Độc đáo phiên chợ 700 năm tuổi ở Thái Bình, một năm họp một lần duy nhất

Phiên chợ quê họp duy nhất một lần vào mồng Hai Tết Nguyên đán hằng năm có tuổi gần 700 năm, gắn với sự tích về một danh tướng nhà Trần chống quân Nguyên Mông.

Làng Gòi (xã Đông Hợp, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình) là nơi đang lưu giữ, duy trì phiên chợ Tết độc đáo, một năm chỉ họp đúng một lần vào mồng Hai Tết. Phiên chợ diễn ra trên sân đình, nơi đang thờ 5 vị thành hoàng làng được phong 5 đạo sắc phong qua các triều đại phong kiến.

Ông Phạm Văn Vừa (trưởng Ban di tích lịch sử - văn hóa đình làng Long Bối Tây (còn gọi là đình Gòi) tự hào cho biết, đình Gòi là một trong hai ngôi đình duy nhất ở Thái Bình thờ Ngũ vị Đại vương, bốn vị theo đường võ bị cầm quân dẹp loạn an dân, một vị theo hàng văn, quan văn hay nổi tiếng khắp vùng.

Tại Thái Bình có hai ngôi đình thờ Ngũ vị Đại vương - một ngôi đình ở xã Thái Ninh (huyện Thái Thụy có tên đình Thần đầu Thần huống), nhưng ngôi đình ấy hiện nay không còn nữa do những biến cố, chỉ còn duy nhất đình làng Gòi thờ Ngũ vị Đại vương.

Phiên chợ đồ hàng dành cho trẻ con, một năm họp một phiên duy nhất trong năm. Ảnh: Thái Bình. — Phiên chợ đồ hàng dành cho trẻ con, một năm họp một phiên duy nhất trong năm. Ảnh: *Thái Bình.*

Theo lịch sử, làng Gòi cũng như bao vùng thôn quê khác, là vùng đầm lầy, lau sậy, thưa dân cư, vắng nhà cửa, đất đai hoang vu do biển bồi tụ mà thành. Người sáng lập ra làng Gòi là Nhị vị Đại đại do Hùng Duệ Vương phong sắc là hai anh em ruột quê vùng Ái châu (Thanh Hóa) có công giúp nước an dân dẹp thù trong giặc ngoài, được vua ban thưởng hưởng thực ấp Đồng Quan Trang theo chế độ Thác đạo điền.

Đến Triều đại nhà Lý, vua Lý Nhân Tông phong sắc Đông Hải Đại Vương thượng đẳng thần Đoàn Thượng. Triều đại nhà Trần, vua Trần Thánh Tông phong sắc Nam Hải Đại Vương Nguyễn Phục. Cả hai ông đều có công lớn với nước và đã truyền bá nghề trồng dâu nuôi tằm, trồng bông dệt vải, cấy lúa cho dân.

Sang thời Lê - Mạc xuống sắc phong phúc diện ly thương đẳng thần Tiến sỹ Hoàng Kỳ - ông là người con của quê hương sinh vào thế kỷ 16; năm 21 tuổi thi đỗ Tiến sĩ làm quan. Trải qua hai triều Lê - Mạc đã từng làm Phó sứ đi cống Trung Quốc. Ông có công lớn trong việc mở mang kiến thức văn hóa cho nhân dân quanh vùng, mở trường dạy học. Ông được liệt vào trong danh sách 101 vị quan nghè của tỉnh Thái Bình.

Những đứa trẻ háo hức bên những món đồ chơi mới...

Những khách hàng đặc biệt của phiên chợ mồng Hai Tết Nguyên đán.

Không chỉ là nơi lưu danh những danh nhân hào kiệt, đình làng Gòi còn nổi tiếng với phiên chợ độc đáo: một năm họp một lần duy nhất vào sáng mồng Hai Tết. Sau nhiều năm thay đổi, phiên chợ hiện tại trở thành phiên chợ bán những đồ hàng dành cho con trẻ, khách hàng toàn là trẻ con, và những thứ bày bán là đồ chơi cho con trẻ…

“Thế kỷ thứ 13, sau chiến thắng quân Nguyên Mông, Võ Đô hầu Nguyễn Thức - vị danh tướng nhà Trần đóng doanh trại ở thôn Đông A mở hội khao quân, lấy thêm lính để chuẩn bị binh lực cho trận chiến Bạch Đằng trên sông Lục Đầu giang. Dân trong vùng mang lễ vật tới thết đãi tân binh; người trong vùng cũng mang các sản vật tới, có sự trao đổi, mua bán… từ đó mà thành phiên chợ” - Trưởng ban di tích lịch sử đình Gòi, ông Phạm Văn Vừa thông tin.

Một chùm bóng bay khổng lồ chờ đợi những 'khách hàng nhí'. — Một chùm bóng bay khổng lồ chờ đợi những "khách hàng nhí".

Những ông bố, bà mẹ trẻ cho con trải nghiệm không khí háo hức của phiên chợ đồ chơi của trẻ em.

Cũng theo các bậc cao niên, trong giai đoạn kinh tế khó khăn, người dân mải vật lộn mưu sinh, lo việc đồng áng, cấy hái…, cho tới khi Tết đã cận kề mà chưa kịp sắm sanh cho con cái đồng quà, tấm bánh, manh áo mới đón xuân…, phiên chợ đầu năm muộn mằn được mở để trẻ con được sắm Tết. Từ đó, phiên chợ thành lệ, cứ mồng Hai Tết hằng năm chợ lại mở.

Hàng quán bán đồ chơi trẻ em bày la liệt trên tấm vải bạt trải trên nền sân gạch. Những đứa trẻ theo bố mẹ đi chợ, háo hức tới chọn những món đồ mà mình ao ước.

Đây là thời khắc lũ trẻ được chọn những món đồ yêu thích, và những ông bố, bà mẹ hào phóng không nỡ từ chối ý thích của con, với mong muốn mang lại cho con mình một niềm vui đầu xuân mới.

Chợ không quá ồn áo nhưng khá tấp nập...

Những đứa trẻ trở thành thượng khách của phiên chợ quê...

Phiên chợ chỉ họp trong một buổi sáng mồng Hai Tết hằng năm...

Ngày nay, phiên chợ dành cho trẻ con đình làng Gòi đã có thêm những mặt hàng mới: những gian hàng bán đồ ăn sáng khai xuân đầu năm trên sân đình để đón những vị khách làng tới thắp hương thành hoàng, hoan hỉ một bát canh cá đầu năm; những quầy hàng bán muối trắng kèm theo một chiếc bật lửa đỏ với ước vọng một năm mới mặn mà, bếp nhà ai cũng đỏ lửa…

“Những nét đẹp văn hóa dân gian đã được lưu truyền, bảo tồn, kế thừa qua nhiều thế kỷ. Ban quản lý di tích lịch sử đình làng Gòi đang xây dựng phương án mở rộng khuôn viên đình làng, sắp xếp, khôi phục lại phiên chợ độc đáo để lưu giữ những dấu ấn xưa cũ, để giáo dục các thế hệ về sau” - ông Vừa cho biết.