Sầu riêng Việt Nam đang đối mặt với sức ép cạnh tranh ngày càng lớn ở thị trường Trung Quốc. Ảnh: Thanh Sơn.
Những tháng đầu năm nay, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam vẫn đang tăng trưởng rất tốt. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, ước tính trong 4 tháng đầu năm, xuất khẩu sầu riêng đã đạt khoảng trên 500 triệu USD, tăng khoảng 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu sầu riêng đầu năm nay tiếp tục tăng trưởng tốt, trước hết là nhờ nhu cầu vẫn cao từ thị trường Trung Quốc. Đồng thời, sản lượng sầu riêng đầu năm nay tăng nhờ người trồng sầu riêng ở nhiều tỉnh như Tiền Giang, Vĩnh Long… áp dụng thành công kỹ thuật cho sầu riêng ra hoa trái vụ.
Tuy nhiên, sâu riêng Việt Nam đang đối mặt với nhiều cảnh báo từ thị trường Trung Quốc về những lô hàng sầu riêng không tuân thủ Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật với sầu riêng tươi xuất khẩu sang Trung Quốc. Các cảnh báo chủ yếu là nhiễm các loài rệp mà Trung Quốc cấm, cơ sở đóng gói thu mua sầu riêng từ các vùng trồng chưa được cấp mã số hoặc các nguồn không được rõ ràng, cơ sở đóng gói chưa thực hiện đúng quy trình đóng gói đã được phê duyệt và chưa có các biện pháp kỹ thuật để kiểm soát và loại bỏ sinh vật gây hại, cơ sở đóng gói chưa thực hiện tốt việc kiểm tra hàng hóa trước khi xuất xưởng. Bên cạnh đó là những cảnh báo về an toàn thực phẩm.
Nguyên nhân hàng đầu khiến cho nhiều lô hàng sầu riêng Việt Nam bị Trung Quốc cảnh báo về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm là việc giám sát mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói ở nhiều địa phương vẫn chưa được thực hiện tốt. Chính vì vậy, việc tăng cường quản lý, giám sát mã vùng trồng, mã cơ sở đóng gói ở các tỉnh trồng sầu riêng được coi là một trong những giải pháp quan trọng để giảm thiểu số lô hàng sầu riêng bị Trung Quốc cảnh báo.
Trái sầu riêng trong một trang trại ở Xuân Lộc, Đồng Nai. Ảnh: Thanh Sơn.
Đồng Nai là một tỉnh có diện tích cây ăn trái lớn ở Đông Nam bộ, trong đó có sầu riêng, và nhận nhiều cảnh báo về mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói trong thời gian qua. Ông Trần Lâm Sinh, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Đồng Nai, đề xuất, cần xây dựng, triển khai chương trình giám sát an toàn thực phẩm mang tính dài hạn trên quy mô vùng, theo hướng các địa phương có sầu riêng sẽ triển khai chương trình giám sát tại địa phương. Các địa phương không trồng sầu riêng nhưng lại có cơ sở đóng gói sầu riêng thì cũng phải triển khai giám sát cơ sở đóng gói. Đồng thời xây dựng một cơ sở dữ liệu liên thông toàn quốc về an toàn thực phẩm, về mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói, về việc vi phạm đối tượng kiểm dịch thực vật… của doanh nghiệp, chủ mã số vùng trồng, để có thể truy xuất kịp thời, đồng thời hình thành cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa các địa phương với Cục Bảo vệ thực vật trong việc triển khai giám sát.
Đảm bảo chất lượng sầu riêng xuất khẩu cũng đang là một yếu tố được Bộ NN-PTNT, các địa phương và doanh nghiệp quan tâm, vì các nước trồng sầu riêng lớn trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Malaysia đang ráo riết tăng cường chất lượng để cạnh tranh với sầu riêng Việt Nam tại thị trường Trung Quốc. Bà Ngô Tường Vy, CEO Công ty Cổ phần Tập đoàn Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu, chia sẻ, trước đây, Thái Lan quy định độ bột với trái sầu riêng xuất khẩu là 32%. Sau khi thấy sầu riêng Việt Nam xuất khẩu mạnh sang Trung Quốc, Thái Lan đã nâng quy định về độ bột lên 35% và đang hướng tới một quy định mới là 37%.
Để đảm bảo chất lượng sầu riêng, một trong những điều kiện tiên quyết là sầu riêng phải được thu hoạch đúng tuổi, không được thu hái sầu riêng non. Về vấn đề này, bà Tường Vy kiến nghị cần phải có chế tài để khiến cho nông dân luôn phải thu hoạch sầu riêng đúng tuổi. Ai thu hoạch sầu riêng non thì sẽ bị xử phạt.
Ông Đặng Phúc Nguyên cho rằng, thu hoạch sầu riêng đúng tuổi hay không, hiện phụ thuộc chủ yếu vào thương lái và những người làm nghề thu hoạch sầu riêng. Do đó, cần có giải pháp nâng cao sự hiểu biết, tay nghề cũng như ý thức nghề nghiệp của những đối tượng này.
Còn theo ông Vũ Phi Hổ (Công ty Cổ phần Sầu riêng Tây Nguyên), không chỉ khâu thu hoạch, tất cả các khâu trong chuỗi giá trị sầu riêng, từ trồng trọt đến thu hoạch, đóng gói, vận chuyển, tiêu thụ, nếu làm không tốt thì đều ảnh hưởng tới chất lượng sầu riêng. Vì vậy, phải tăng cường giám sát, làm tốt tất cả các khâu để đảm bảo chất lượng sầu riêng Việt Nam.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hoàng Trung phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Thanh Sơn.
Tại Hội nghị Sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững, do Bộ NN-PTNT tổ chức ngày 10/5, ông Hoàng Trung, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, nhấn mạnh, đảm bảo chất lượng sầu riêng xuất khẩu là nhiệm vụ hàng đầu hiện nay để sầu riêng Việt Nam đứng vững được trên thị trường thế giới, nhất là thị trường Trung Quốc, trước sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt từ Thái Lan, Malaysia…
Theo đó, trước tình trạng tăng trưởng “nóng” về diện tích sầu riêng ở nhiều tỉnh và trên cả nước trong thời gian qua, các cơ quan thuộc Bộ NN-PTNT cần phối hợp với các địa phương rà soát lại những vùng trồng sầu riêng xem những nơi nào phù hợp để tiếp tục phát triển cây trồng này, rà soát lại toàn bộ quy trình canh tác sầu riêng. Đặc biệt, phải xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia mới cho trái sầu riêng tươi, tiêu chuẩn này phải mang tính pháp lý để có cơ sở cho các cơ quan thẩm quyền, chính quyền địa phương tiến hành kiểm tra, giám sát và xử lý những cơ sở vi phạm.
Các địa phương phải tăng cường giám sát tất cả các mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói để chất lượng của các mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói luôn được duy trì, khẩn trương xác minh, khắc phục những sai sót ở các mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói bị cảnh báo. Đồng thời thúc đẩy việc hình thành các chuỗi giá trị sầu riêng bền vững trên địa bàn.
