Những cuộc du hành đầu tiên tới vũ trụ đã đặt ra cho các nhà khoa học những vấn đề chưa từng có: làm thế nào để các nhà du hành có thể nuốt được thức ăn trong tình trạng không trọng lượng hay liệu họ có bị nghẹn, những mẩu vụn thức ăn có trôi nổi trong con tàu và làm hỏng các thiết bị?
Để cho đơn giản, các nhà du hành trong các chuyến bay của tàu Gemini và Mecury đều ăn thực phẩm tinh khiết đóng trong ống tuýp, giống như thực phẩm trẻ em đóng trong tuýp thuốc đánh răng.
John Glenn là người đầu tiên được ăn trong vũ trụ, năm 1962 ông đã ăn nước sốt táo và thấy dễ tiêu. Nhưng những ống thức ăn ban đầu không ngon nên các nhà du hành đều nhanh chóng sụt cân. Bữa ăn trên vũ trụ đã chứng tỏ không dễ như người ta tưởng.
Việc bay bổng trong vũ trụ không hề nhẹ nhàng chút nào. Các nhà du hành phải sử dụng rất nhiều năng lượng và trong trạng thái cực kỳ căng thẳng, vì thế thực đơn của họ yêu cầu khác hẳn những người trên mặt đất. Chẳng hạn, họ cần thêm canxi để bù cho việc mất canxi trong xương (xương có xu hướng tái tạo lâu hơn trong vũ trụ, và việc mất lượng lớn canxi bắt đầu ngay khi con tàu vừa cất cánh).
Một chế độ ăn có hàm lượng natri thấp giúp làm chậm quá trình này, nhưng nhà quản lý phòng thí nghiệm thực phẩm của NASA Vickie Kloeris cho rằng thực hiện được không dễ. Trên tàu không có tủ lạnh và muối thường được dùng để bảo quản thực phẩm.
Đến những chuyến bay của Apollo, NASA đã phát triển được một thực đơn cân bằng dinh dưỡng với nhiều món ăn đa dạng để lựa chọn, từ salat cá hồi đến mì ngũ cốc. Tất nhiên tất cả các món ăn đều đông lạnh, tách nước hay xử lý nhiệt diệt vi khuẩn, nên trông chúng không giống thức ăn bình thường. Các món ăn tách nước đựng trong những túi nhỏ, được ăn bằng thìa.
Đội bay trên tàu Apollo 8 tổ chức lễ Giáng sinh năm 1968 với gà quay xử lý nhiệt, nước sốt việt quất. Neil Amstrong và Buzz Aedrin trở thành những người đầu tiên đã ăn trên Mặt trăng với salat và bánh sandwich, đồ uống và nước quả ăng lực Strips tách nước. Các nhà du hành Apollo 11 đã ăn bốn bữa trên Mặt trăng và bỏ lại nhiều module chuyên chở.
Ngày nay, hầu hết các bữa ăn trong không gian diễn ra trong trạm vũ trụ quốc tế ISS, nơi các nhà du hành được thưởng thức mọi thứ, từ bíttết đến bánh sôcôla. Thậm chí họ còn có tủ lạnh để phục vụ đồ uống.
ISS là sự hợp tác giữa Nga và Mỹ, do chính sách ngoại giao nên các món ăn cũng đến từ hai nước. Phòng thí nghiệm thực phẩm của NASA có 185 món, của Nga có khoảng 100 món. Khi Nhật Bản gửi thành viên tham gia chuyến bay từ năm 2008, đã có 30 món ăn đi kèm. Kloeris cho biết món tôm trộn với sốt cải là món ăn thông dụng nhất.
Do nhu cầu dinh dưỡng và kho chứa nên các nhà du hành không thể ăn ngay khi có nhu cầu. Trạm vũ trụ hoạt động với một vòng quay thực đơn 16 ngày và mỗi nhà du hành được cung cấp hai món tùy lựa chọn. Đôi khi NASA cũng gửi lên một món ăn đặc biệt như bánh sinh nhật.
Năm 1965, nhà du hành John Young của tàu Gemini 3 làm ngạc nhiên đội bay khi đem theo món sandwich. Pizza Hut đã cung cấp bánh pizza hút chân không trên trạm Mir năm 2001, và thành viên ISS Peggy Whiston đã yêu cầu bánh bồ đào năm 2002. Bánh nướng mỏng Mexico đã có trên mỗi chuyến bay từ năm 1985, khi nhà khoa học Mexico Rodolfo Neri Vela mang chúng lên tàu.
Trên thực tế, NASA hiện cung cấp cho các nhà du hành bánh nướng tách nước từ một nhà phân phối của TacoBell. Năm 2008, thành viên ISS Sandra Magnus trở thành người đầu tiên đã nấu nướng trên tàu vũ trụ. Phải mất hàng tiếng để là nóng thức ăn, nhưng cô đã tạo ra các món khoái khẩu thực sự.
Hầu hết các món ăn trên Apollo đã được cải thiện, được thay đổi hay hoàn chỉnh theo sở thích. Món kem khô nổi tiếng được một thành viên Apollo 7 yêu cầu, nhưng những người khác không thích nên không bao giờ còn lặp lại nữa.
Vài năm trước đây, NASA cố gắng khắc phục lời phàn nàn về món cá bị tanh tuy nhiên món cá sốt cà chua vẫn bị nhiều người từ chối. Nhưng bất chấp những hạn chế về thực đơn, vẫn còn một món mà bất kỳ nhà du hành nào cũng cảm thấy thú vị để thưởng thức, đó là món bột cam.
(Theo TTXVN)
