Lại hoãn phiên tòa vụ kiện ca khúc 'Gánh mẹ’

Vụ kiện bản quyền ca khúc “Gánh mẹ” được Tòa án nhân dân TPHCM thụ lý, giữa nguyên đơn là ông Trương Minh Nhật với bị đơn là ông Đoàn Đông Đức (nghệ danh Quách Been) và Công ty Lý Hải (đơn vị sản xuất bộ phim “Lật mặt - Nhà có khách” sử dụng “Gánh mẹ” làm ca khúc chính trong phim). Phiên sở thẩm đầu tiên ngày 18/8 đã hoàn vì phía bị đơn không có mặt, phải hoãn lại đến ngày 3/9. Thế nhưng, sáng nay 3/9, phiên sơ thẩm tiếp tục bị hoãn vì phía nguyên đơn không có mặt.

Vụ kiện bản quyền ca khúc “Gánh mẹ” hai lần hoãn xét xử vì hai nguyên nhân khác nhau. Tòa án nhân dân TPHCM cho biết, sáng 3/9 phiên tòa đã nhận được đơn xin hoãn của luật sư phía nguyên đơn nêu lý do bị bệnh trong tình hình dịch Covid-19 phức tạp nên không thể tham dự. Tòa án nhân dân TPHCM sẽ sắp xếp lại lịch xét xử vào dịp khác.  

Ca khúc “Gánh mẹ” nổi lên sau khi bộ phim “Lật mặt - Nhà có khách” ra mắt công chúng. Tuy nhiên, ngay lập tức người đứng tên sở hữu ca khúc “Gánh mẹ” là Quách Beem nhận được đơn tố cáo của ông Trương Minh Nhật vì đã phổ bài thơ “Gánh mẹ” mà không xin phép. Ông Trương Minh Nhật chứng minh bản thân là tác giả bài thơ “Gánh mẹ” đã công bố trên mạng vào ngày 13/6/2014. Còn ca khúc “Gánh mẹ” của ông Quách Beem ra đời và được đăng ký bản quyền năm 2019.

Tranh chấp ồn ào giữa ông Quách Beem và ông Trương Minh Nhật đã giúp ca khúc “Gánh mẹ” vượt khỏi giới hạn bộ phim “Lật mặt - Nhà có khách” và nhanh chóng lan tỏa khắp các diễn đàn âm nhạc. Khi vụ kiện được Tòa án nhân dân TPHCM thụ lý, thì ca khúc “Gánh mẹ” đã đạt hơn 15 triệu lượt thưởng thức trên Youtube, và cực kỳ phổ biến ở các tụ điểm ca nhạc cũng như tụ điểm karaoke. Đồng thời, Cục Bản quyền tác giả Việt Nam cũng ra văn bản số 442/BQTG–ĐK yêu cầu ông Quách Beem có văn bản giải trình kèm theo các chứng cứ tài liệu chứng minh quá trình sáng tạo, sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc ”Gánh mẹ”.

Ông Trương Minh Nhật đã ủy quyền cho văn phòng luật Phan Law Vietnam khởi kiện nhạc sĩ Quách Beem, vì sử dụng trái phép bài thơ “Gánh mẹ” của ông để phổ nhạc. Văn phòng luật sư Phan Law Vietnam nêu cơ sở để bảo vệ quyền lợi cho ông Trương Minh Nhật: “Hành vi của ông Đoàn Đông Đức - nghệ danh Quách Beem chiếm đoạt bài thơ “Gánh mẹ” của ông Trương Nhật để làm phần lời cho bài hát cùng tên và sau đó ký kết với Công ty Lý Hải để sử dụng bài hát này làm nhạc phim cho bộ phim “Lật mặt - Nhà có khách” đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông Trương Minh Nhật. Vì vậy, ông Trương Minh Nhật tiến hành việc khởi kiện là thực hiện một trong những biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đã được luật Sở hữu trí tuệ quy định tại khoản 1 điều 198. Ngoài khởi kiện ông Đoàn Đông Đức, thì ông Trương Minh Nhật hoàn toàn có căn cứ và cơ sở để khởi kiện Công ty Lý Hải, vì đã tự ý sử dụng bài thơ “Gánh mẹ” chứ không phải ca khúc “Gánh mẹ”. Đây là hai đối tượng khác nhau”.

Theo hồ sơ vụ kiện, ông Trương Minh Nhật đòi ông Quách Beem phải bồi thường 550 triệu đồng và khắc phục những thông tin sai lệch về bản quyền. Bên cạnh đó, ông Trương Minh Nhật cũng đồi Công ty Lý Hải phải bồi 825 triệu đồng. Đây là số tiền không nhỏ đối với một bài thơ lục bát đơn giản như “Gánh mẹ”. Thế nhưng, ưu thế đang thuộc về ông Trương Minh Nhật vì ông Quách Beem không thể chứng minh thời điểm sáng tác ca khúc “Gánh mẹ” trước thời điểm bài thơ “Gánh mẹ” được ông Trương Minh Nhật công bố.

Theo giới sáng tác, thì ca từ của ca khúc “Gánh mẹ” hoàn toàn khác những ca khúc mà ông Quách Beem từng viết như “Bạn và bè”, “Mẹ yêu ơi” hoặc “Em à”. Ca từ “Gánh mẹ” dù chỉ dừng ở mức bình thường, nhưng vẫn là một chỉnh thể cấu trúc ngôn ngữ nghệ thuật của một bài thơ. Trong khi đó, các ca khúc từng được ông Quách Beem công bố đều có lời hát nôm na.

Còn theo giới luật sư, sở dĩ ban đầu tranh chấp ca khúc “Gánh mẹ” không thể thương lượng êm đẹp, vì ông Quách Beem nhầm lần về bản quyền. Ông Quách Beem cho rằng khi đã thực hiện thủ tục đăng ký và được cấp giấy chứng nhận, thì được công nhận là tác giả. Điều ấy không đúng, vì quyền tác giả phát sinh tự động kể từ thời điểm sáng tạo và định hình tác phẩm, chứ không phải từ thời điểm được cấp giấy chứng nhận.

Vụ kiện bản quyền ca khúc “Gánh mẹ” chưa biết khi nào được tái xét xử. Tuy nhiên, xung đột sở hữu trí tuệ liên quan đến ca khúc “Gánh mẹ”, là câu chuyện thú vị không chỉ cho giới show biz. Luật sư Lê Quang Vy nhận định: “Có rất nhiều vấn đề pháp lý đặt ra ở đây, trước hết là việc xác định ai là chủ sở hữu bài thơ. Và sau đó nếu đúng ông Trương Minh Nhật là tác giả bài thơ “Gánh mẹ”, thì khi Quách Beem muốn phổ nhạc bài thơ này, phải được sự cho phép của chính tác giả bài thơ, lúc đó ca khúc của Quách Beem mới được luật pháp bảo hộ. Nếu tác giả Trương Minh Nhật chứng minh được “Gánh mẹ” là tác phẩm của mình, công ty Lý Hải buộc phải có nghĩa vụ đối với tác giả Trương Minh Nhật, và khi đó công ty Lý Hải có thể khởi kiện lại Quách Beem trong một vụ án khác để yêu cầu bồi thường thiệt hại”.