Thủ tướng Phạm Minh Chính và Bộ trưởng Lê Minh Hoan thăm mô hình chế biến rau quả tại Sơn La. Ảnh: Tùng Đinh.
Năm 2024, ngành Nông nghiệp - PTNT thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện có những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen; trong đó có yếu tố tác động mạnh của biến động thị trường, của thời tiết nắng nóng gay gắt, hạn hán, mưa bão tại các địa phương vùng Tây Nguyên, miền Trung, xâm nhập mặn tại các tỉnh, thành phố phía Nam, Bão số 3 (Yagi) gây thiệt hại nặng nề…
Tuy nhiên với tinh thần "kỷ cương trách nhiệm, chủ động kịp thời, tăng tốc sáng tạo, hiệu quả bền vững", cùng với nỗ lực vượt khó đương đầu với mọi thử thách, thích ứng với mọi thay đổi, ngành Nông nghiệp - PTNT đã đạt được nhiều thành tựu rực rỡ: Giá trị sản xuất (GO) toàn ngành đạt mức tăng khoảng 3,3%, tỷ lệ che phủ rừng 42,02%, tỷ lệ số xã đạt chuẩn nông thôn mới ước đạt 78,7%, tỷ lệ hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch hợp quy chuẩn 58%, tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt mức kỷ lục khoảng 62,5 tỷ USD…
Thành tựu trong gian khó của ngành Nông nghiệp - PTNT năm 2024 đã tiếp tục khẳng định vai trò trụ đỡ, điểm tựa của nền kinh tế đất nước, đảm bảo an sinh xã hội quốc gia, góp phần đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu và sẵn sàng phát huy lợi thế để cùng với đất nước bước vào kỉ nguyên mới.
Nông nghiệp - PTNT 2024: Vượt gian khó lập kỳ tích. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Sẵn sàng đương đầu mọi thử thách, nhất quán tư duy kinh tế nông nghiệp
Năm 2024 chứng kiến ngành Nông nghiệp - PTNT đối mặt với muôn vàn khó khăn trước tác động của El Nino, hạn hán xâm nhập mặn diễn biến phức tạp ở phía Nam, bão lũ ở miền Bắc, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi luôn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát, rào cản của thị trường xuất khẩu ngày càng khắt khe…
Đặc biệt tình hình thiên tai tiếp tục diễn biến phức tạp, dị thường, điển hình cơn bão số 3 gây thiệt hại lớn về người, tài sản, cơ sở hạ tầng… Theo thống kê tác động của thiên tai năm qua đã gây tổng thiệt hại về kinh tế ước tính trên 87.400 tỷ đồng, cao gấp 9,38 lần so với năm 2023. Trong đó ngành Nông nghiệp – PTNT là một trong những lĩnh vực chịu thiệt hại nặng nề nhất.
Bằng tinh thần xuyên suốt sẵn sàng đương đầu với mọi thử thách, chung sức vượt khó, ngành Nông nghiệp – PTNT đã chủ động ứng phó, nỗ lực thực hiện nhiệm vụ kép “vừa ứng phó biến động thiên tai vừa tổ chức sản xuất”, nghiêm túc thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, linh hoạt chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành, sáng tạo thay đổi cơ cấu sản xuất hiệu quả, tăng tỷ trọng các tiểu ngành, sản phẩm có lợi thế cạnh tranh và giá trị cao, bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm.
Bộ Nông nghiệp - PTNT đã chủ động phối hợp với các địa phương chỉ đạo điều chỉnh kế hoạch sản xuất, cơ cấu mùa vụ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, cơ cấu giống phù hợp với diễn biến thời tiết và tín hiệu thị trường, bảo đảm hạn chế tối đa thiệt hại do thiên tai, mưa bão, dịch bệnh. Cơ cấu sản xuất được điều chỉnh theo hướng phát huy lợi thế của mỗi địa phương, vùng, miền và cả nước, gắn với nhu cầu thị trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, hội nhập quốc tế.
Điển hình là chỉ đạo linh hoạt chuyển đổi khoảng 116 nghìn ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng rau, cây ăn quả, cây công nghiệp, nuôi trồng thủy sản có hiệu quả kinh tế cao hơn. Giúp giá trị 1 ha đất trồng trọt năm 2024 ước đạt 127 triệu đồng, tăng 7,4 % so với năm 2023. Chủ động, linh hoạt điều chỉnh cơ cấu mùa vụ, điều chỉnh lịch sản xuất giúp các địa phương sẵn sàng ứng phó với tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, nhất là ở Đồng bằng sông Cửu Long và miền Trung, Tây Nguyên.
