Điều ấy không phụ thuộc vào khuôn khổ bó hẹp một sân chơi của Hội Điện ảnh VN, mà quan trọng là thực trạng nghệ thuật thứ bảy không cho phép cánh diều cất cánh bay như mong đợi từ phía khán giả.
Nếu sứ mệnh của giải thưởng Bông Sen Vàng ở Liên hoan phim quốc gia là tìm ra tác phẩm phim điện ảnh xuất sắc, thì công chúng luôn kỳ vọng Cánh diều sẽ phát hiện tác phẩm phim truyền hình nổi bật.
Đáng tiếc, số lượng phim truyền hình gửi dự thi Cánh diều 2016 cũng khá khiêm tốn, nên so bó đũa chọn cột cờ càng gay go.
Đạo diễn Vũ Xuân Hưng - Trưởng ban Giám khảo thể loại phim truyền hình của Cánh diều 2016, nhận xét về các tác phẩm dự thi năm nay: “Hơn 500 tập phim nói về nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng nổi bật nhất của năm nay trong lĩnh vực phim truyện truyền hình là sự tập trung thể hiện ba mảng đề tài rất rõ rệt: đề tài gia đình, đề tài đấu tranh chống tội phạm và đề tài tình yêu”.
Đã qua thời nhà nhà đua nhau làm phim truyền hình. Bây giờ game show chiếm lĩnh màn ảnh nhỏ, mang lại nguồn thu lớn, nên không mấy ai mặn mà đầu tư cho phim truyền hình.
Cho nên, phim truyền hình bỗng dưng thoi thóp khi số lượng kênh truyền hình ngày càng nở rộ. Truy vấn nguyên nhân sa sút của phim truyền hình, rất dễ đụng chạm đến quyền lợi của vài cá nhân và tổ chức đang nuôi tham vọng thực dụng hóa giá trị giải trí trên tivi.
Mặc dù qui định 50% phim truyền hình phát sóng phải là phim nội địa, nhưng số lượng vẫn liên tục tỷ lệ nghịch với chất lượng.
Ngoài một vài phim đặt hàng theo chủ đề, chủ yếu để nuôi sống Trung tâm Sản xuất phim truyện truyền hình VFC của Đài Truyền hình VN và Hãng phim truyền hình TFS của Đài Truyền hình TP.HCM, tất cả những kế hoạch sản xuất phim truyền hình đều bị đặt vào hoàn cảnh cực kỳ nan giải. Tâm huyết ư, cứ làm đi rồi đưa cho nhà đài duyệt. Nâng lên đặt xuống chán chê rồi phát sóng. Trình chiếu rồi thì chờ đo lượng rating mới… trả tiền.
Do đó, cái điệp khúc chôn vốn và nợ nần ám ảnh những nhà làm phim truyền hình. Và trên thực tế, nhà đài cò kè tiền bạc với nhà sản xuất, thì nhà sản xuất khất nay khất mai với nghệ sĩ. To tiếng và kiện tụng xảy ra như cơm bữa, mà muốn có phim hay thì đúng là giấc mơ đẹp.
Thay vì làm phim truyền hình để mặc cả với nhà đài (về khung giá trả cho mỗi tập phim không thay đổi chút nào so với… hơn một thập niên trước), các nhà sản xuất quay sang làm… phim điện ảnh để chiếu rạp. Hệ thống rạp chiếu do nước ngoài xây dựng quá tốt, chỉ cần phim hài hoặc phim nhảm trụ được một tuần lễ thì có lãi ngay.
Vì vậy, kết cục nhãn tiền là phim truyền hình bị quay lưng bởi chính những người từng yêu mến và trân trọng thể loại này.
Không có gì đáng ngạc nhiên, khi thưa thớt phim truyền hình gửi đến tham dự Cánh diều 2016. Làm phim theo tiêu chí gói ghém thắt lưng buột bụng, thì lòng dạ nào mà dám ứng thí với tranh tài. Hãng phim Truyền hình TPHCM chỉ gửi một phim “Không có gì và không một ai”, còn các hãng phim tư nhân uy tín cũng chỉ gửi chiếu lệ cho vui. Ví dụ, MT Picture gửi bộ phim “Mặn hơn muối”, và Sóng Vàng gửi bộ phim “Mắt lụa”.
Muốn chấn hưng phim truyền hình, phải có cơ chế khuyến khích những nhà sản xuất trong nước. Nếu cứ theo đà này, một ngày không xa, màn ảnh nhỏ Việt Nam chỉ mờ mịt những phim Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ và Thái Lan.
Tuy nhiên, tiên trách kỷ hậu trách nhân, chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận đội ngũ làm phim truyền hình hôm nay vừa thiếu vừa yếu. Phải rất thiện chí đào tạo một thế hệ biên kịch mới. Cứ dõi theo bộ phim “Cô dâu 8 tuổi” dài mấy trăm tập mà xem, lời thoại của họ rất gãy gọn, rất khúc chiết. Còn phim truyền hình Việt Nam, riêng cái lời thoại đã dông dài và hời hợt.
