“Những ý kiến cho rằng giọng Quảng Nam có diện mạo phát âm như chúng ta thấy ngày nay là do ảnh hưởng từ việc tiếp xúc giữa người Chăm và người Việt hoàn toàn không có chứng cứ gì về mặt ngôn ngữ và lịch sử […].
Trong khi đó, các chứng cứ cho nguyên nhân biến đổi lại nằm ngay trong bản thân tiếng Việt, ở những vùng xa ngái, được tìm thấy rõ ràng nhất là trong tiếng Việt giọng Nghệ Tĩnh và Thanh Hóa, nơi xuất phát của đa số các nhóm di dân đầu tiên vào Quảng Nam […].
Giả thuyết giọng Quảng Nam được xây dựng trên cái nền giọng Thanh Hóa và thu nhận, điều chỉnh một số nét độc đáo ở giọng Nghệ Tĩnh tuy cũng chỉ là một cách giải thích, nhưng nó thận trọng, có cơ sở ngôn ngữ và dựa vào lịch sử di dân, cho nên vững chãi hơn rất nhiều những suy đoán không có hoặc không đủ chứng cứ” (Andrea Hoa Pham, Nguồn gốc và sự hình thành giọng Quảng Nam).
Đây là một cuốn sách thú vị và gây bất ngờ. Bất ngờ bởi nó khác với những đoán định từ trước đến nay vẫn cho rằng giọng Quảng Nam là do người Chăm nói tiếng Kinh mà thành! Nay, với những bằng chứng ngôn ngữ học, tác giả Andrea Hoa Pham công bố một kết luận khác: nó là giọng được mang từ Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh vào.
Nó bất ngờ và sẽ còn bất ngờ rất lâu nữa với những độc giả không chuyên, thậm chí còn gây ra những cãi cọ ồn ào từ những người mang niềm tin khác nhưng lại chưa được trang bị cơ bản về tri thức ngôn ngữ học. Đây là một công trình khoa học, không phải là tản văn chuyên chở những ý tưởng lãng mạn bay bổng. Có rất nhiều trang trong cuốn sách này là không thể đọc được đối với người không có chuyên môn sâu về âm vị học và ngôn ngữ học nói chung.
Tiến sỹ Andrea Hoa Pham, tác giả công trình khoa học Nguồn gốc và sự hình thành giọng Quảng Nam.
Âm vị học, ngôn ngữ học lịch sử là những ngành học gần giống như toán học (cao cấp), nó đòi hỏi tính chính xác và giá trị chân lý phổ quát; vì thế, những tri thức ấy chỉ dành cho một thiểu số các nhà khoa học chuyên sâu. Rất may mắn, ngoài những nội dung có tính chuyên ngành đó, cuốn sách còn mang đến những tri thức về lịch sử, di dân, văn hóa, dân tộc học…, với những chuyến đi điền dã gây cảm hứng phiêu lưu, đủ để hấp dẫn chúng ta.
Cuốn sách được viết bởi một giáo sư đại học Mỹ gốc Việt, dù xa quê hương đã lâu nhưng văn phong tiếng Việt thì rất trong sáng, và đẹp. Có nhiều trang trong sách mang đến cho người đọc những xúc cảm đặc biệt về quê hương và tiếng nói quê hương như một tài sản vô giá, làm khơi dậy tình yêu tiếng Việt và yêu lịch sử các tộc người anh em trên đất nước Việt Nam.
Tôi đã đọc cuốn sách này với tâm thế của một người học cầu thị. Cảm ơn tác giả Andrea Hoa Pham vì một công trình tham khảo có giá trị nhiều mặt, đặc biệt là sự chặt chẽ và nghiêm cẩn trong nghiên cứu nhưng không độc đoán và “học phiệt” như càng ngày càng xuất hiện nhiều trong thời gian gần đây, nhất là giữa bối cảnh mà mạng xã hội đã gây nên “ảo tưởng thông thái” ở khắp nơi.