Năm 2024, Nông nghiệp Việt Nam tiếp tục nhất quán trong chuyển đổi tư duy và hành động từ sản xuất sang kinh tế nông nghiệp, tích hợp đa giá trị, đa ngành, đa lĩnh vực và nhận được sự hưởng ứng của toàn xã hội. Nhờ vậy, ngành Nông nghiệp - PTNT đạt nhiều thành tựu lớn, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực.
Năm 2024 ngành Nông nghiệp - PTNT đạt nhiều thành tựu lớn, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Ảnh: Tùng Đinh.
Nổi bật là lĩnh vực trồng trọt năm 2024 đạt 48,1 triệu tấn sản lượng lương thực có hạt, 43,7 triệu tấn sản lượng lúa (năng suất 61,4 tạ/ha). Sản lượng một số cây trồng chủ lực tăng cao như sầu riêng (1,45 triệu tấn), thanh long (1,35 triệu tấn), cao su (1,37 triệu tấn), cà phê (1,95 triệu tấn)… Lĩnh vực chăn nuôi đạt 8,1 triệu tấn thịt hơi các loại, 1,2 triệu tấn sữa, 19,7 tỷ quả trứng…
Đặc biệt Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” bước đầu đạt hiệu quả tích cực. Các mô hình thí điểm giúp giảm 20-30% chi phí vật tư đầu vào, tăng 10% năng suất, tăng 20-25% thu nhập, giảm từ 5-6 tấn CO2 trên một ha.
Sản lượng thủy sản năm 2024 ước đạt 9,6 triệu tấn. Lâm nghiệp có diện tích rừng trồng tập trung ước khoảng 282 nghìn ha, tăng 0,2% và 130 triệu cây phân tán; sản lượng gỗ khai thác từ rừng trồng ước đạt 22,88 triệu m3, tăng 9,8%. Diêm nghiệp năm 2024 đạt diện tích sản xuất muối hơn 10,872 nghìn ha, sản lượng khoảng 1.100 nghìn tấn, tăng 23,6%.
Cùng với sự dịch chuyển tư duy xanh - hành động xanh - nông nghiệp xanh hiện hữu trong tất cả các lĩnh vực: trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, lâm nghiệp, Nông nghiệp Việt Nam không chỉ nhất quán chủ trương xây dựng nông nghiệp sinh thái - nông thôn hiện đại - nông dân văn minh mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu xây dựng nền kinh tế xanh của Chính phủ Việt Nam.
Lập kỷ lục xuất khẩu 62,5 tỷ USD, xuất siêu 17,9 tỷ USD
Đặc biệt năm 2024, trong bối cảnh thị trường thế giới gặp nhiều khó khăn, ngành Nông nghiệp - PTNT đã nỗ lực không ngừng nghỉ xúc tiến thương mại, mở cửa thị trường mới, tháo gỡ rào cản thương mại, tăng cường xuất khẩu. Nhờ đó thị trường tiêu thụ sản phẩm nông lâm thủy sản tiếp tục được mở rộng cả về ngành hàng và sản phẩm. Tính đến năm 2024 đã hiện hữu tại 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, có thể thích ứng với yêu cầu của những thị trường khó tính nhất.
Nổi bật tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản toàn ngành ước đạt mức cao kỷ lục 62,5 tỷ USD (tăng 18,7% so với năm 2023), xuất siêu đạt mức kỷ lục 17,9 tỷ USD (tăng 46,8% so với năm 2023). Có 7 mặt hàng/nhóm mặt hàng có giá trị xuất khẩu trên 3 tỷ USD gồm: Gỗ và sản phẩm gỗ 16,2 tỷ USD, rau quả 7,12 tỷ USD, gạo 5,75 tỷ USD, cà phê 5,48 tỷ USD, hạt điều 4,38 tỷ USD, tôm 3,86 tỷ USD, cao su 3,46 tỷ USD. Kỷ lục xuất siêu của ngành Nông nghiệp - PTNT càng thêm ý nghĩa đối với nền kinh tế đất nước trong một năm nhiều khó khăn (xuất siêu cả nước chỉ 25 tỷ USD).
Sản lượng thủy sản 2024 đạt gần 10 triệu tấn. Ảnh: Hồng Thắm.
