Quỳ lạy tỷ phú Trung Quốc - Jack Ma, sùng bái thần tượng kiểu gì?

Hành vi quá khích ấy khiến nhiều người hào hứng mà cũng khiến nhiều người ê chề. Phải chăng, giới trẻ nước ta đang khủng hoảng kỹ năng sống, hay xã hội hôm nay chưa quan tâm vun đắp văn hoá ứng xử với thần tượng?

Tỷ phú Jack Ma tại một buổi giao lưu ở Hà Nội

Năm nay tỷ phú Jack Ma 53 tuổi, là một trong những đại gia tầm cỡ trên thế giới, với tài sản khoảng 37,5 tỷ USD. Tỷ phú Jack Ma sang Việt Nam với tư cách Chủ tịch Tập đoàn Alibaba tham dự diễn đàn VEPF 2017 và có buổi trò chuyện về kinh nghiệm phát triển thương mại điện tử, thanh toán điện tử. Chủ tịch Tập đoàn FPT – Trương Gia Bình đã cùng đối thoại với tỷ phú Jack Ma trong vai trò người dẫn chương trình.

Tại cuộc trao đổi thú vị ấy, tỷ phú Jack Ma khẳng định: “Đừng có cố gắng trở thành Alibaba, đừng vì muốn trở thành quá lớn. Những công ty nhỏ tận hưởng cuộc sống, làm ăn tốt, lớn lên dần dần và triển vọng trở thành khổng lồ vẫn còn rất lớn. Chính phủ cần quan tâm đến giới trẻ những người dưới 30 tuổi, cần quan tâm doanh nghiệp dưới 30 công nhân”.

Đáng tiếc, những lời hoa mỹ của tỷ phú Jack Ma chưa kịp tiêu hoá thì một trò hề xảy ra: Một chàng trai tự giới thiệu tên là Đức Minh đang làm MC sự kiện tại TP.HCM, đã ra thủ đô từ 3 ngày trước để tìm cơ hội gặp mặt thần tượng Jack Ma. Anh ta chuẩn bị bốn món quà để tặng tỷ phú Jack Ma gồm tỏi Lý Sơn, tinh bột nghệ Phú Quốc, trà cung đình Huế và bánh đậu xanh Hải Dương, đồng thời kèm theo một bức thư viết bằng tiếng Anh gửi cho thần tượng.

Tấm lòng như vậy cũng đáng trân trọng. Thế nhưng, khi cầm được micro để giao lưu với tỷ phú Jack Ma thì anh ta tỏ ra kích động mãnh liệt. Với cách phát âm tiếng Anh khá run rẩy, anh ta hô tên Jack Ma ba lần với tất cả sự kính yêu. Chưa hết, dù bị những người tổ chức ngăn cản, anh ta vẫn tiến đến gần khán đài, nơi tỷ phú Jack Ma đang ngồi chễm chệ để… quỳ sụp xuống vái lạy thần tượng. Chính tỷ phú Jack Ma cũng không giấu được sự ngỡ ngàng trên khuôn mặt. Hành động quái dị của chàng trai xưng danh MC Đức Minh kia, cần phải hiểu ra sao và cần phải lý giải như ra sao?

Tỷ phú Jack Ma có tiền và có tiếng, rất đáng để thần tượng. Xung quanh tỷ phú Jack Ma có không ít huyền thoại được thêu dệt để chứng minh sức mạnh kỳ diệu của Trung Quốc trong kỷ nguyên số. Từ hai bàn tay trắng, cực dốt môn Toán và hoàn toàn mù tịt công nghệ, Jack Ma đã xây dựng được đế chế Alibaba thống trị ngành thương mại điện tử của quốc gia đông dân nhất hành tinh. Tuy nhiên, thần tượng không phải thần thánh, quỳ lạy tỷ phú Jack Ma để làm gì? Thử phân tích khách quan để thấy hiện tượng này ẩn chứa không ít hệ luỵ.

