Chủ vườn thất thần bên nhà giàn đổ nát, cây đang chết dần. Ảnh: Dương Đình Tường.
Những việc dân cần làm
PGS.TS Đặng Văn Đông - Viện Phó Viện Nghiên cứu Rau quả kể tiếp: Về các giải pháp kỹ thuật để phục hồi cho hoa và cây cảnh sau ngập lụt thì vừa rồi tôi cũng có trả lời những câu hỏi của Hội Nông dân xã Xuân Quan.
Việc vệ sinh đồng ruộng sau khi nước rút là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển lành mạnh của cây trồng và phòng ngừa các bệnh do vi khuẩn gây ra. Dưới đây là một số bước thực hiện:
- Dọn dẹp bùn đất và rác thải: Sau khi nước rút, hãy loại bỏ bùn đất và rác thải tích tụ trên mặt ruộng. Việc này giúp tránh tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn và mầm bệnh phát triển.
- Cải tạo đất: Đất bị ngập úng có thể bị chết khí do thiếu oxy. Người dân có thể cày xới để giúp đất thông khí tốt hơn, giúp rễ cây hấp thụ chất dinh dưỡng và oxy dễ dàng hơn.
- Xử lý đất bằng vôi: Rải vôi bột hoặc vôi hạt lên mặt ruộng có thể giúp khử trùng đất, điều chỉnh độ pH và giảm thiểu sự phát triển của một số loại vi khuẩn gây bệnh.
- Sử dụng thuốc trừ sâu và thuốc diệt khuẩn: Sau khi đã xử lý mặt bằng, người dân có thể cân nhắc sử dụng các loại thuốc trừ sâu và thuốc diệt khuẩn để xử lý các mầm bệnh còn sót lại. Tuy nhiên, việc sử dụng hóa chất nên được thực hiện một cách cẩn trọng và theo đúng hướng dẫn để tránh ảnh hưởng xấu đến môi trường và sức khỏe con người.
- Phục hồi dinh dưỡng cho đất: Bón phân (như phân hữu cơ, phân NPK...) để bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho đất, giúp cây trồng phục hồi nhanh chóng sau khi bị ngập úng.
- Xử lý giá thể cho cây trồng: Đối với những cây trồng đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi nước ngập, cần kiểm tra tình trạng rễ và cắt bỏ những phần rễ bị hư hại. Đảm bảo rằng cây có đủ không gian để phát triển rễ mới trong đất đã được cải tạo.
Cây hoa giấy giá trị cao này đã bị đốn gục. Ảnh: Dương Đình Tường.
Việc vệ sinh và phục hồi đồng ruộng sau khi nước rút đòi hỏi nhiều công sức nhưng là cần thiết để đảm bảo sự sinh trưởng và năng suất của cây trồng. Người dân cũng nên theo dõi sát sao tình hình sinh trưởng của cây trong quá trình phục hồi để kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh.
- Khi các loại cây trồng như hoa đồng tiền, cây hạnh phúc và cây phát tài núi bị ngập nước, việc xử lý đúng cách sau khi nhổ cây lên là rất quan trọng để giúp cây hồi phục và phòng ngừa các bệnh như thối rễ hay thối lá. Dưới đây là một số bước có thể thực hiện:
- Rửa sạch rễ cây: Dùng nước sạch để rửa nhẹ nhàng bùn đất bám trên rễ cây. Điều này giúp loại bỏ các mầm bệnh và vi sinh vật có hại có thể đã bám vào rễ trong thời gian ngập nước.
- Cắt tỉa rễ và lá hư hại: Cẩn thận cắt bỏ những phần rễ hoặc lá đã hư hại hoặc thối rữa. Sử dụng kéo đã được khử trùng để tránh lây lan bệnh.
- Xử lý rễ với dung dịch chống thối: Ngâm rễ cây trong dung dịch chống thối hoặc thuốc chống nấm để ngăn ngừa sự phát triển của nấm và vi khuẩn. Người dân có thể sử dụng các thuốc trị nấm chuyên dụng có bán tại các cửa hàng nông nghiệp.
- Đảm bảo độ ẩm thích hợp: Sau khi xử lý, trồng lại cây vào đất có độ ẩm vừa phải, tránh đất quá ướt hoặc quá khô. Đảm bảo rằng đất có khả năng thoát nước tốt.
- Chăm sóc cây sau khi trồng lại: Tưới nước đủ để đất ẩm nhưng không đọng nước. Trong những ngày đầu, hạn chế tưới nhiều nước để tránh làm rễ cây bị thối.
- Sử dụng phân bón nhẹ: Khoảng một đến hai tuần sau khi trồng lại, có thể bắt đầu sử dụng phân bón hữu cơ hoặc phân bón lá nhẹ nhàng để kích thích sự phát triển của cây.
- Theo dõi sự sinh trưởng của cây: Theo dõi chặt chẽ sự phát triển của cây trong vài tuần sau khi trồng lại để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh tật và xử lý kịp thời.
Những nhà vườn tan hoang. Ảnh: Dương Đình Tường.
