Hồ Ngòi Là 2, công trình thủy lợi lớn nhất tỉnh Tuyên Quang nhiều hạng mục đã bị xuống cấp cần kinh phí duy tu, bảo dưỡng. Ảnh: Đào Thanh.
Hiện nay, toàn tỉnh Tuyên Quang có 317 công trình đập, hồ chứa nước. Qua kiểm tra đánh giá hiện trạng an toàn hồ đập trên địa bàn tỉnh thì hiện nay có 237 hồ chứa có kết quả đánh giá an toàn; 43 hồ chứa có kết quả đánh giá cơ bản an toàn và 37 hồ chứa có nguy cơ mất an toàn cao.
Ông Bùi Chí Thanh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Tuyên Quang cho biết, trong những năm gần đây nhiều công trình thủy lợi đã được đầu tư xây dựng song do nguồn kinh phí còn hạn hẹp nên các hệ thống chưa được đầu tư đồng bộ từ công trình đầu mối đến hệ thống dẫn nước tới mặt ruộng.
Số lượng công trình tạm do nhân dân tự xây dựng chiếm trên 44% tổng số công trình toàn tỉnh nên thường xuyên bị hư hỏng sau mỗi trận mưa lũ, nguồn kinh phí của địa phương không thể đáp ứng được, nhất là đối với các công trình bị hư hỏng có quy mô và kinh phí đầu tư lớn.
Công trình thủy lợi hồ Ngòi Là 2, đảm bảo cung cấp tưới tiêu cho trên 572ha đất lúa tại các xã Chân Sơn, huyện Yên Sơn; các phường Ỷ La, Tân Hà, Hưng Thành và xã Kim Phú của thành phố Tuyên Quang. Đây là hồ thủy lợi lớn nhất ở Tuyên Quang và là niềm tự hào của ngành thủy lợi xứ Tuyên. Tuy nhiên hiện nay, một số hạng mục tại công trình đã bị xuống cấp.
Trong đó lòng hồ bồi lắng nhiều bùn đất, làm giảm dung tích trữ nước của hồ. Tuyến kênh chính dài 3.300m mặt cắt 1m x 1,2m hiện có 2.354m kênh bị xuống cấp, hư hỏng gây rò rỉ, thất thoát nước dọc kênh. Tuyến kênh chạy dọc theo tuyến đường quản lý, vận hành đi qua khu dân cư đông đúc nhưng không có nắp đậy tiềm ẩn nguy hiểm cho người dân sinh sống xung quanh. Cùng với đó người dân thường xuyên vứt rác thải sinh hoạt, đất đá, xác động vật chết gây tắc kênh và ô nhiễm nguồn nước phục vụ sản xuất.
Công trình hồ thủy lợi Như Xuyên, thuộc xã Đồng Quý, huyện Sơn Dương có diện tích lưu vực lên đến 15km2, dung tích hồ chứa đạt 2 triệu m3. Tuy nhiên hiện nay, phần đỉnh đập rộng 4 - 5m kết hợp đường dân sinh chưa được gia cố, nhiều vị trí bị lõm, xuất hiện ổ gà, ổ voi và ứ đọng nước vào mùa mưa. Phần mái đập đã được xếp đá khan, tuy nhiên một phần hiện nay đã xuống cấp. Phần mái hạ lưu chưa có rãnh thoát nước, cơ và chân đập xuất hiện dòng thấm; bể tiêu nặng bị hư hỏng.
Ông Vi Văn Hồ, Chủ tịch UBND xã Đồng Quý, huyện Sơn Dương cho biết, công trình thủy lợi hồ Như Xuyên thường xuyên đảm bảo tưới tiêu cho gần 140ha ruộng lúa của người dân xã Đồng Quý. Ngoài ra, hồ cũng đảm bảo cung nước tưới tiêu cho ruộng lúa tại các xã Văn Phú, Hồng Lạc, Vân Sơn của huyện Sơn Dương. Những năm qua, chính quyền địa phương cũng như ngành thủy lợi thường xuyên duy tu, bảo dưỡng, tuy nhiên công trình đầu tư đã lâu, một số hạng mục xuống cấp cần nguồn kinh phí lớn để duy tu, bảo dưỡng mới đảm bảo an toàn công trình và vận hành hết khả năng tưới tiêu của công trình.
Toàn tỉnh Tuyên Quang hiện nay có 43 hồ chứa có kết quả đánh giá cơ bản an toàn và 37 hồ chứa có nguy cơ mất an toàn cao. Ảnh: Đào Thanh.
Có thể thấy, nhiều công trình hồ, đập thủy lợi trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang cần được duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa nâng cấp kịp thời. Bởi việc công trình được đảm bảo an toàn không chỉ giúp ruộng đồng được no nước mà còn đảm bảo an toàn về tính mạng và tải sản vùng hạ lưu trong mùa mưa bão.
Tuy nhiên hiện nay, toàn tỉnh Tuyên Quang mới chỉ có 18 công trình đập, hồ chứa nước lớn và vừa được đầu tư tu sửa, nâng cấp bằng nguồn vốn WB8 đã lập quy trình bảo trì theo quy định. Còn 40 công trình đập, hồ chứa nước lớn và vừa chưa lập quy trình bảo trì cần được bố trí kinh phí để thuê đơn vị tư vấn có đủ năng lực triển khai thực hiện.
259 công trình thủy lợi nhỏ do đơn vị khai thác tự lập, phê duyệt và thực hiện. Tuy nhiên, do hầu hết các công trình thủy lợi nhỏ trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang không có hồ sơ thiết kế lưu trữ nên không có cơ sở dữ liệu để lập quy trình bảo trì. Mặt khác chưa có mẫu hướng dẫn cụ thể về nội dung, trình tự lập, thẩm định và phê duyệt quy trình bảo trì công trình thủy lợi đang khai thác không có hồ sơ thiết kế. Vì vậy, hiện nay các đơn vị quản lý, khai thác chưa xây dựng được quy trình bảo trì theo quy định.
