Đây là vùng đất tổ của người Thái đen, họ đã cùng các dân tộc khác sáng tạo nên những giá trị văn hóa bản địa vô cùng đặc sắc.
Qua hàng ngàn năm, đến nay Nghĩa Lộ vẫn còn nơi lưu giữ những trầm tích văn hóa độc đáo của các dân tộc Thái, Tày, Khơ Mú… Hàng năm, sau mỗi vụ gặt, thị xã Nghĩa Lộ lại mở hội xòe hoa, thu hút hàng vạn người từ khắp nơi trong và ngoài nước đến tham quan và chiêm ngưỡng 6 điệu xòe cổ được Bộ Văn hóa- - Thể thao & Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể, tháng 9/2013 được cấp chứng nhận màn đại xòe lớn nhất Việt Nam, năm 2019 màn đại xòe 5.000 người được coi là màn đại xòe lớn nhất thế giới.
Thị xã Nghĩa Lộ là nơi Cầm Hánh - người con ưu tú của dân tộc Thái đen đứng lên chống giặc cờ vàng, tháng 10/1952 các dân tộc nơi đây cùng bộ đội công phá căng đồn Nghĩa Lộ mở màn cho chiến dịch Tây Bắc thắng lợi.
Cánh đồng Mường Lò là vựa thóc khổng lồ của vùng Tây Bắc, những giống lúa đặc sản nổi tiếng được ví là hạt ngọc của trời như ĐS1, Hương Chiêm, Séng Cù… đã có mặt trong siêu thị các thành phố lớn, như câu ca thuở xưa: "Muốn ăn gạo trắng nước trong, vượt qua đèo Ách vào trong Mường Lò". Người dân Nghĩa Lộ đang ứng dụng những công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp để tạo ra sản phẩm chất lượng cao.
Thị xã Nghĩa Lộ được ví như là thủ phủ các huyện miền Tây tỉnh Yên Bái, hàng năm đón trên 200.000 lượt du khách đến tham quan, du lịch và khám phá mảnh đất giàu bản sắc văn hóa dân tộc. Người dân nơi đây luôn mến khách và thân thiện, ai từng đến Nghĩa Lộ đều muốn trở lại nơi này như về ngôi nhà thân yêu của mình.