Rồng là một trong những linh vật Việt
Các nhà nghiên cứu, các cơ quan quản lý văn hóa từng “đau đầu” với nạn linh vật ngoại lai tại các di tích và ngành văn hóa đã có hẳn một chương trình kiểm tra, di dời các linh vật ngoại lai khỏi các di tích trong năm 2014.
Để góp phần làm rõ hơn nữa về linh vật Việt, ngày 22/11, tại Bảo tàng Hà Nội, Sở VH-TT Hà Nội, Hội Di sản văn hóa Việt Nam sẽ phối hợp triển lãm "Linh vật Việt" và tọa đàm về chủ đề này.
Linh vật là một trong những đề tài nói lên diễn trình phát triển của nghệ thuật tạo hình Việt. Và đã từ lâu trong tâm thức, người Việt coi linh vật là những con vật huyền thoại hoặc có thật được linh hóa, do con người sáng tạo và sử dụng như những biểu tượng văn hóa để truyền đạt ý tưởng, niềm tin tâm linh và tín ngưỡng, tôn giáo.
Linh vật thường được miêu tả trong thần thoại, truyền thuyết và biểu đạt trong nghệ thuật tạo hình. Đó là các con vật không hẳn có thực, nó được hội nhập bởi các bộ phận biểu hiện sức mạnh của nhiều loài.
Người xưa tin rằng, linh vật là hiện thân của các lực lượng tự nhiên hoặc mang những đặc tính huyền bí, năng lực siêu nhiên, có thể chi phối nhân sinh, vũ trụ và đôi khi chỉ đơn thuần với ý niệm là cầu no đủ và mang lại niềm vui, hạnh phúc, may mắn cho con người, giúp canh giữ, trấn áp được trang trí, bày trí ở các cung điện, lăng mộ, đền miếu...
Linh vật trong nghệ thuật tạo hình Việt Nam có nhiều loại như: Rồng, phượng, nghê, lân, sư tử, hổ, ngựa, voi, chó, rùa, cá… do người Việt Nam sáng tạo nên hoặc giao lưu, tiếp biến từ các nền văn hóa bên ngoài, được sử dụng rộng rãi từ lâu đời, phản ánh sâu sắc đời sống tâm linh, văn hóa dân tộc. Mỗi linh vật trong quá trình hình thành, phát triển vừa thể hiện bản sắc riêng phù hợp với truyền thống văn hóa, vừa mang đặc điểm, phong cách nghệ thuật đặc trưng riêng của mỗi thời kỳ.
Sư tử là một trong những linh vật Việt
Ở nước ta hiện nay, trong di tích, bảo tàng và các sưu tập tư nhân còn lưu giữ được rất nhiều hình ảnh linh vật trên tác phẩm tranh tượng, phù điêu… Nhưng thời gian qua, do có sự hội nhập mạnh mẽ với thế giới, trong đời sống xã hội những biểu tượng linh vật của người Việt dường như đã bị lãng quên thay vào đó là các sản phẩm biểu tượng linh vật ngoại lai, không phù hợp với thuần phong mỹ tục, bản sắc văn hóa Việt Nam đứng trước nguy cơ xóa nhòa.
Trước tình hình đó, tháng 8/2014, Bộ VH-TT&DL ban hành công văn số 2662/BVHTTDL-MTNATL về việc không sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam.
Trong thời gian qua, cùng với các địa phương cả nước, ngành di sản của Thủ đô đã vào cuộc mạnh mẽ tuyên truyền vận động người dân không sử dụng biểu tưởng linh vật không phù hợp, thực hiện nghiêm túc Luật di sản văn hóa tại các di tích.
Nhằm nâng cao ý thức cộng đồng về việc giữ gìn và hát huy bản sắc văn hóa dân tộc, kỷ niệm 12 năm ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (2005 - 2016), Phòng Quản lý Di sản, Bảo tàng Hà Nội, Group Đình làng Việt tổ chức triển lãm chuyên đề “Linh vật Việt” với hy vọng sẽ đưa linh vật Việt xích lại gần hơn với công chúng góp phần giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc, phát huy tinh thần yêu nước và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
Triển lãm giới thiệu hơn 200 hình ảnh linh vật sưu tầm tại các di tích kết hợp với hiện vật của Bảo tàng Hà Nội và các sản phẩm phục dựng linh vật do nghệ nhân, nhà điêu khắc của Hà Nội thực hiện. Với lối trưng bày sinh động, hiện đại, kết hợp với tương tác 3D về linh vật, triển lãm tạo được ấn tượng và hấp dẫn người xem.
Loại hình linh vật được lựa chọn gồm: Rồng, phượng, nghê, lân, sư tử, hổ, ngựa, voi, hạc ...
Triển lãm giúp công chúng có cái nhìn sâu hơn về ý nghĩa, cách bài trí cũng như cách tạo hình nghệ thuật để phù hợp không gian di tích và với từng giai đoạn lịch sử. Qua đó góp phần nâng cao ý thức bảo tồn, kế thừa, phát triển những giá trị bản sắc văn hóa dân tộc.
