Tầm nhìn xanh bền vững: [Bài 2] Xây dựng giá trị mới cho nông sản Mộc Châu

Bước khởi đầu của chuỗi giá trị

Cao nguyên Mộc Châu đã trở thành biểu tượng của sự đổi mới. Nhưng để khẳng định được vị thế trên bản đồ nông nghiệp, nông dân Mộc Châu không chỉ dừng lại ở việc áp dụng công nghệ cao mà còn xây dựng chuỗi giá trị nông sản hoàn chỉnh. Đây chính là con đường giúp sản phẩm nông nghiệp Mộc Châu không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước mà còn vươn xa đến các thị trường khó tính trên thế giới.

Để nâng cao giá trị của những sản phẩm và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường, việc áp dụng công nghệ cao đã trở thành yếu tố tiên quyết. Trong hành trình này, người dân Mộc Châu không chỉ tiếp cận những công nghệ tiên tiến mà còn thay đổi cách nghĩ, cách làm, biến nông nghiệp thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Một trong những ứng dụng tiêu biểu là việc xây dựng hệ thống nhà kính và nhà lưới. Với diện tích gần 80 ha, nhà kính đã trở thành "lá chắn" bảo vệ cây trồng khỏi tác động khắc nghiệt của thời tiết, đồng thời tạo ra môi trường tối ưu để các loại rau, hoa và cây ăn quả phát triển. Hệ thống nhà kính không chỉ giúp tăng năng suất mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm thiểu sâu bệnh và hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

Bên cạnh đó, hệ thống tưới tiết kiệm nước thông minh được áp dụng rộng rãi. Với gần 600 ha cây trồng sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, người dân không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn tối ưu hóa việc cung cấp nước và dinh dưỡng cho cây. Công nghệ cảm biến hiện đại cũng được đưa vào để kiểm soát các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng, đảm bảo cây trồng luôn trong điều kiện phát triển tốt nhất.

Kết quả thực hiện Đề án số 01-ĐA/HU ngày 15/3/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Mộc Châu 6 tháng đầu năm 2024 cho thấy, đến nay toàn huyện có 506 cơ sở ứng dụng tưới tiết kiệm cho 586,9 ha cây trồng, đạt 97,8% kế hoạch năm 2024; 90 cơ sở với diện tích là 76,95 ha, đạt 96,2% kế hoạch; có 25 cơ sở áp dụng việc thực hành sản xuất nông nghiệp tốt VietGAP, GlobalGAP và tương đương trong lĩnh vực trồng trọt với tổng diện tích 1.346 ha, vượt 12,1% kế hoạch.

Một điểm sáng là việc áp dụng mã số vùng trồng và hệ thống truy xuất nguồn gốc. Nhờ công nghệ này, các sản phẩm nông sản tại Mộc Châu có thể minh bạch thông tin từ quá trình trồng trọt, thu hoạch đến chế biến. Điều này không chỉ tạo niềm tin cho người tiêu dùng mà còn là yếu tố quan trọng để sản phẩm tiếp cận thị trường quốc tế.

Trong đó, huyện Mộc Châu tập trung kiểm tra, giám sát hướng dẫn kỹ thuật tại 23 cơ sở đã được cấp 30 mã số vùng trồng cho cây ăn quả phục vụ xuất khẩu. Trong 6 tháng đầu năm 2024, đang triển khai hướng dẫn cấp mã số vùng trồng nội tiêu trên cây rau cho Công ty cổ phần GreenFarm tại bản Áng, xã Đông Sang với diện tích 4,5 ha. Kiểm tra, giám sát mã số vùng trồng mận, xoài, nhãn, chuối xuất khẩu tại xã Đông Sang, Chiềng Hắc, Nà Mường, Tà Lại, Quy Hướng.

Sử dụng các thiết bị cảnh báo lượng mưa phục vụ sản xuất nông nghiệp đã được áp dụng trên địa bàn thị trấn Nông trường Mộc Châu; xã Tân Hợp, xã Hua Păng, xã Chiềng Khừa, xã Chiềng Sơn, xã Chiềng Hắc.

Theo ông Hà Như Huệ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Sơn La, việc ứng dụng công nghệ cao không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn tạo nên sự bền vững trong sản xuất.

“Chúng tôi đang xây dựng Mộc Châu trở thành trung tâm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của khu vực, nơi không chỉ tập trung vào sản xuất mà còn tạo ra những giá trị gia tăng lớn hơn cho sản phẩm”. Ông Huệ chia sẻ.

Nâng cao giá trị và sức cạnh tranh cho sản phẩm

Không chỉ dừng lại ở việc sản xuất, Mộc Châu còn chú trọng đến việc xây dựng chuỗi giá trị hoàn chỉnh cho nông sản, từ đồng ruộng đến bàn ăn. Đây là bước đi chiến lược nhằm nâng cao giá trị và sức cạnh tranh cho sản phẩm.