Cách hiểu đơn giản nhất: Chàng trai kia không làm chủ được cảm xúc của mình. Khi ở khoảng cách rất gần với thần tượng, thì bất giác anh ta liên tưởng thần tượng như ông bụt hoặc ông tiên. Hành vi quỳ lạy ở đây như một đức tin mờ ảo.

Cách hiểu mạch lạc nhất: Chàng trai kia muốn gây ấn tượng mạnh với tỷ phú Jack Ma. Giữa không gian hội trường nhiều quần áo sang trọng và nhiều ánh mắt kiêu hãnh, anh ta cảm thấy mình nhỏ bé quá, nên quyết định dùng cách rồ dại nhất để được tỷ phú Jack Ma chú ý.

Cách hiểu éo le nhất: Chàng trai kia được thuê mướn để thực hiện một kịch bản gây sốc. Nếu thật, thì nhiệm vụ của anh ta không khả thi. Sự lố bịch mà anh ta để lại chỉ khiến hình ảnh Jack Ma bị tổn thương mà thôi.

Cả ba cách hiểu trên, xét cho cùng, đều phản ánh sự bất cập về văn hoá ứng xử với thần tượng. Cách đây không lâu, khi cơn sốt phim Hàn Quốc đang ở đỉnh cao, nhiều cô gái đã gào khản giọng và khóc vật vã khi xếp hàng đón tài tử đến từ xứ củ sâm. Thậm chí, nhiều bạn trẻ còn nhào đến hôn thắm thiết lên chiếc ghế mà diễn viên Hàn Quốc vừa đứng dậy dời chân đi. Hành vi lệch lạc ấy chứng tỏ một thứ cảm xúc cực đoan và phiền luỵ. Thần tượng ngôi sao đã vậy, mà bây giờ thần tượng tỷ phú còn khủng khiếp hơn. Chàng trai quỳ lạy Jack Ma không khiến tỷ phú Trung Quốc vui sướng gì, mà chỉ khiến đám đông hoài nghi về nhân cách của anh ta.

Hành vi quỳ gối, đối với nam giới vô cùng thiêng liêng. Người ta chỉ quỳ gối và vái lạy trước thần thánh và cha mẹ, bởi lẽ đó là đấng che chở và đấng sinh thành. Vậy mà, xót xa thay, hôm nay lại có trường hợp nam giới quỳ gối và vái lạy một cách vô lối và tuỳ tiện. Chàng trai quỳ lạy tỷ phú Jack Ma, có khác gì chàng trai từng quỳ lạy ban giám khảo cuộc thi “Thần tượng âm nhạc” trên ti vi để mong được vào tiếp vòng trong không? Tuy khác nhau về bối cảnh, nhưng lại giống nhau về động cơ. Đó là sự mưu cầu được vươn tới thần tượng một cách bệnh hoạn. Và đó cũng là biểu hiện của sự khủng khoảng kỹ năng sống. Sự phù phiếm, sự khoa trương đã khiến họ thích… diễn cảnh thảm hại nơi công cộng, mà bất chấp sĩ diện, bất chấp lý lẽ, bất chấp nề nếp!

Câu chuyện chàng trai quỳ lạy tỷ phú Jack Ma, một lần nữa cho thấy đã đến lúc phải vun đắp văn hoá ứng xử với thần tượng. Ở đời, có một ai đó để thần tượng cũng là điều may mắn và điều tốt đẹp. Thế nhưng, có thần tượng để bản thân trưởng thành hơn, chứ không phải có thần tượng để bản thân thấp hèn hơn. Mặt khác, gặp gỡ với thần tượng như thế nào, ranh giới với thần tượng như thế nào, giữ gìn với thần tượng như thế nào, là những thao tác nghiêm túc mà gia đình và nhà trường cần diễn giải và uốn nắn cho giới trẻ ngay từ khi biết nhận thức giàu nghèo, mạnh yếu, được mất trong cuộc sống! Đáng tiếc, lĩnh vực giáo dục của chúng ta chưa bao giờ lưu ý điều này, nên vài hệ luỵ ê chề đã xuất hiện đầy cay đắng và ngậm ngùi.

