Bánh chưng cọt là chiếc bánh chưng bé tí tẹo, theo cách gọi của cha tôi thuở nào. Do thừa nếp, thừa nhân, thừa lá thì cha đùm nốt. Bánh chưng cọt được gói cuối cùng, thuộc hạng út ít, xấu xí, cọc cạch hơn rất nhiều so với những chiếc bánh chưng khác.
Chiếc bánh gói cuối cùng ấy lại được vớt ra đầu tiên. Vì nó nhỏ nên chín sớm. Kể cả khi đã chín, nó cũng không được đứng cùng hàng với những chiếc bánh chưng khác bởi sự lạc điệu về hình dáng. Cha treo lên chiếc đinh đóng vào cột nhà. Chằn xong xuôi nồi bánh thì cha gọi tôi dậy. “Bánh cọt chín rồi con”. Tôi ngái ngủ, dằn dỗi một lúc rồi mới dậy.
Đêm tháng Chạp rất lạnh. Qua lớp màn tuyn màu mỡ gà, tôi thấy khói và mùi bánh chín cùng bay lên. Tôi dụi mắt, thấy chiếc bánh chưng cọt ngay ngắn trên bàn thì tỉnh hẳn. Tôi lũn cũn chạy ra sân, cha đang ngồi hút thuốc lào bên bếp than chưa tắt hẳn. Sự thư thái nhẹ nhõm theo khói thuốc phả lên trời tan loãng. Tôi ngồi bệt cạnh bên, ngoắc tay mình vào tay cha. Cha biết là tôi muốn cha vào nhà bóc bánh chưng cọt cho tôi.
Đó là chiếc bánh ngon nhất mùa Tết. Phải chờ đợi cả một năm mới được ăn chứ đùa à. Cái ngày xưa ấy xa lắm. Bánh chưng đâu bán sẵn như bây giờ. Mà dẫu có bán, thì bánh chưng cọt vẫn thuộc về một thế giới khác, thế giới của những yêu thương trọn vẹn. Dẫu bánh chưng cọt đôi lúc thiếu tiêu, thiếu hành hay miếng thịt mỡ thừa không nỡ vứt đi mà đặt vào cho khỏi phí. Nỗi háo hức nhen từ khi mẹ vo nếp, đãi đậu làm nhân thịt. Háo hức ngợp trong ý nghĩ cả lúc đang ngồi phụ cha gói bánh đến lúc mẹ kiếm gạch bắc bếp giữa sân…
Tám tiếng nấu bánh là quá dài, thường thì tôi đã ngủ. Bánh được vớt ra giữa đêm. Tôi thường ăn bánh chưng cọt vào giữa đêm bởi vì bánh chín mà không được gọi dậy ngay thì sáng mai tôi sẽ vùng vằng, giận dỗi, khóc lóc đủ kiểu. Tôi không hiểu vì sao cha chiều tôi đến thế. Mặc dù lũ trẻ con ngày xưa ăn đòn như cơm bữa nhưng anh chị em tôi thì không. Tôi chưa bao giờ có cảm giác đòn roi từ cha.
Cha bóc bánh, chiếc bánh không được ép nhiều nên còn ứ nước. Cha ngồi bên trìu mến: "Bánh ngon không con. Có bị mỡ không. Có nhão quá không. Thôi chịu khó chút, mai sắp xếp bàn thờ xong thì cắt bánh khác, ngon hơn..."
Làm gì có chiếc bánh nào ngon hơn bánh chưng cọt nữa. Ăn xong bánh chưng cọt thì nỗi háo hức với bánh chưng cũng nguội mất rồi. Các bánh sau dẫu đầy đủ hơn, được chăm chút kỹ lưỡng hơn cũng không sao sánh bằng nữa. Mãi sau này tôi mới kể với cha vậy. Cha chỉ biết cười. Nụ cười hiền như rơm khô.
Cha gói bánh chưng không cần khuôn. Tôi vẫn trêu là cha đùm chùm hum vầy chứ đâu có vuông thành sắc cạnh được như người ta đâu. Lạ là năm nào cha cũng để thừa ra một chiếc bánh chưng cọt. Dẫu nguyên liệu làm bánh ít hay nhiều thì chiếc bánh chưng cọt vẫn được hình thành.
Tôi có anh trai, chị gái. Câu đùa quen thuộc nhất mỗi lần gói bánh chưng dịp Tết là "năm nay không có bánh chưng cọt nhé". Sau cái nghệt mặt đầu tiên, ánh mắt cụt lủn ngân ngấn, cái cảm giác chưng hửng đột ngột, tôi dần quen với những câu đùa của anh chị. Lần ấy tôi sém khóc. Mặt nghệt ra. Mãi đến khi cha giả bộ bới từ đống lá dong vụn tìm ra chiếc bánh to hơn lòng bàn tay chút đỉnh tôi mới cười. Cha cũng “hợp tác” với anh chị chọc quê tôi quá cơ.
Cũng từ đó tôi không bao giờ sợ câu "năm nay không có bánh chưng cọt nhé". Bởi bằng cách này hay cách khác, kiểu gì thì cha cũng sẽ để thừa lại một ít nếp, một ít nhân làm bánh chưng cọt cho tôi.
Cha không còn, để gói bánh chưng ngày Tết nữa. Chiếc bánh chưng cọt cũng theo cha đi mất rồi. Chỉ còn lại ký ức. Ký ức thơm khói bếp, ký ức gọi nỗi háo hức lúc nửa đêm, ký ức gọi tên cha. Bao giờ cũng thế, cứ mỗi độ Tết về, từng ký ức về cha lại vây kín tâm trí tôi.
Bánh chưng cọt, bánh chưng của tuổi thơ tôi, bánh chưng của tình thương mà người cha dành dụm cho đứa con gái bé bỏng. Bánh chưng cọt ngọt lành của tôi ơi...
