Bộ phim "Cậu Vàng" tiếp tục cảm hứng "Làng Vũ Đại ngày ấy".
Bộ phim “Cậu Vàng” được thực hiện theo di nguyện của Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Cường (1947 - 2018). Năm 1982, ở tuổi 35, diễn viên Bùi Cường đã có được vai Chí Phèo trong bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy” và thành danh trong đời sống nghệ thuật. Đối với Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Cường, đó không chỉ là món quà danh vọng mà là cái lộ nghề nghiệp, nên người được nhận không có không có động thái đáp đền cụ thể.
Sau khi làm đạo diễn hơn 80 bộ phim truyền hình, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Cường quyết định quay lại với bối cảnh làng Đại Hoàng, nơi nhà văn Nam Cao (1915 - 1951) đã viết ra những tác phẩm lay động tâm can độc giả nhiều thế hệ.
Đạo diễn Bùi Cường muốn kể tiếp câu chuyện của “Làng Vũ Đại ngày ấy” bằng suy tư của mình. Kịch bản được Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Cường chăm chút khá kỹ lưỡng có tên gọi “Bữa cơm cuối cùng của lão Hạc”. Khi đã lên kế hoạch dàn dựng và đã tìm được đối tác đầu tư thì đạo diễn Bùi Cường đột ngột qua đời. “Bữa cơm cuối cùng của lão Hạc” bỗng dưng trở thành ước mơ cuối cùng của người từng đóng vai Chí Phèo.
Cũng may, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Cường có một người con rể là đạo diễn Trần Vũ Thủy. Đã từng cùng nhạc phụ làm các bộ phim “Tổ ấm gió lùa”, “Gia tộc dậy sóng”, “Những đóa quân tử lan”, “Bản năng nguy hiểm”, “Khu vườn bí ẩn”, “Không thể gục ngã”, “Ý chí độc lập”… nên đạo diễn Trần Vũ Thủy không muốn dang dở “Bữa cơm cuối cùng của lão Hạc”. Chỉnh sửa kịch bản của cha vợ quá cố, đạo diễn Trần Vũ Thủy đổi tên bộ phim thành “Cậu Vàng” và khởi động bấm máy tại Ninh Bình vào cuối năm 2019.
Bộ phim “Cậu Vàng” dĩ nhiên dựa trên nền tảng truyện ngắn “Lão Hạc”, nhưng nhân vật chính không phải cụ ông được nhà văn Nam Cao ghi chú “một người đã khóc vì trót lừa một con chó” mà chính là đối tượng bị “lừa” kia. Ý nghĩa của “Cậu Vàng” được giải thích trong nguyên tác “lão gọi nó là cậu Vàng như một bà hiếm hoi gọi đứa con cầu tự. Thỉnh thoảng không có việc gì làm, lão lại bắt rận cho nó hay đem nó ra ao tắm. Lão cho nó ăn cơm trong một cái bát như một nhà giàu. Lão ăn gì lão cũng chia cho nó cùng ăn”.
Vì vậy, bộ phim “Cậu Vàng” là tác phẩm điện ảnh đầu tiên của Việt Nam lấy con chó làm đối tượng thẩm mỹ chủ chốt. Nhiều nền điện ảnh tiên tiến trên thế giới đã làm phim về con chó, nhưng ở nước ta thì đây vẫn là đề tài đầy thử thách.
Một cảnh trong bộ phim "Cậu Vàng".
Làm sao tìm được một con chó cho vai Cậu Vàng sinh động đủ sức thuyết phục công chúng? Đạo diễn Trần Vũ Thủy cho biết: “Ban đầu tôi và ê-kíp cũng quyết tâm chọn các giống chó thuần Việt để huấn luyện vào vai Cậu Vàng cho phù hợp với phim. Tuy nhiên, sau quá trình huấn luyện, tất cả các con chó ấy đều không đáp ứng được nhiều đòi hỏi diễn xuất khó của vai Cậu Vàng nên đành tìm theo hướng khác.
May mắn, đoàn làm phim tìm được chú chó vàng dòng Shiba của Nhật có thể thỏa mãn các yêu cầu như chó đực, thông minh, phản ứng nhanh nhẹn, thân thiện... đồng thời vượt qua nhiều bài kiểm tra khẳt khe cho thấy nó có khả năng đáp ứng rất tốt nhiệm vụ của vai diễn. Khi lên màn ảnh, con vật được tạo hình để giống chó Việt hơn, mang lại cảm giác gần gũi hơn với khán giả Việt”.
Bộ phim “Cậu Vàng” khởi chiếu ngày 8/1/2021. Ngoài chú chó Shiba xuất hiện trong những cảnh quay rất đẹp, bộ phim “Cậu Vàng” còn có sự góp mặt của các nghệ sĩ quen thuộc như Viết Liên (vai Lão Hạc), Hữu Châu (vai Bá Kiến), Chiều Xuân (vai vợ cả của Bá Kiến), Khánh Huyền (vai vợ hai của Bá Kiến), Băng Di (vai vợ ba của Bá Kiến), Will (vai Lý Cường, con trai của Bá Kiến), Trần Lê Nam (vai ông giáo Thứ), Thanh Bình (vai Lê Văn)...
Bộ phim “Cậu Vàng” được xem như phần hai của bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”, nên áp lực lớn nhất chính là sự so sánh của công chúng. Bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy” được nhà văn Đoàn Lê (1943 - 2017) xử lý kịch bản bằng cách kết hợp 3 tác phẩm tiêu biểu “Sống mòn”, “Chí Phèo” và “Lão Hạc”, và đạo diễn Phạm Văn Khoa (1914 - 1992) đã xây dựng một không gian điện ảnh đậm đặc phong vị nông thôn Bắc bộ. Ngoài vai Chí Phèo do Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Cường thể hiện, thì bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy” cũng có được những nhân vật ấn tượng như vai Thị Nở do Đức Lưu đóng, vai lão Hạc do nhà văn Kim Lân đóng, vai ông giáo Thứ do Hữu Mười đóng…
Khoảng cách 38 năm cho hai bộ phim "Làng Vũ Đại ngày ấy" và "Cậu Vàng" cũng là một sự đối chiếu thú vị cho vùng đất đã sinh ra nhà văn Nam Cao và cho dòng chảy nghệ thuật thứ bảy nước ta.
