1 
Nguyên nhân khiến nước đập dâng chuyển màu đỏ đục được xác định do lòng hồ Ngàn Trươi có thành phần sắt sa khoáng và xác thực vật đang phân hủy. Ảnh: Thanh Nga.
Lòng hồ Ngàn Trươi là thủ phạm
Chiều 8/7, tại Kỳ họp 15 HĐND tỉnh khóa XVII, Phó chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Đặng Ngọc Sơn đã có báo cáo, trả lời về nội dung cử tri huyện Đức Thọ phản ánh thời gian qua nguồn nước kênh chính Ngàn Trươi đổ về kênh đào Linh Cảm ra sông La đổi màu bất thường gây hoang mang, lo lắng trong nhân dân.
Theo ông Sơn: “Hiện đã xác định được nguyên nhân là do khu vực đáy lòng hồ Ngàn Trươi có thành phần sắt sa khoáng, xác thực vật đang phân hủy. Nước tầng đáy có chứa nhiều hợp chất hữu cơ, thành phần sắt 2, khi xả vào đập dâng Vũ Quang nước được hòa tan với nhiều ô xy nên đã chuyển từ sắt 2 sang sắt 3 hydroxit và 1 số muối sắt 3, hầu hết không tan, có màu cam đỏ, nâu xỉn, phần còn lại là các muối phức tan trong nước”.
Tầng nước mặt cửa xả hồ Ngàn Trươi ghi nhận ngày 10/7 màu nước hơn nâu vàng. Ảnh: Thanh Nga.
Báo cáo nêu, thời gian gần đây, nước tuyến kênh Ngàn Trươi vẫn có màu nâu đỏ nhưng nhạt hơn thời điểm trước đó. Kết quả quan trắc theo mạng lưới định kỳ quý II/2020 tại 3 vị trí trên sông La: Cầu Linh Cảm, cầu Thọ Tường, thượng lưu sông Cả cho thấy, các thông số đều nằm trong ngưỡng giới hạn cho phép theo quy chuẩn quốc gia chất lượng nước mặt tuy nhiên phải áp dụng biện pháp xử lý phù hợp.
Riêng chỉ số sắt 3 ở cả 3 vị trí lấy mẫu đều cho kết quả chỉ số vượt hạn nhưng không đáng kể.
Để đảm bảo chất lượng nguồn nước trong quá trình sử dụng đặc biệt là sinh hoạt, Sở TN-MT đã có văn bản đề nghị UBND huyện Đức Thọ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, tăng trường các biện pháp xử lý khử sắt trong nước, thau rửa hệ thống lọc, kiểm soát chất lượng nước đầu ra nhằm đảm bảo cấp nước sinh hoạt đạt tiêu chuẩn Bộ Y tế quy định.
Tuy nhiên dưới tràn đập dâng nước màu nâu đậm. Ảnh: Thanh Nga.
Tiếp tục theo dõi chất lượng nguồn nước sông La, kịp thời báo cáo UBND tỉnh, sở TN-MT và các sở ngành quan liên quan nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào xảy ra.
Đồng thời, giao sở NN-PTNT kiểm tra chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị: Ban Quản lý đầu tư xây dựng thủy lợi 4 (Bộ NN-PTNT); BQL đầu tư xây dựng công trình NN-PTNT tỉnh; Công ty TNHH MTV thủy lợi Bắc Hà Tĩnh thực hiện điều tiết xả nước đập dâng Vũ Quang và hồ Ngàn Trươi hợp lý, theo chỉ đạo của UBND tỉnh.
Một lớp vỉa màu vàng bám vào xi măng phía dưới tràn đập dâng Ngàn Trươi. Ảnh: Thanh Nga.
Trước đó, bắt đầu từ trung tuần tháng 5/2019, nước tại đập dâng Ngàn Trươi - Cẩm Trang (huyện Vũ Quang) bắt đầu xuất hiện hiện tượng chuyển màu nâu đỏ, bốc mùi hôi thối kéo dài.
Ngay sau đó, các Bộ ngành Trung ương phối hợp tỉnh Hà Tĩnh đã chỉ đạo cơ quan chức năng, mời các nhà khoa học vào cuộc điều tra nguyên nhân. Kết quả quan trắc mẫu nước thời điểm đó cho thấy, có nhiều điểm thông số Fe, Amoni, CO, COD vượt ngưỡng.
Đã có nhiều tranh cãi về thủ phạm gây ra hiện tượng nước chuyển màu, trong đó, tập trung vào 3 nguồn chính: Lòng hồ Ngàn Trươi; Cty chế biến gỗ MDF Thanh Thành Đạt và Nhà máy quặng sắt Vũ Quang (nhánh Khe Trươi).
Nguồn nước này hiện được Nhà máy nước Vũ Quang xử lý cấp cho người dân thị trấn Vũ Quang. Ảnh: Thanh Nga.
“Lòng hồ thu dọn chưa đến nơi đến chốn”
Sau công bố của Phó Chủ tịch tỉnh Hà Tĩnh, ngày 10/7, PV NNVN đã trở lại ghi nhận ý kiến của người dân huyện Vũ Quang.
Theo người dân thị trấn Vũ Quang lòng hồ Ngàn Trươi chưa được dọn "đến nơi đến chốn". Ảnh: Thanh Nga.
Theo ý kiến của hầu hết người dân được khảo sát, ngoài vấn đề đáy lòng hồ có sắt sa khoáng, do “lòng hồ thu dọn chưa đến nơi đến chốn” nên mới tạo thành màu nước đỏ đục, bền lâu như vậy. “Dưới hồ mỏ vàng thì có chứ sắt có cũng không ăn thua”, anh Lê Viết Quảng, khối 1, thị trấn Vũ Quang nói.
Đồng quan điểm, anh Lê Hồng Thái phân tích, từ thời Pháp thuộc các nhà khoa học đã khảo sát, thăm dò các mỏ khoảng sản rồi. Bây giờ nếu nói do sắt khiến nước đổi màu thì phải xem lại trách nhiệm đơn vị khảo sát, thăm dò địa chất trước khi làm dự án. “Có thể dưới (lòng hồ) có sắt nhưng biết sắt như thế tại sao vẫn làm (dự án)”, anh Thái nhấn mạnh.
Khu vực lòng hồ vẫn còn rất nhiều cây bụi lớn chưa được thu dọn. Ảnh: Thanh Nga.
Người dân này còn khẳng định, nguyên nhân khiến lòng hồ ô nhiễm là do con người: “Dự án có gói làm sạch lòng hồ nhưng theo dân ước tính kế hoạch phải làm 10 may ra họ làm được 1 – 2 (?)”.
Cách đây 2 năm, nhận thấy nước máy (bơm từ đập dâng Ngàn Trươi lên xử lý) có mùi hôi tanh nên gia đình anh Thái góp tiền cùng 2 hộ dân trong khối phố đầu tư 8 triệu đồng nối đường ống dẫn nước trực tiếp từ khe Trùa về sử dụng. Khi nguồn nước đập dâng chuyển màu bất thường, hầu hết người dân trong khối 1 không sử dụng nước máy nữa mà chuyển sang dùng nước giếng đào, giếng khoan.
Không chỉ có người dân Vũ Quang mà còn rất nhiều dân cư ở các vùng Can Lộc, Đức Thọ thời gian này cũng đành dẫn nguồn nước đỏ đục này về ao, giếng để lọc tạm mà sử dụng.