Năm 2024 cũng ghi dấu hoạt động hợp tác quốc tế của ngành Nông nghiệp - PTNT được tăng cường. Hợp tác song phương, đa phương và khu vực thông qua các hoạt động, tổ chức hội nghị, hội đàm trực tiếp và trực tuyến với các đối tác quốc tế để triển khai hiệu quả các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế song phương và đa phương lĩnh vực nông nghiệp (đã ký kết 21 Bản ghi nhớ cấp Bộ và cấp Chính phủ). Tổ chức 20 đoàn ra (trong đó 11 đoàn tháp tùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước); tổ chức tiếp đón và làm việc với 49 đoàn vào để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong xuất, nhập khẩu nông lâm thủy sản, kết nối doanh nghiệp, phát triển thị trường.
Đồng thời, tăng cường thu hút và quản lý sử dụng hiệu quả các nguồn vốn hỗ trợ nước ngoài; vận động các Tổ chức quốc tế, các nhà tài trợ song phương, đa phương tài trợ cho ngành từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, FAO, UNDP, WWF, WB, ADB...
Đối với thị trường trong nước, Bộ Nông nghiệp - PTNT phối hợp với Bộ Công thương và các địa phương theo dõi sát tình hình sản xuất, nguồn cung, biến động giá cả, đặc biệt là các mặt hàng nông sản vào vụ có sản lượng thu hoạch lớn (xoài, sầu riêng, mít, chanh, vải,...) và vật tư đầu vào phục vụ sản xuất (phân bón, thức ăn chăn nuôi, thủy sản), kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong lưu thông, phân phối, tiêu thụ nông sản, bảo đảm nguồn cung nông sản thiết yếu đáp ứng nhu cầu thị trường.
Ngành Nông nghiệp - PTNT đã tổ chức xây dựng 2.500 chuỗi giá trị cung ứng nông sản được thiết lập duy trì, 322.497 ha cây trồng, 11.054 ha nuôi trồng thủy sản, 4.170 trang trại và hộ chăn nuôi được chứng nhận VietGAHP… Công tác quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm hàng nông sản tiếp tục được tăng cường, lòng tin của người dân vào nông sản trong nước ngày càng tăng.
Nhờ tư duy sáng tạo, linh hoạt, đổi mới và đột phá, năm 2024 ngành Nông nghiệp - PTNT đã thu hút thêm 1.500 doanh nghiệp được thành lập mới, nâng tổng số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp lên khoảng 17.300, tăng 7,5% so với năm 2023. Bên cạnh đó, một số tập đoàn, doanh nghiệp lớn tiếp tục gia tăng đầu tư vào nông nghiệp.
Đến hết năm 2024, cả nước có 101 Liên hiệp, 21.700 Hợp tác xã nông nghiệp (tăng 1.200 Hợp tác xã so với năm 2023).
Đó là thành quả của thay đổi tư duy cùng nhau xây dựng ngành Nông nghiệp - PTNT minh bạch và trách nhiệm đang ngày càng lan tỏa, ăn sâu, bền chặt trong cộng đồng.
Nông thôn mới ở Đức Thọ, Hà Tĩnh. Ảnh: Tùng Đinh.
Tinh thần nhìn thẳng, thấy rõ tồn tại, hạn chế để khắc phục
Với tinh thần nhìn thẳng, thấy rõ tồn tại, hạn chế để khắc phục, với khát vọng thành công hơn, ngành Nông nghiệp - PTNT đã quyết liệt trong hoạt động thực tiễn, tập trung đột phá vào những lĩnh vực còn nhiều khó khăn.
Năm 2024 chứng kiến ngành Nông nghiệp - PTNT đột phá trong các lĩnh vực xây dựng thể chế, chính sách. Vốn đầu tư công được quản lý chặt chẽ; hạ tầng nông nghiệp, nông thôn tiếp tục được đầu tư nâng cấp, số công trình lớn được hoàn thành đi vào sử dụng, phát huy hiệu lực, hiệu quả đầu tư. Đặc biệt trong bối cảnh khó khăn nhưng có nhiều dự án đầu tư công triển khai vượt tiến độ như: Cống âu Nguyễn Tấn Thành, tỉnh Tiền Giang: Hoàn thành công trình chính kịp phục vụ chống hạn mặn mùa khô 2024; các công trình kè chống sạt lở khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long vượt tiến độ 2-4 tháng…
Thực hiện sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy theo Nghị quyết số 18, Bộ Nông nghiệp - PTNT đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo sắp xếp, kiện toàn các đơn vị. Kết quả đã sắp xếp, tổ chức lại 7 đơn vị sự nghiệp giáo dục nghề nghiệp trực thuộc Bộ thành 3 đơn vị; đã trình Thủ tướng Chính phủ Dự thảo Quyết định danh sách các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ; xây dựng Đề án sắp xếp các đơn vị sự nghiệp thuộc các Cục thuộc Bộ; nghiên cứu xây dựng Đề án quy hoạch mạng lưới các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Ngành; xây dựng phương án sắp xếp tinh gọn các Ban Quản lý dự án trực thuộc Bộ; đã ban hành các Quyết định phê duyệt Đề án vị trí việc làm cho 5 khối cơ quan, đơn vị thuộc Bộ,...