Trong ngành chè, công nghệ chế biến hiện đại đã giúp giữ được hương vị tinh tế và chất lượng dinh dưỡng của sản phẩm. Những nhà máy chè tại Mộc Châu sử dụng công nghệ tiên tiến để sản xuất các loại chè như chè ô long, chè xanh cao cấp. Các sản phẩm này không chỉ được tiêu thụ mạnh tại thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và các quốc gia châu Âu - những thị trường có tiêu chuẩn rất cao về chất lượng.

Lĩnh vực chăn nuôi bò sữa tại Mộc Châu cũng là một điểm sáng. Với hơn 90% quy trình được cơ giới hóa, từ vắt sữa, phối trộn thức ăn đến quản lý sức khỏe đàn bò, các trang trại bò sữa tại đây đã tạo ra sản lượng và chất lượng sữa vượt trội. Các sản phẩm từ sữa bò Mộc Châu không chỉ là niềm tự hào của địa phương mà còn trở thành thương hiệu quốc gia.

Việc ứng dụng công nghệ cao vào khâu bảo quản và chế biến cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao giá trị nông sản. Những loại hoa quả, rau hữu cơ, và các sản phẩm từ sữa đều được bảo quản bằng công nghệ hiện đại, giúp giữ nguyên chất lượng và kéo dài thời gian sử dụng.

Ông Phạm Văn Quyết, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Quyết Thanh, huyện Mộc Châu, cho biết: "Hiện nay, chúng tôi đang duy trì sáu dây chuyền chế biến, sấy khô các loại quả, công suất 1,2 tấn quả tươi/ngày. Việc đầu tư dây chuyền chế biến quả sấy khô đã góp phần tạo đầu ra ổn định, nâng cao giá trị nông sản địa phương. Do vậy, việc ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất nông nghiệp đóng vai trò quan trọng. Trong đó, cần bảo đảm tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất, chế biến đã công bố đối với từng sản phẩm gắn với thực hiện quan điểm phát triển trong vùng, khu vực và hình thành mối liên kết sáu nhà, gồm: Nhà nước-nhà nông-doanh nghiệp-nhà khoa học-hệ thống ngân hàng-các nhà phân phối".

Kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm mang lại giá trị kép

Mộc Châu không chỉ dừng lại ở sản xuất mà còn khéo léo kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm. Với lợi thế cảnh quan thiên nhiên đẹp mắt, các mô hình du lịch nông nghiệp tại đây đã thu hút đông đảo du khách. Du khách không chỉ được tham quan các nhà kính hiện đại, thưởng thức những sản phẩm sạch, an toàn mà còn có cơ hội trực tiếp tham gia vào các hoạt động như hái mận, trồng rau, hoặc vắt sữa bò. Những trải nghiệm này không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo ra nguồn thu nhập mới cho người dân.

Theo ông Trần Xuân Thành, Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Mộc Châu, các mô hình du lịch trải nghiệm đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ: "Rất nhiều du khách sau khi tham quan đã trở thành khách hàng trung thành, tiếp tục đặt hàng qua các nền tảng trực tuyến", ông Thành chia sẻ. Đây là minh chứng rõ nét cho thấy sự kết hợp giữa nông nghiệp và du lịch không chỉ làm giàu thêm giá trị kinh tế mà còn góp phần quảng bá hình ảnh Mộc Châu đến với bạn bè quốc tế.

Nhờ ứng dụng công nghệ cao và các chiến lược phát triển bài bản, nông sản Mộc Châu ngày càng khẳng định được vị thế trên thị trường. Những sản phẩm như hoa quả ôn đới, chè xanh, rau hữu cơ. sữa bò... không chỉ nổi bật về chất lượng mà còn mang trong mình câu chuyện về sự đổi mới và khát vọng vươn xa.

Việc tham gia các hội chợ nông sản quốc tế và quảng bá qua các sàn thương mại điện tử cũng giúp nâng cao nhận diện thương hiệu cho nông sản Mộc Châu. Hình ảnh những sản phẩm sạch, an toàn và thân thiện với môi trường đã trở thành biểu tượng của nông nghiệp nơi đây. Đặc biệt, việc xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Mỹ, và EU không chỉ là niềm tự hào mà còn là động lực để Mộc Châu tiếp tục đổi mới và phát triển.

Dù đã đạt được nhiều thành tựu, hành trình phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại Mộc Châu vẫn còn những thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu lớn, khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay, và sự chênh lệch về điều kiện sản xuất giữa các khu vực là những vấn đề cần được giải quyết. Tuy nhiên, với sự quyết tâm của chính quyền và tinh thần đổi mới của người dân, những rào cản này đang dần được tháo gỡ.

"Tương lai của nông nghiệp Mộc Châu không chỉ là những con số tăng trưởng mà còn là một nền nông nghiệp xanh, bền vững, và mang lại giá trị cao", ông Trần Xuân Thành khẳng định.

Có thể thấy, mảnh đất Mộc Châu đang vẽ nên bức tranh nông nghiệp đa sắc màu, hội tụ giữa truyền thống và hiện đại. Mỗi sản phẩm không chỉ là thành quả lao động mà còn là minh chứng cho sức sáng tạo, khát vọng và niềm tin vào một tương lai bền vững.