnh biệt người Thầy, người Anh cả của ngành BVTV Việt Nam

Ngày 23/10/2024, GS.TS Đường Hồng Dật đã qua đời ở tuổi 96, để lại tiếc nuối cho những người làm nông nghiệp và bảo vệ thực vật trên cả nước cũng như bạn bè, đồng nghiệp.

Nhà văn Yên Ba cùng những tâm sự về 'Viết & Đọc'
Nhà văn Yên Ba cùng những tâm sự về 'Viết & Đọc'

Trải qua 6 năm, chuyên đề 'Viết & Đọc' đã đạt con số 26 ấn phẩm và nhận được nhiều yêu mến của độc giả.

Vẻ đẹp phụ nữ Việt như điểm tựa cảm xúc thi ca
Vẻ đẹp phụ nữ Việt như điểm tựa cảm xúc thi ca

Vẻ đẹp phụ nữ Việt không chỉ được nhắc đến trong những dịp nhộn nhịp như Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, mà luôn giống như điểm tựa cảm xúc thi ca bất tận.

Lão thi sĩ trầm tư kỷ niệm ‘ai cũng có ngày xưa’
Lão thi sĩ trầm tư kỷ niệm ‘ai cũng có ngày xưa’

Lão thi sĩ Trần Duy Hiển ngoài tuổi tám mươi vẫn chứng minh sức nghĩ và sức viết chưa mệt mỏi, với tập thơ ‘Ai cũng có ngày xưa’ vừa ra mắt công chúng.

Chân dung anh hùng Lý Tự Trọng qua những tư liệu lịch sử
Chân dung anh hùng Lý Tự Trọng qua những tư liệu lịch sử

Chân dung anh hùng Lý Tự Trọng được tác giả đang công tác tại Trường Đoàn Lý Tự Trọng phục dựng bằng các tư liệu lịch sử ít được phổ biến.

GS.TSKH Phan Phải - Người sáng lập Viện Di truyền Nông nghiệp
GS.TSKH Phan Phải - Người sáng lập Viện Di truyền Nông nghiệp

Nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Viện Di truyền Nông nghiệp, chúng tôi xin kính cẩn nghiêng mình trước anh linh của GS.TSKH Phan Phải.

Gã trai xứ Nghệ thổn thức với 'năm ngón chưa đặt tên'
Gã trai xứ Nghệ thổn thức với 'năm ngón chưa đặt tên'

Gã trai xứ Nghệ với bút danh Đinh Nho Tuấn trong tập thơ ‘Năm ngón chưa đặt tên’ đã bày tỏ 'dành cho lúa những lời thứ nhất, dành cho lúa những lời sau cùng’.

Truyện ngắn đặc sắc hắt bóng lên nhịp sống hiện đại ra sao?
Truyện ngắn đặc sắc hắt bóng lên nhịp sống hiện đại ra sao?

‘Truyện ngắn đặc sắc 2024’ vừa được Nhà xuất bản Văn học và SBooks phát hành, khi chưa hết năm 2024, thực sự gây chú ý cho công chúng văn chương.