Việc chăm sóc cẩn thận sau sự cố ngập nước sẽ giúp cây nhanh chóng phục hồi và tránh được các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe sau này. Sau khi nước rút và người dân muốn trồng lại các loại cây đã được di dời lên cao tránh ngập, việc bổ sung dinh dưỡng thích hợp là rất quan trọng để giúp cây phục hồi nhanh và phát triển khỏe mạnh. Dưới đây là một số loại phân bón và biện pháp hỗ trợ người dân có thể cân nhắc:
- Phân bón hữu cơ: Phân hữu cơ như phân compost hoặc phân bò ủ mục giúp cải thiện cấu trúc đất và bổ sung các chất dinh dưỡng thiết yếu, đồng thời hỗ trợ hệ vi sinh trong đất, tạo điều kiện thuận lợi cho rễ cây phát triển khỏe mạnh.
- Phân bón lá: Phân bón lá chứa nhiều khoáng chất có thể được phun trực tiếp lên lá để cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng. Các loại phân bón lá thường chứa nitơ, phốt pho, kali và các nguyên tố vi lượng, giúp cây phục hồi nhanh từ stress và tăng cường sức đề kháng.
- Phân bón có chứa các chất kích thích tăng trưởng: Sản phẩm này có thể giúp cây nhanh chóng hồi phục và thúc đẩy sự phát triển của rễ và lá. Chất kích thích tăng trưởng thực vật như axit humic hoặc seaweed extract (chiết xuất từ rong biển) là những lựa chọn tốt.
- Phân giải phóng chậm: Loại phân này phóng thích dần dần, cung cấp dinh dưỡng liên tục trong một thời gian dài, giúp cây phục hồi mà không gây sốc dinh dưỡng.
- Canxi và Magiê: Cung cấp canxi có thể giúp tăng cường cấu trúc tế bào của cây, trong khi magiê là thành phần quan trọng của chlorophyll, giúp lá cây xanh tốt và khỏe mạnh.
- Theo dõi độ pH của đất: Đảm bảo rằng độ pH của đất phù hợp với loại cây người dân đang trồng. Điều chỉnh độ pH nếu cần thiết bằng cách sử dụng vôi hoặc sulfur tùy thuộc vào nhu cầu cụ thể.
Khi bổ sung phân bón cho cây sau khi nước rút, điều quan trọng là phải tuân thủ các liều lượng được khuyến cáo và tránh sử dụng quá nhiều, bởi điều này có thể gây hại cho cây. Việc tưới nước thích hợp cũng rất quan trọng để đảm bảo cây có đủ độ ẩm cần thiết để hấp thụ các chất dinh dưỡng. Đó là những giải pháp trước mắt, nhà vườn phải làm.
Những việc Nhà nước phải làm
Còn giải pháp lâu dài về tổng thể thì Nhà nước phải làm. Cây trồng bị mất nguồn gen thì phải làm như thế nào? Trước hết phải khảo sát, đánh giá nhanh những nguồn gen nào là quý, có nguy cơ cạn kiệt và tìm mọi cách để phục hồi, phát triển nó, thậm chí nhờ các nhà khoa học hỗ trợ.
Ví dụ như những giống trà cổ ở Phụng Công có còn không, nếu chỉ còn một vài cây thì nhờ chúng tôi hướng dẫn và nhân giống. Vài cây đó phải xác định là tài sản của người dân, không được phép bán mà để nhân giống, bảo tồn.
Thứ hai là phải giải quyết cuộc sống mưu sinh cho người dân. Tôi đồng ý là vùng hoa nhiều người có điều kiện, có của ăn của để, dù mất đi hàng tỷ đồng nhưng họ vẫn có dự trữ chứ không như một số vùng người dân chỉ cần mất cỡ chục triệu đồng là mất đi miếng ăn. Nhưng cũng có nhiều người ở vùng hoa mới gây dựng cơ nghiệp, phải đi vay ngân hàng, hàng tháng phải trả lãi. Vậy phải có giải pháp phục hồi ngay sản xuất, tạo nguồn thu cho họ.
PGS.TS Đặng Văn Đông - Viện Phó Viện Nghiên cứu Rau quả bên trong một nhà lan công nghệ cao của Viện. Ảnh: Dương Đình Tường.
Tết năm nay đào, quất, trà là hiếm rồi, người trồng hoa đã mất đi những cây lâu năm như thế thì cần tìm đến những cây ngắn ngày, thời gian sinh trưởng chỉ 60, 80, 100 ngày. Chính quyền và hội nông dân cần tìm những cây ngắn ngày để khuyến cáo cho dân trồng nhưng nói cụ thể trồng cây gì cũng khó bởi nếu cả vùng chỉ tập trung trồng một loại hoa ngắn ngày thì sẽ có hai bất cập: thứ nhất là lấy đâu ra nguồn giống; thứ hai là xảy ra tình trạng vừa thừa vừa thiếu loại hoa này, loại hoa kia. Bởi thế mà cơ quan chuyên môn cần đưa ra danh mục khoảng 15-20 loại cây để người dân lựa chọn tùy theo điều kiện của mình.
Ví dụ nhà có điều kiện, đất cao trồng đồng tiền nuôi cấy mô tuy đầu tư cao nhưng chóng thu hồi, còn nhà không có điều kiện thì trồng các giống cúc ngắn ngày. Chính quyền cũng phải chỉ cho bà con nơi cung cấp giống có uy tín, còn để bà con tự tìm kiếm trên mạng không khéo mua phải giống rởm là chết.
