Việt Nam cần nguồn vốn ODA để phát triển nông nghiệp trong bối cảnh mới

Dự kiến hơn 2 tỷ USD kế hoạch đầu tư công các dự án mới sử dụng vốn nước ngoài

Về việc sử dụng nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi của ngành NN-PTNT trong các giai đoạn gần đây và dự kiến trong tương những năm tới, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NN-PTNT) cho biết, trong giai đoạn 2016-2020, Bộ đã phê duyệt, ký kết 5 chương trình, dự án vốn vay được thực hiện với tổng giá trị là 826 triệu USD, bao gồm 662 triệu USD vốn vay. Tuy nhiên đến giai đoạn 2021-2025, liên quan đến vấn đề sử dụng nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi chỉ dừng ở công tác đề xuất, chuẩn bị các dự án mới, chưa có Hiệp định vay nào được ký kết. 

Tổng vốn vay dự kiến cho các dự án mới giai đoạn này đang chuẩn bị khoảng 2 tỷ USD. Nguồn vốn vay tập trung ở các đối tác như Ngân hàng thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc (KEXIM), nguồn không hoàn lại đi kèm từ Hà Lan, Nhật Bản, Úc, Quỹ Khí hậu Xanh (GCF), Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF),...

Danh mục dự án đang được chuẩn bị tập trung vào các lĩnh vực/nội dung như hiện đại hóa thủy lợi thích ứng biến đổi khí hậu; phát triển thủy sản bền vững; quản lý và tăng cường khả năng chống chịu với rủi ro thiên tai, biến đổi khí hậu; phát triển xanh và giảm phát thải khí nhà kính; phát triển chuỗi giá trị ngành nông nghiệp; khôi phục và quản lý rừng phòng hộ ven biển; bảo tồn và quản lý hệ sinh thái rừng ngập mặn ven biển; bảo tồn đa dạng sinh học và cảnh quan; bảo tồn và quản lý hệ sinh thái có sự tham gia...

Đối với các khoản viện trợ không hoàn lại, hiện nay Bộ NN-PTNT đang có 112 dự án đang thực hiện (phê duyệt từ 2016 đến nay) với tổng số vốn không hoàn lại khoảng 300 triệu USD. 

Về định hướng thu hút, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi giai đoạn 2026-2030, ông Tuấn cho biết, dự kiến kế hoạch đầu tư công các dự án mới sử dụng vốn nước ngoài khoảng 2,16 tỷ USD, trong đó 161 triệu USD từ các dự án chuyển tiếp và 2 tỷ USD cho các dự án mới.

Các ưu tiên đầu tư gồm cơ sở hạ tầng nông thôn, thủy lợi, thủy sản, tái tạo rừng, phát triển chuỗi giá trị ngành nông nghiệp và ứng dụng công nghệ cao. Viện trợ không hoàn lại sẽ tập trung vào nghiên cứu khoa học, quản lý, ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển xanh và bảo tồn rừng.

Quốc tế cam kết đồng hành cùng các chương trình phát triển nông nghiệp Việt Nam

Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc quốc gia ADB nhìn nhận, lĩnh vực nông nghiệp luôn là ưu tiên trong các chính sách của ADB. Hiện tổ chức đang có 4 dự án triển khai tại Việt Nam, với tổng vốn hơn 400 triệu USD, trong đó có 3 dự án hợp tác với Bộ NN-PTNT.

Trong quá trình làm việc tại Việt Nam, ông Chakraborty đánh giá, bên cạnh các vấn đề về canh tác, kỹ thuật, ngành nông nghiệp còn gặp vấn đề về khả năng tiếp cận vốn, sử dụng nguồn vốn vay sao cho hiệu quả.

Bất chấp điều này, đại diện ADB đồng tình với quan điểm rằng Việt Nam vẫn rất cần nguồn vốn vay ODA để phát triển nông nghiệp trong bối cảnh nhiều thách thức mới nổi như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, xung đột địa chính trị, đứt gãy chuỗi cung ứng…

Lý giải sự sụt giảm về hiệu quả sử dụng cũng như huy động vốn vay ODA ở Việt Nam, Giám đốc ADB cho rằng, một trong những nguyên nhân đó là Việt Nam không còn trong diện nhận các nguồn vay ưu đãi. Dù vậy, nguồn vốn vay ODA với lãi suất thương mại vẫn thấp hơn tương đối so với các nguồn vốn vay từ quốc tế khác.

Về phía ADB, lãnh đạo tổ chức này cam kết sẽ có những thay đổi chính sách để giúp các nước có quyết tâm thích ứng và phòng, chống biến đổi khí hậu như Việt Nam dễ tiếp cận hơn với nguồn vốn vay.

Cùng với đó, ông đề nghị Chính phủ cũng như các Bộ, ngành nên có những tính toán chính xác hơn về vòng đời của các dự án vay ODA, từ đó có những quyết sách hợp lý để triển khai công việc chính xác, hiệu quả trong từng giai đoạn.

Trong khi đó, từ phía các tổ chức quốc tế, đại diện Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) mong muốn được hợp tác và tham gia vào các dự án liên quan tới các chương trình, dự án như Một sức khỏe, Đề án phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL, tăng cường giám sát dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người…

Tại Hội nghị, Đại sứ Hà Lan Kees van Baar thông tin, phía Hà Lan chuẩn bị viện trợ không hoàn lại khoảng 60 triệu USD cho dự án rừng ngập mặn tại ĐBSCL. Tuy nhiên, cần có cam kết chính trị mạnh mẽ hơn, hướng tới hỗ trợ có hiệu quả.