Tạo kênh tiêu thụ chè tại chỗ thông qua du lịch sinh thái

Theo ông Hà Trọng Hải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu, tỉnh có điều kiện tự nhiên thuận lợi, trong đó có 7/10 đỉnh núi cao nhất Việt Nam nên rất thích hợp đề trồng chè. Hiện nay, toàn tỉnh có trên 10.500ha chè, trong đó diện tích chè kinh doanh 8.400ha, năng suất chè búp tươi bình quân đạt trên 70 tạ/ha, sản lượng chè búp tươi trên 58.000 tấn. Diện tích chè thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm trên 7.000ha, chiếm 67% tổng diện tích. Diện tích chè thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm trên 7.000ha, chiếm 67% tổng diện tích.

Chè Lai Châu được xuất khẩu trực tiếp hoặc ủy thác dưới dạng đóng bao lớn với bao bì đóng gói của các nhà nhập khẩu và được xuất khẩu sang các thị trường truyền thống có yêu cầu không cao về chất lượng sản phẩm như: Afghanistan; Pakistan và Đài Loan. Trong đó, xuất khẩu trực tiếp chiếm 35% tổng sản lượng chè; còn lại là xuất ủy thác và bán nội tiêu. Tỷ lệ chè xanh sao lăn, chè xanh duỗi chiếm khoảng 90%; chè đen chiếm khoảng 10% sản lượng chè. 

Các công ty, doanh nghiệp và người dân trong tỉnh đã chú trọng đầu tư thâm canh, áp dụng các tiêu chuẩn an toàn trong sản xuất; đa dạng về mẫu mã, sản phẩm. Tỉnh Lai Châu cũng ban hành các chính sách, hỗ trợ bà con phát triển ngành chè như: hỗ trợ 100% nguồn giống trong 3 năm đầu; chi phí đầu vào và đầu tư 15 tỉ đồng vào nhà máy sản xuất và chế biến.

Tuy nhiên, ngành chè Lai Châu vẫn còn đối mặt với nhiều hạn chế và yếu kém. Diện tích sản xuất chè đạt các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm như VietGAP, GlobalGAP, RA hay hữu cơ còn rất hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế. Các cơ sở chế biến chè trong tỉnh có quy mô nhỏ, chủ yếu sản xuất chè dạng thô, mẫu mã sản phẩm chưa phong phú, điều này làm giảm năng lực cạnh tranh của chè Lai Châu.

Bên cạnh đó, việc thiếu bản dịch sản phẩm sang các ngôn ngữ nước ngoài cũng là rào cản lớn trong quá trình quảng bá và kết nối với thị trường quốc tế. Thị trường tiêu thụ chè của tỉnh còn khá hạn chế, chủ yếu tập trung vào các thị trường Trung Đông và Đài Loan. Đặc biệt, chỉ có khoảng 35% sản lượng chè được xuất khẩu trực tiếp, phần còn lại (65%) phải thông qua các công ty, doanh nghiệp ngoài tỉnh, khiến cho việc kiểm soát chất lượng và xây dựng thương hiệu chè Lai Châu gặp không ít khó khăn.

Vì vậy, ông Hà Trọng Hải cho rằng, thời gian tới Lai Châu tập trung phát triển bền vững cây chè theo hướng hàng hóa, gắn sản xuất với chế biến, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, bảo vệ môi trường sinh thái, phát triển sản phẩm theo chuỗi giá trị, nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm trên thị trường. Bên cạnh đó, phát triển du lịch sinh thái gắn với bản sắc văn hóa dân tộc, tạo ra một kênh tiêu thụ chè tại chỗ thông qua du lịch.

Đại diện tỉnh Lai Châu cũng đề nghị Bộ NN-PTNT cùng các cơ quan, đơn vị liên quan ưu tiên nguồn lực để xây dựng các mô hình chuyển giao tiến bộ kỹ thuật và các giải pháp khoa học công nghệ trong sản xuất chè, đồng thời triển khai các biện pháp canh tác chè bền vững, nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường xuất khẩu. 

Ngoài ra, giới thiệu và kết nối các đối tác nhập khẩu chè tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Trung Đông, Afghanistan, Pakistan, EU... với các doanh nghiệp sản xuất chè của tỉnh, tạo cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu. Đẩy mạnh quảng bá và giới thiệu sản phẩm chè Lai Châu đến doanh nghiệp và người tiêu dùng các quốc gia đã ký kết Hiệp định Thương mại Tự do với Việt Nam cũng cần được đẩy mạnh để nâng cao giá trị và hình ảnh sản phẩm chè của tỉnh trên thị trường quốc tế.

Chia sẻ thêm với Lai Châu, ông Đoàn Anh Tuân, Giám đốc Công ty TNHH Thế Hệ Mới khuyến nghị tỉnh nên có kế hoạch đầu tư trọng tâm, trọng điểm, tránh phân tán nguồn lực vào nông hộ có quy mô quá nhỏ. Ngược lại, địa phương Tây Bắc nên có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho mô hình HTX, tạo đà cho những gia đình có vùng nguyên liệu lớn liên kết với doanh nghiệp, nhất là nhóm có nguồn vốn lớn, công nghệ cao.

Qua khảo sát thực địa tại Lai Châu nói riêng và các vùng nguyên liệu ở miền núi phía Bắc nói chung, ông Đoàn Anh Tuân nhận thấy, tỉnh có vùng nguyên liệu giàu tiềm năng tại 2 huyện Than Uyên, Tân Uyên. Đây là những vùng thảo nguyên lớn, địa hình tương đối bằng phẳng, thích hợp cho việc phát triển quy mô sản xuất, cũng như cơ giới hóa. “Chúng tôi cam kết đầu tư vào tỉnh Lai Châu, hỗ trợ tỉnh phát triển bền vững ngành chè”, ông Tuân nhấn mạnh.

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Toàn, Hội Làm vườn Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện KHKT Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc, một sản phẩm chè cao cấp luôn được gắn với giống. Tỉnh Lai Châu đã được Viện KHKT Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc cung cấp lượng giống lớn. Vì vậy, PGS.TS Nguyễn Văn Toàn cho rằng, tỉnh cần tập trung vào nhóm giống có năng suất cao và chất lượng tốt để có thể sản xuất cả chè xanh và chè đen, từ đó đáp ứng nhu cầu nội địa và hướng tới xuất khẩu các sản phẩm chè cao cấp.