Nhiều diện tích ruộng ở xã Quy Mông chưa thể gieo cấy do thiếu nước sản xuất. Ảnh: Thanh Tiến.
Những ngày đầu năm, phóng viên có mặt trên cánh đồng thôn Thịnh Vượng, xã Quy Mông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, chứng kiến cảnh hàng chục hộ dân đang sử dụng máy bơm nước từ mương vào những diện tích ruộng trên cao để làm đất gieo cấy lúa. Nhiều mảnh ruộng đã cày bừa, đắp bờ nhưng vẫn phải chờ đợi đến lượt bơm nước mới có thể gieo cấy. Trong khi đó, một số diện tích lúa gieo cấy trước đó đã bị khô hạn, cây mạ nằm chỏng chơ, cỏ dại bắt đầu lên xanh.
Theo các hộ dân ở đây, mọi năm bà con thường gieo mạ, làm đất và cấy lúa trước Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, năm 2024 đơn vị thi công công trình cải tạo đường nối Quốc lộ 37 với đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai (IC15) thuộc tỉnh lộ 166 đã tháo dỡ hệ thống cầu máng dẫn nước từ đập Ngòi Thủ (xã Quy Mông) tới cánh đồng thôn Thịnh Vượng, Thịnh An để làm đường.
Công trình hoàn trả không đảm bảo chất lượng nên mương vẫn khô. Ảnh: Thanh Tiến.
Mặc dù đã xây dựng công trình hoàn trả nhưng vẫn chưa thể dẫn nước tưới do thi công không đảm bảo chất lượng. Hàng chục ngày nay Công ty TNHH Tân Phú (đơn vị quản lý, khai thác công trình) cùng với các hộ dân phải bơm nước cả ngày lẫn đêm để có nước sản xuất. Hiện tình trạng thiếu nước sản xuất vẫn diễn ra nghiêm trọng nếu Công ty Cổ phần xây dựng giao thông Yên Bái (đơn vị thi công) không có các biện pháp xử lý kịp thời.
Trước khi công trình cầu máng dẫn nước qua đường chưa bị tháo dỡ, gia đình ông Nguyễn Đình Chiểu ở thôn Thịnh Vượng và các hộ dân ở đây đều có thể cấy lúa theo đúng khung lịch thời vụ. Tuy nhiên, đến thời điểm nay, hơn 4 sào ruộng của nhà ông Chiểu và một số hộ dân vẫn chưa thể gieo cấy do thiếu nước.
Mạ đã già nhưng ruộng vẫn khô chưa thế cấy lúa theo lịch thời vụ. Ảnh: Thanh Tiến.
Ông Chiểu cho biết, việc xây dựng hoàn trả công trình dẫn nước tưới qua đường không đảm bảo chất lượng, nước vào bể dò rỉ hết nên không thể chảy vào mương dẫn, người dân không có nước sản xuất. Cả tuần qua, Công ty Tân Phú và các hộ dân đã khắc phục tình trạng này bằng cách sử dụng máy bơm điện và máy bơm dầu chạy suốt ngày đêm để lấy nước làm đất, gieo cấy. Thông thường, lúa giống chỉ gieo lên khay 7-10 ngày là có thể cấy ném, nhưng năm nay mạ già hơn 1 tháng mà vẫn nằm đợi nước, bà con đành phải tìm cách cấy xuống ruộng, sau đó tính tiếp.
Chỉ có hơn 1 sào ruộng trên cánh đồng này nhưng gia đình ông Đào Văn Vĩnh cũng chưa đến lượt được bơm nước, sau nhiều ngày chầu chực đến nay ruộng vẫn bỏ không, cây mạ thì đã quá già.
Nhiều hộ dân phải túc trực bơm nước cả ngày lẫn đêm. Ảnh: Thanh Tiến.
Ông Vĩnh bày tỏ, gia đình ông và các hộ dân ở đây mong muốn nhà nước và các đơn vị có liên quan sớm có giải pháp khắc phục, sửa chữa tuyến mương để bà con có thể gieo cấy đảm bảo thời vụ.
Khá khẩm hơn chút, sau khi huy động 3 nhân lực trong gia đình ngày đêm bơm nước, đến nay 4 sào ruộng của gia đình ông Hà Văn Khôi ở thôn Thịnh Hưng đã làm được đất và đang thuê người gieo cấy. Nếu tình trạng khô hạn xảy ra thời gian tới, nguy cơ diện tích này mất mùa rất cao.
Ông Khôi bức xúc, “3 bố con tôi thay phiên nhau suốt ngày đêm sử dụng máy bơm điện, mua thêm ống dẫn để lấy nước về ruộng. Nếu trừ các chi phí bơm nước, giống, phân bón và thuê người cấy lúa chắc sẽ lỗ to, đấy là khi được mùa, còn nếu không được thu hoạch thì thiệt đơn, thiệt kép”
Ông Khôi đấu nối đường ống để bơm nước về ruộng. Ảnh: Thanh Tiến.
Ông Phùng Tiến Hiển, Phó chủ tịch UBND xã Quy Mông cho biết, công trình cầu máng dẫn nước thủy lợi để phục vụ tưới tiêu cho diện tích lúa của thôn Thịnh Hưng, Thịnh Vượng bắc qua đường tỉnh lộ 166 tại lý trình km 14+530. Do đầu tư mở rộng và nâng cao nền đường tại vị trí cầu máng dẫn nước nên phải tháo dỡ 1 nhịp máng để đảm bảo cho phương tiện đi lại.
Theo hồ sơ thiết kế hoàn trả đoạn cầu máng bị phá bỏ thay thế bằng hệ thống xi-phông qua đường. Tuy nhiên sau khi đơn vị thi công hoàn trả tuyến đường ống, cho vận hành thử nghiệm trước khi đưa vào sử dụng thì hệ thống dẫn nước không thể hoạt động được. Vì vậy, đã làm ảnh hưởng tới việc cấp nước gieo cấy lúa, hoa màu trên diện tích khoảng 7 ha trên cánh đồng 2 thôn Thịnh Hưng và Thịnh Vượng.
Công trình thi công không đảm bảo chất lượng, rò rỉ nước nên chưa thể vận hành.
Để đảm bảo nước cho người nhân, chính quyền xã đã huy động người dân sử dụng máy bơm nước, đồng thời phối hợp với Công ty TNHH Tân Phú thuê máy bơm để bơm nước khắc phục tạm thời cho người dân gieo cấy. Đến thời điểm hiện tại diện tích chưa có nước để gieo cấy còn khoảng 1 ha và nhiều diện tích lúa đã cấy đang khô hạn rất cần nước để sinh trưởng và phát triển.
Những diện tích gieo cấy trước Tết đã khô hạn, mòn mỏi đợi nước. Ảnh: Thanh Tiến.
Ông Lê Anh Tuấn, Cụm trưởng cụm thủy nông số 1 (Công ty TNHH Tân Phú) cho biết thêm, do ảnh hưởng của việc thi công cầu máng không đảm bảo, phần tiếp giáp giữa giếng áp lực và đường ống xi-phông qua đường bị rò rỉ gây mất nước, nước không thể lên được phần cầu máng cũ phía hạ lưu gây ảnh hưởng cho diện tích phía sau cầu máng là 17,24 ha lúa và 2,46 ha cây công nghiệp dài ngày.
Đề nghị Công ty Cổ phần xây dựng giao thông Yên Bái sớm sửa chữa phần công trình bị hư hỏng để bàn giao đưa vào vận hành đảm bảo phục vụ nhân dân sản xuất ổn định.
