Làm cánh đồng mẫu lớn, chi phí giảm 10 - 15%, giá trị tăng 20 - 25%

Văn Việt - Bảo Thắng - Linh Linh - Phương Linh - Thứ Bảy, 26/10/2024 , 10:07 (GMT+7)

Các chuyên gia cho rằng, cơ quan quản lý nên giữ vai trò điều phối, giúp các bên liên quan trong chuỗi lúa gạo dễ thống nhất về quan điểm làm việc.

Ông Nguyễn Tiến Định: 'Rất ít doanh nghiệp tham gia đầu tư vùng nguyên liệu'.

TS Nguyễn Tiến Định, Phó trưởng phòng Kinh tế hợp tác, Cục Kinh tế hợp tác & PTNT (Bộ NN-PTNT) cho biết, hiện toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có khoảng 180 doanh nghiệp đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo có tham gia thu mua lúa gạo.

Bài liên quan

Trong đó, khoảng 50 doanh nghiệp liên kết thu mua lúa gạo, bao gồm liên kết thu mua trực tiếp với hộ nông dân; hoặc thông qua các tổ chức như tổ hợp tác, HTX; hoặc liên kết thu mua thông qua thương lái, đại lý vật tư nông nghiệp. Đến nay, các doanh nghiệp liên kết thu mua khoảng một phần tư tổng diện tích gieo trồng lúa cả vùng, tương đương khoảng 1 triệu ha diện tích gieo trồng lúa mỗi năm.

"Tuy nhiên, rất ít doanh nghiệp đầu tư phát triển vùng nguyên liệu", ông Định nhận xét và thông tin thêm, rằng các tác nhân chính tham gia trong chuỗi giá trị lúa gạo ở ĐBSCL bao gồm cơ sở cung cấp vật tư đầu vào, nông dân canh tác lúa (hoặc HTX), hệ thống thu mua lúa, doanh nghiệp hoạt động trong các khâu sấy, xay xát, đánh bóng, xuất khẩu, phân phối nội địa và người tiêu dùng.

Đặc trưng của chuỗi này là có hàng nghìn cơ sở cung cấp vật tư đầu vào, hàng chục nghìn thương lái thu mua lúa và hàng nghìn doanh nghiệp hoạt động trong các công đoạn xay chà, đánh bóng, xuất khẩu, tiêu thụ nội địa. Nhưng số doanh nghiệp có đủ năng lực để trực tiếp mua lúa của nông dân hoặc hợp tác xã và có cơ sở sấy, xay chà, đánh bóng để sản xuất ra gạo không nhiều.

Theo tính toán của Cục Trồng trọt, ở ĐBSCL, mỗi hecta lúa tham gia cánh đồng mẫu lớn có thể giảm chi phí sản xuất từ 10 - 15% và giá trị sản lượng có thể tăng từ 20 - 25%, thu lãi thêm từ 2,2 đến 7,5 triệu đồng/ha so với canh tác thông thường.

Nguyên nhân làm giảm chi phí giá thành sản xuất lúa là do nông dân sản xuất theo mô hình cánh đồng lớn đã đẩy mạnh việc áp dụng các quy trình canh tác bền vững, giảm lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, đồng thời làm tăng chất lượng lúa gạo, tăng giá trị lúa gạo và giá bán.

"Đặc biệt, người nông dân được các doanh nghiệp ký kết hợp đồng bao tiêu yên tâm sản xuất không lo sợ về đầu ra sản phẩm bị ế ẩm, mất giá", đại diện Cục Kinh tế hợp tác & PTNT nhấn mạnh.

Tham gia sản xuất trong HTX, người dân hưởng lợi nhiều mặt.

Về đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, TS Nguyễn Tiến Định cho rằng, nếu không có sự tham gia của HTX có năng lực và quy mô thì đề án sẽ khó triển khai hiệu quả.

Theo ông Định, HTX là yếu tố tiên quyết khi tham gia trực tiếp vào tổ chức áo dụng quy trình canh tác, kỹ thuật, đo đạc giảm phát thải, cung ứng dịch vụ đầu vào, tức liên quan trực tiếp đến hoạt động tổ chức sản xuất của người nông dân.

