Kinh nghiệm hay từ mô hình ‘xen canh lúa - tôm càng xanh, luân canh tôm sú’

Ông Mai Văn Quốc, ngụ ấp Sở Tại, xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước là nông dân sản xuất giỏi của tỉnh Cà Mau, bằng ý chí quyết tâm, học hỏi, không ngại khó khăn, ông đã nuôi thành công và làm giàu từ mô hình “xen canh lúa - tôm càng xanh, luân canh tôm sú”.

Với 1,3ha đất sản xuất nông nghiệp chủ yếu canh tác lúa, đầu năm 2000 nhà nước cho chuyển dịch sang nuôi tôm, gia đình ông Quốc bắt đầu thực hiện nuôi theo hình thức nuôi tôm quảng canh truyền thống nên hiệu quả, năng suất mang lại thấp, khoảng 100 - 200 kg/ha/năm, dịch bệnh trên tôm như đốm trắng, đầu vàng... thường xuyên xảy ra, từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập gia đình.

Trước khó khăn trên, với tinh thần quyết tâm học hỏi, ông Quốc đã tham gia nhiều lớp tập huấn kỹ thuật sản xuất nông nghiệp do Trung tâm Khuyến nông Cà Mau, các hội, ban ngành, đoàn thể tổ chức. Ngoài tham gia các lớp tập huấn, ông còn tham gia học tập kinh nghiệm các mô hình sản xuất có hiệu quả trên địa bàn tỉnh.

Đúc kết kinh nghiệm từ các chuyến tham quan học tập, các lớp tập huấn kỹ thuật đã giúp ông Quốc hiểu hơn về mô hình nuôi xen canh lúa - tôm càng xanh, luân canh tôm sú, từ đó mạnh dạn đầu tư vào sản xuất và từ năm 2014 đến nay ông Quốc tự tin chuyển sang nuôi theo mô hình này và đã đem lại hiệu quả năng suất cao, trong đó năng suất lúa ST24 đạt 5 tấn/ha, tôm sú 300 - 500 kg/ha, tôm càng xanh 300 - 500 kg/ha, tổng thu nhập bình quân sau khi trừ các khoản chi phí trong sản xuất được 100 - 180 triệu đồng/năm (tùy theo thời giá).

Ông Quốc chia sẻ kinh nghiệm nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa luân canh tôm sú về mặt sinh học sẽ tách được mầm bệnh cho tôm sú sau khi kết thúc vụ lúa - tôm càng xanh, đồng thời cây lúa không chỉ giúp phân giải độc tố trong quá trình nuôi mà còn là nguồn thức ăn dồi dào cho tôm sú vụ luân canh.

Kỹ sư Trần Thanh Hải, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Cà Mau, cho biết, để thực hiện hiệu quả mô hình “xen canh lúa - tôm càng xanh, luân canh tôm sú”  như mô hình gia đình ông Quốc thì người nuôi cần lưu ý, đối với cây lúa, cần chọn những giống ngắn ngày thích nghi với vùng đất địa phương như ST24, ST25, OM2517, lúa lai… Mật độ sạ thưa từ 80 - 100 kg/ha, tuân thủ lịch mùa vụ hằng năm được các cơ quan chuyên môn khuyến cáo; tranh thủ các đám mưa tiến hành rửa mặn triệt để, ngoài ra thường xuyên thăm đồng để có giải pháp xử lý cho phù hợp.  

Đối với tôm càng xanh, nên thả nuôi mật độ từ 2 - 3 con/m2 và được ương trong ao gièo từ 30 - 45 ngày sau đó chuyển sang ruộng lúa. Đồng thời, thường xuyên bổ sung phân hữu cơ định kỳ cho vuông nuôi để tạo nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm, ngoài ra trong quá trình nuôi khi tôm đạt kích cở lớn bổ sung thêm ốc bươu vàng, cá tạp, khoai mì, khoai lan, hoặc ngâm lúa mầm… để cho tôm ăn và định kỳ sử dụng chế phẩm sinh học 10 - 15 ngày một lần để làm sạch nền đáy và ổn định môi trường.

Đối với tôm sú, sau khi thu hoạch lúa, tôm càng xanh cần tiến hành cải tạo vuông nuôi triệt để, xử lý hết gốc rạ, kết hợp bón phân hữu cơ tạo nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm; nên thả nuôi mật độ từ 1 - 2 con/m2, tôm giống kích cở lớn từ 2 - 2,5cm và định kỳ từ 10 - 15 ngày sử dụng chế phẩm sinh học một lần để làm sạch đáy vuông và phân hữu cơ để tạo nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm.

Ngoài thực hiện hiệu quả mô hình “xen canh lúa - tôm càng xanh, luân canh tôm sú” giúp nâng cao thu nhập kinh tế hộ gia đình, ông Mai Văn Quốc còn kêu gọi bà con xung quanh thành lập hợp tác xã sản xuất tôm lúa, với tên gọi Hợp tác xã Quyết Tiến, có 26 thành viên tham gia. Thu nhập bình quân của mỗi thành viên hợp tác xã trên 100 triệu đồng/năm.

Cách làm và hiệu quả từ mô hình xen canh lúa - tôm càng xanh, luân canh tôm sú của ông Mai Văn Quốc cho thấy mô hình sản xuất đa canh có nhiều lợi thế hơn so với các mô hình sản xuất độc canh như tận dụng tối đa diện tích canh tác; các đối tượng nuôi, trồng có mối quan hệ hài hòa, hỗ trợ nhau; giảm thiểu chi phí sản xuất; giảm rủi ro; tăng hiệu quả kinh tế và thân thiện với môi trường, phù hợp với vùng sản xuất lúa tôm trên địa bàn tỉnh Cà Mau và cần được triển khai nhân rộng trong thời gian tới.