Lịch sử Việt Nam mở đầu bằng thời kỳ Hùng Vương dựng nước Văn Lang. Đến triều đại Hùng Vương là triều đại đầu tiên của một quốc gia đã tồn tại suốt mấy ngàn năm lịch sử với bao biến động, thăng trầm nhưng vẫn vững vàng bên Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, thời kỳ Hùng Vương chưa có sử viết, chưa có chính sử, cho nên nhận thức về thời đại này ngoài sự nghiên cứu của các ngành như khảo cổ học, dân tộc học, nhân chủng học…, còn dựa vào các truyền thuyết dân gian “có cái lõi là sự thật lịch sử”.
Nhà nghiên cứu văn học dân gian Nguyễn Khắc Xương – con trai cụ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu, một người có thể xứng danh nhà “Hùng Vương học, Đền Hùng học” của Phú Thọ cho rằng:
Ngày ấy, tổ tiên ta tìm đất đóng đô của Nhà nước Văn Lang cũng thận trọng và cầu kỳ lắm. Đích thân Vua Hùng đã đi nhiều nơi trong vùng Phú Thọ mà nay tương ứng thuộc địa danh Thanh Vân, Đông Lĩnh, núi Thắm (Thanh Ba); Ao Châu (Hạ Hoà); Xuân Lộc (Thanh Thủy) và cuối cùng chọn vùng đất từ ngã ba sông Bạch Hạc tới quanh núi nghĩa Lĩnh làm nơi đóng đô. Truyền thuyết Hùng Vương của ông Nguyễn khắc Xương kể rằng, “Vua đi mãi nơi này, nơi khác mà chưa tìm được nơi nào có thể định đô cho đến khi Vua đi tới một vùng:
Trước mặt ba sông hội tụ, hai bên có Tản Viên, Tam Đảo chầu về, đồi núi gần xa, khe ngòi quanh quất, thế đất bày ra như hình hổ phục, rồng chầu, tướng quân bắn nỏ, ngựa chạy rồng bay. Giữa những quả đồi xanh tốt thấy có ngọn núi đột ngột nổi lên như con voi mẹ nằm giữa đàn con. Vua lên núi nhìn ra bốn phía thấy ba bề bãi rộng bồi đắp phù sa, bốn mặt cây xanh, hoa tươi, cỏ ngọt, vừa trùng điệp, vừa quanh co, có rộng mà phẳng, có hẹp mà sâu. Vua cả mừng khen rằng đây thực là đất họp muôn dân, đủ hiểm để giữ, có thế để mở, thế đất vững bền có thể dựng nước được muôn đời. Vua Hùng đặt đô ở đó, gọi tên là thành Phong Châu”.
Lễ hội Đền Hùng. Ảnh: NNVN
Phạm vi kinh đô Nhà nước Văn Lang kéo dài từ ngã ba sông Bạch Hạc về tới núi Nghĩa Lĩnh. Vùng đất địa linh này là đỉnh của tam giác châu thổ sông Hồng, có bãi sa bồi, có rừng núi và đồi, thoáng rộng và tiện thông thương giữa hai miền ngược và xuôi bằng đường thủy lại có thế hiểm trở để chống giữ với các cuộc xâm lược của ngoại xâm.
Cái tên Phong Châu có từ đó và tồn tại hàng ngàn năm... Đến năm 1977, Phong Châu được đặt tên cho một huyện của tỉnh Vĩnh Phú (Phú Thọ và Vĩnh Phúc bây giờ). Năm 1995, một cây cầu bắc qua sông Hồng, nối đôi bờ huyện Phong Châu và huyện Tam Thanh của tỉnh Vĩnh Phú được xây dựng và cây cầu này được đặt tên trùng với tên huyện Phong Châu là cầu Phong Châu.
Năm 1999 huyện Phong Châu giải thể, tách ra làm 2 huyện Phù Ninh và Lâm Thao thuộc tỉnh Phú Thọ. Tên Phong Châu được tỉnh Phú Thọ đặt tên cho thị trấn huyện lỵ huyện Phù Ninh và vẫn giữ nguyên tên cầu Phong Châu. Từ đó cầu Phong Châu bắc qua sông Hồng trên quốc lộ 32C, làm nhiệm vụ nối 2 huyện Lâm Thao và Tam Nông thuộc tỉnh Phú Thọ với nhau cho đến ngày bị sập.
Cầu Phong Châu nối đôi bờ sông Hồng khi nó chưa bị sập.
Phong là gì? Châu là gì? Vì sao nhiều người đặt tên?
Theo từ điển, “Phong” có nghĩa là gió, một hiện tượng tự nhiên có sức mạnh vô cùng lớn, có thể vượt qua mọi trở ngại để đi đến đích, tượng trưng cho sự mạnh mẽ, dũng cảm và có khả năng lãnh đạo.
Vì thế nhiều người đặt tên "Phong" để có tính cách mạnh mẽ, kiên cường, không ngại khó khăn, dám nghĩ dám làm tự do, phóng khoáng, tươi mát, trong lành và tràn đầy sức sống....
“Châu” là ngọc trai, hay còn gọi là trân châu với vẻ đẹp tinh khiết và rực sáng của mình, ngọc trai muôn đời vẫn được ngợi ca như một bảo vật tuyệt đẹp mà đại dương bao la đã ban tặng cho con người.
Vì thế, nhiều người được đặt tên “Châu” với ý nghĩa là vật thể vô cùng quí giá của biển cả bao la.