Để thúc đẩy sự tham gia của HTX, Cục Kinh tế hợp tác & PTNT đã tham mưu lãnh đạo Bộ tổ chức chương trình nâng cao năng lực cho đội ngũ HTX. Ngoài ra, phối hợp với hội nông dân các cấp, các cơ quan, bộ, ngành liên quan để cùng vận động nông dân tham gia và cho thấy những lợi ích khi tham gia mô hình HTX.

Hiện Cục đẩy mạnh triển khai chương trình đào tạo nghề giám đốc HTX. Những chương trình, đề án xoay quanh HTX như logistics, khuyến nông cộng đồng đều lấy tổ chức này làm nòng cốt để xây dựng triển khai.

Năm 2020, diện tích trung bình mỗi hộ trồng lúa ở ĐBSCL là 1,24 ha/hộ, cao hơn nhiều trung bình cả nước (0,34 ha/hộ) và so với các vùng khác. Những năm gần đây, xu hướng tích tụ tập trung ngày càng tăng vì thế số cánh đồng trên 10ha ở ĐBSCL ngày càng tăng nhanh, đòi hỏi các tổ chức nông dân phải có sự phát triển tương xứng.

Với sự phát triển của kinh tế và chính sách hỗ trợ của Nhà nước, người nông dân ở ĐBSCL đã chuyển sang sản xuất nông nghiệp theo hướng thương mại, tập trung vào sản xuất hàng hóa để bán ra thị trường. Nhờ đó, họ có thể tăng thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống và cải thiện điều kiện sản xuất.

Cơ giới hóa trong sản xuất lúa tại ĐBSCL.

Đồng tình với quan điểm của ông Định, TS Đặng Kiều Nhân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL chỉ ra rằng, để nâng cấp và phát triển chuỗi lúa gạo, cần thực hiện tốt nhiều khâu, đặc biệt là sự hợp tác chặt chẽ giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp.

"Chuỗi lúa gạo hiện nay giống như một khu rừng, trong đó, để phát triển bền vững phụ thuộc vào sự hòa hợp giữa các yếu tố nội tại. Dù vậy, mối quan hệ giữa các bên chưa thực sự ăn ý, dẫn đến việc không hiểu nhau về lợi ích và mục tiêu", ông Nhân phân tích.

Vị tiến sĩ lấy ví dụ, tư duy kinh doanh của nông dân và HTX còn hạn chế, khiến họ khó nắm bắt được thị trường và các cơ hội kinh doanh. Ngược lại, việc thiếu cơ chế chia sẻ rủi ro làm cho nông dân chịu áp lực lớn, trong khi doanh nghiệp và thương lái lại thu lợi từ sản phẩm của họ. Năng lực của HTX và nông dân vẫn còn yếu, dẫn đến sự thiếu hiểu biết về kinh doanh, cản trở sự phát triển của chuỗi giá trị lúa gạo.

Vì vậy, trong quá trình triển khai đề án 1 triệu ha lúa, ông Nhân đề xuất cơ quan quản lý, trong đó có hệ thống khuyến nông, phải đóng vai trò điều phối để giúp các bên hiểu nhau và hợp tác hiệu quả. Sự hợp tác giữa nông dân - nông dân và nông dân - HTX là rất cần thiết trong áp dụng kĩ thuật khoa học và biện pháp canh tác hiệu quả.

"Để các bên dễ dàng đạt được thỏa thuận chung, cần tổ chức các cuộc đối thoại thường xuyên và thông tin minh bạch giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để cùng hướng đến một mục tiêu, giảm thiểu rủi ro, tăng lợi nhuận, nâng cao giá trị sản phẩm và cải thiện sức cạnh tranh trên thị trường", ông Nhân phân tích.

Văn Việt - Bảo Thắng - Linh Linh - Phương Linh
Tin khác
Thôi đốt đồng, nhà nông thêm tiền, bớt ưu phiền sức khỏe
Thôi đốt đồng, nhà nông thêm tiền, bớt ưu phiền sức khỏe

Nhiều nông dân trồng lúa đã từ bỏ thói quen đốt đồng sau khi được hướng dẫn cách xử lý rơm rạ mang lại hiệu quả kinh tế cao và cải thiện sức khỏe.

Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 5] Ưu tiên tạo tín chỉ carbon, quản lý rừng bền vững
Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 5] Ưu tiên tạo tín chỉ carbon, quản lý rừng bền vững

Muốn thích ứng một cách nhanh chóng, bền vững với những quy định mới như CBAM, EUDR…, chủ rừng buộc phải chuẩn hóa ngay từ khâu giống và trồng cây xuống đất.