Hành động quái dị của chàng trai xưng danh MC Đức Minh

Trở lại với tỷ phú Jack Ma. Chắn chắn ông chủ Alibaba cũng không mấy hứng thú với hành vi quỳ lạy của chàng trai nước Việt. Bởi lẽ, tỷ phú Jack Ma có mặt ở Hà Nội để truyền cảm hứng về thương mại điện tử, chứ không phải tham gia một vở tuồng hí lộng thần thánh. Nếu chàng trai kia tìm hiểu kỹ lưỡng về tỷ phú Jack Ma, thì anh ta sẽ không có kiểu ngưỡng mộ rồ dại như vậy. Tuổi hai mươi của Jack Ma trải qua trong nghèo khó, và học hành cũng không có thành tích gì xuất sắc. Với ngoại hình thấp bé, Jack Ma từng 24 lần bị từ chối khi ứng tuyển vào làm nhân viên cho hệ thống thức ăn nhanh KFC.

Sau đó, Jack Ma cũng hơn 30 lần thất bại khi nộp hồ sơ xin việc làm. Cuối cùng, Jack Ma đành chọn nghề hướng dẫn viên du lịch vì có vốn liếng tiếng Anh và có năng khiếu hài hước. Làm quen với internet từ năm 1995, đến năm 1999 thì Jack Ma bắt tay lập trang web bán hàng Alibaba với số vốn 60 ngàn USD nhờ mỏi miệng huy động của 8 người hàng xóm ở cùng chung cư.

Để có Tập đoàn Alibaba niêm yết trên thị trường chứng khoán New York thu được hàng chục triệu USD từ việc phát hành cổ phiếu, tỷ phú Jack Ma từng phải ba lần đối mặt với nguy cơ phá sản, nhưng vẫn kiên cường và khéo léo vượt qua. Những công ty con của Tập đoàn Alibaba lần lượt ra đời như Taobao, Tmall, Alipay, Juhuasuan, 1688.com… dựa trên quan điểm của tỷ phú Jack Ma: “Nếu bạn không từ bỏ thì bạn vẫn còn cơ hội. Khi bạn cảm thấy mình nhỏ bé, hãy tập trung và tin tưởng vào lý trí của mình, chứ không phải sức mạnh. Điều chúng ta cần làm là giữ vững tầm nhìn, xem nó như là kim chỉ nam để vượt qua đoạn đường hiểm trở. Những hành động của bạn sẽ tác động tích cực và thu hút người khác hỗ trợ bạn!”.

Chàng trai quỳ lạy Jack Ma có biết rằng: Nếu anh hướng dẫn viên du lịch thấp còi Jack Ma năm xưa chỉ biết quỳ lạy thần tượng, thì không thể có tỷ phú Jack Ma hiện tại!? Tuy nhiên, sự ngây ngô của chàng trai quỳ lạy Jack Ma hoàn toàn đáng tha thứ, nếu anh ta biết phấn đấu theo tư duy của Jack Ma: “Tôi không nghĩ tôi thông minh hơn các bạn. Tôi trượt đại học ba lần. Tôi vấp ngã, tôi đứng dậy, lại vấp ngã, rồi lại đứng dậy. Và tôi thành công. Các bạn trẻ đừng lo lắng khi thất bại, đó chỉ là thử thách của cuộc đời, nó khiến bạn mạnh mẽ hơn. Mỗi ngày tôi đều gặp rất nhiều vấn đề, nếu khóc có thể giải quyết thì tôi sẽ khóc cả ngày. Tuy nhiên, khóc chỉ giúp tôi nhẹ lòng hơn, còn đội của tôi sẽ không vui. Do đó, điều tôi phải làm là khiến bản thân vui vẻ. Tôi tự làm ấm tay trái bằng tay phải của mình. Tôi không tin vào siêu nhân. Tôi tin vào tinh thần siêu đấu tranh, không từ bỏ”.