Bộ Nông nghiệp - PTNT tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Đề án/phương án sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện hợp nhất Bộ theo định hướng, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Ban Chỉ đạo Trung ương, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Về xây dựng nông thôn mới, với quan điểm xuyên suốt lấy người dân làm trung tâm, năm 2024 phong trào “Cả nước chung sức xây dựng NTM”, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh” đã thực sự đi vào cuộc sống, thu hút được cả hệ thống chính trị và mọi tầng lớp nhân dân tham gia.
Tính đến cuối năm 2024 cả nước có khoảng 79 - 79,5% xã đạt chuẩn nông thôn mới. Có 5 tỉnh gồm Nam Định, Đồng Nai, Hà Nam, Hưng Yên và Hải Dương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới…
Cùng với đó Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tiếp tục được các địa phương triển khai đồng bộ, rộng khắp, trở thành một giải pháp được ưu tiên trong phát triển kinh tế nông thôn. Cả nước có trên 14.642 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên (tăng 3.586 sản phẩm so với năm 2023) trong đó 73,2% sản phẩm 3 sao, 23,5% sản phẩm 4 sao, 51 sản phẩm 5 sao, còn lại là tiềm năng 5 sao; có 8.086 chủ thể OCOP, trong đó có 32,7% là HTX, 24,1% là doanh nghiệp nhỏ, 42,7% là cơ sở sản xuất/hộ kinh doanh, còn lại là tổ hợp tác…
Không gian mới, vị thế trong kỷ nguyên mới
Bước sang năm 2025, cột mốc quan trọng trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, ngành nông nghiệp đặt mục tiêu: Tốc độ tăng trưởng GDP toàn ngành từ 3,4 - 3,5%; Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản khoảng 64 - 65 tỷ USD; Tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới 80,5 - 81,5%; Tỷ lệ che phủ rừng duy trì ổn định 42,02%...
Để hiện thực mục tiêu nêu trên, Bộ Nông nghiệp - PTNT đã xác định nhiệm vụ, xây dựng các giải pháp chính: Kiến tạo không gian phát triển và các động lực tăng trưởng. Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại ngành, nâng cao năng suất, chất lượng hàng nông sản và hiệu quả sản xuất, kinh doanh; phấn đấu vượt mục tiêu tăng trưởng ở mức cao nhất.
Tổ chức thực hiện hiệu quả, đồng bộ các nhiệm vụ giải pháp tại các Nghị quyết trung ương, Luật, Chiến lược, chương trình, đề án, quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành theo định hướng chuyển đổi mạnh sang tư duy kinh tế nông nghiệp, đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp theo hướng phát triển nông nghiệp hiệu quả, bền vững, minh bạch, trách nhiệm, tích hợp đa giá trị theo hướng giữ vững an ninh lương thực quốc gia, bảo vệ môi trường sinh thái; khuyến khích phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn; chú trọng phát triển nông nghiệp sản xuất hàng hóa lớn, ứng dụng công nghệ cao; phát huy tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương.
Năm 2025, ngành Nông nghiệp - PTNT phấn đấu vượt mục tiêu tăng trưởng ở mức cao nhất. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Phát triển mạnh thị trường tiêu thụ nông lâm thủy sản cả trong nước và xuất khẩu. Phát triển nông thôn, trọng tâm là thực hiện hiệu quả Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 gắn với phát triển kinh tế nông thôn. Phát triển kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn và quản lý hiệu quả vốn đầu tư xây dựng cơ bản, bảo vệ và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thủy lợi và phòng chống thiên tai. Tiếp tục tăng cường công tác quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Cùng với đó là nhiệm vụ Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp; các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị, kết nối hệ thống tiêu thụ toàn cầu. Thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao, công nghệ sạch vào sản xuất; phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; chủ động hội nhập quốc tế để mở cửa thị trường. Xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số. Triển khai hiệu quả các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Chương trình/Kế hoạch hành động của ngành…
Từ kỳ tích 2024 và nhận diện thuận lợi, khó khăn thách thức năm 2025, ngành Nông nghiệp - PTNT đã sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Nông nghiệp Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục có những đóng góp mạnh mẽ vào mục tiêu thịnh vượng, hùng cường của quốc gia.