Dịch vụ khí hậu số trong nông nghiệp: Đã xóa được 'ngờ', cần mô hình bền vững hơn
Dịch vụ khí hậu số trong nông nghiệp: Đã xóa được 'ngờ', cần mô hình bền vững hơn

Dù chứng tỏ được lợi ích trong dự báo thời tiết, sâu bệnh... các dịch vụ số trong nông nghiệp vẫn cần thời gian để bền vững hơn, nhất là trước những thách thức mới.

Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 4] Cơ hội còn nhiều ở thị trường carbon bắt buộc hơn 900 tỷ USD
Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 4] Cơ hội còn nhiều ở thị trường carbon bắt buộc hơn 900 tỷ USD

Thị trường carbon quốc tế đang rất sôi động, với giá trị ước tính có thể lên tới gần 1.000 tỷ USD, đòi hỏi Việt Nam cần có sự chuyển dịch mạnh mẽ.

Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 3] Đóng góp thầm lặng từ những mô hình nông lâm kết hợp
Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 3] Đóng góp thầm lặng từ những mô hình nông lâm kết hợp

Bên cạnh việc góp phần chuyển đổi hệ thống thực phẩm, đảm bảo sinh kế cho người dân, nông lâm kết hợp còn có ý nghĩa quan trọng trong mục tiêu trung hòa carbon.

Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 2] Đặt tên cho rừng bằng mã số
Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 2] Đặt tên cho rừng bằng mã số

Nhờ mã số vùng trồng, từng lô rừng được minh định trong cơ sở dữ liệu, giúp các bên thuận tiện theo dõi, giám sát và dễ dàng truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp.

Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 1] Thách thức tăng gấp 3 lượng carbon hấp thụ từ rừng
Net Zero - Đích xa sắp đến gần: [Bài 1] Thách thức tăng gấp 3 lượng carbon hấp thụ từ rừng

Để phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, lĩnh vực lâm nghiệp phải tăng khả năng hấp thụ carbon lên 185 triệu tấn CO2e, trong khi tỷ lệ che phủ rừng giữ ổn định.

Bất ngờ chuyện nuôi ốc hương thành công ở Bạc Liêu
Bất ngờ chuyện nuôi ốc hương thành công ở Bạc Liêu

Anh Ðinh Vũ Hải (49 tuổi, ngụ TP Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu) bắt đầu chuyển đổi mô hình nuôi tôm công nghệ cao sang nuôi ốc hương biển, thu hơn tỷ đồng mỗi năm.

Na sầu riêng gai to, trái nặng đến 3kg
Na sầu riêng gai to, trái nặng đến 3kg

Cần Thơ Một nông dân xã Trung Thạnh (huyện Cờ Đỏ) phát triển cây na sầu riêng mới lạ, trái nặng đến 3kg, giá cao, nông dân thu ‘trái ngọt’ trên vùng lúa kém hiệu quả.

Thương hiệu nhãn Ido Đồng Tâm của lão nông U70
Thương hiệu nhãn Ido Đồng Tâm của lão nông U70

Cần Thơ Hợp tác xã nhãn Ido Đồng Tâm ở TP Cần Thơ đang sản xuất nhãn theo hướng VietGAP, nhằm tạo dựng thương hiệu và kết nối tiêu thụ sản phẩm trong nước và xuất khẩu.

Tận dụng nguồn tài nguyên bản địa xây dựng thương hiệu trà lá ổi túi lọc
Tận dụng nguồn tài nguyên bản địa xây dựng thương hiệu trà lá ổi túi lọc

Đồng Tháp Với hương vị thơm dịu, thanh mát và có công dụng tốt cho sức khỏe, sản phẩm trà lá ổi túi lọc của anh Phan Hồi Hương đã được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng.

Học IPM, nông dân Quảng Ninh sản xuất giỏi, múa hát hay
Học IPM, nông dân Quảng Ninh sản xuất giỏi, múa hát hay

Bằng lời ca, tiếng hát, nông dân phường Kim Sơn (TP Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh) đã lan tỏa kiến thức, bài học từ chương trình IPM, giúp nâng cao chất lượng đồng ruộng.