Tết Thanh Minh thường bắt đầu từ ngày 5/4 dương và kết thúc ngày cuối là 19/4 dương, ngày 20/4 dương đã chuyển sang tiết Cốc Vũ vì thế năm nay tiết Thanh Minh bắt đầu từ ngày 05/3 âm đến ngày 20/3 âm và sang ngày 21/3 âm là ngày đầu của tiết Cốc Vũ.
Những lưu ý khi đi tảo mộ Tết Thanh minh
Thường thì sau ngày Tảo mộ trong tiết Thanh Minh mọi người trong gia đình lại quay trở về với cuộc sống thường nhật, với những công việc phải làm, cùng với lòng tin là sẽ được tổ tiên phù hộ cho những ngày tiếp sau đó. Nhưng khi đi tảo mộ cần chú ý:
Không nên đi cúng tế ở nơi hẻo lánh, tốt nhất nên đi những đường mà mọi người hay đi để tránh gặp nguy hiểm nhất là người yếu bóng vía, người huyết áp thấp. Hơn nữa, theo quan niệm phong thủy, đi đến những nơi như vậy sẽ dễ nhiễm tà khí, nếu như thật sự cần đi thì nên đi cùng nhiều người.
Khi đi cúng tế và tảo mộ cần phải chân thành, trên đường đi nếu có mộ, dù đi hay đứng lại đều cần phải lễ độ cung kính. Trong quá trình tảo mộ không nên làm lộn xộn quá nhiều các mảnh đất vụn đá vụn để tránh ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Mộ phần của tổ tiên cần phải được quét dọn cỏ dại, thêm đất mới và hoa tươi, đừng quên quét dọn cả phía sau mộ. Khi làm mới lại diện mạo của mộ phần, trong lòng nhất thiết phải thật cung kính.
Khi tảo mộ, không nên dẫm đạp lên mộ của nhà khác hoặc đá vào đồ cúng trên mộ của người khác, nếu không sẽ đem lại điều không may cho bản thân. Đặc biệt là những trẻ vị thành niên lại càng cần phải chú ý.
Nếu như con gái đi tảo mộ, tốt nhất là tránh trong thời kỳ hành kinh. Phụ nữ có thai cũng không nên đi tảo mộ. Người đang bị nhiễm phong hàn, đau nhức xương khớp không nên ra mộ, nên vái vọng.
Những bạn có khí chất yếu, tốt nhất là về nhà bước qua chậu lửa nam 7 lần và nữ 9 lần hoặc rắc nước lá bưởi để xóa bỏ năng lượng xấu, hàn khí. Trong cuộc sống thường ngày chúng ta rất hay thấy có người đi tảo mộ về bị sốt hoặc cảm thấy không khỏe, cũng có thể dùng cách này để tránh.
Bởi vì tảo mộ cũng thường là khoảng thời gian người thân tụ tập lại với nhau, lúc này cần chú ý không được chụp ảnh tập thể ở xung quanh mộ.
Khi tảo mộ, cần chú ý sửa sang bốn phía của ngôi mộ. Thứ nhất là để tỏ lòng kính trọng với những người đã khuất, thứ hai là để xem xét tình hình của mộ. Theo phong thủy, nếu như xung quanh mộ có nước (nước có thể vào bên trong hoặc vũng nước rất sát mộ) sẽ có ảnh hưởng không tốt cho vận thế của của người đời sau.
Tại nghĩa trang, việc cười đùa hay nói chuyện to tiếng được coi là thiếu tôn trọng. Điều này có thể làm mất đi bầu không khí trang nghiêm cần có. Mọi người nên giữ thái độ nghiêm trang, nhẹ nhàng để bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với tổ tiên.
Trang phục khi đến nghĩa trang nên có màu sắc trang nhã, tránh những màu sắc quá nổi bật như đỏ hay vàng. Điều này giúp duy trì sự trang nghiêm và cũng là cách để tôn trọng phong tục truyền thống.
Khi làm lễ cúng Tết Thanh minh ngoài mộ, nên tránh làm vỡ đồ cúng, vì việc này được coi là điềm không tốt, ảnh hưởng đến sự bình an của gia đình.
Công việc trong lễ tảo mộ là dọn dẹp sạch sẽ cho phong quang, thoáng đãng mộ phần của người mất. Là mộ đất có thể đắp lại nấm cho đầy đặn, rẫy hết cỏ dại, cây hoang mọc trùm lên mộ, cũng là cách giảm bớt rắn, chuột đào hang, làm tổ. Các cụ già thì lo việc cúng khấn tổ tiên nơi phần mộ.
Theo tâm linh thì "phương tiện" để con cháu tưởng nhớ, kết nối với gia tiên là bàn thờ và mộ phần. Bàn thờ và mộ phần tổ tiên được chăm sóc tốt và đúng cách con cháu sẽ được phù hộ. Nếu không con cháu có thể bị ảnh hưởng, bởi "âm siêu, dương thái" - nghĩa là phần âm có nhẹ nhàng siêu thoát thì các cụ mới phù hộ được cho con cháu.
Lễ tảo mộ không chỉ tạ các cụ nhà mình, mà nên hiểu đủ là tạ ơn quan thần linh bản địa, chư vị tôn thần… đã cho các cụ nương nhờ mảnh đất đó. Con cháu không chỉ quan tâm tới các cụ gần đời mình (như cha mẹ, ông bà tới tam đại, tứ đại), mà ỉ cho trưởng họ, trưởng chi lo cho các cụ cao hơn (gọi là cao tằng tổ tỉ), bởi đó là một thiếu sót lớn vì không có các cụ lớn thì sao có các cụ gần.
Do đó khi đi tảo mộ hãy lưu tâm đến tất cả các cụ trong dòng họ. Cũng cần lưu ý không nên chỉ thắp hương mỗi mộ nhà mình mà các ngôi mộ bên cạnh các cụ cũng nên "thăm hỏi". Nếu có những ngôi mộ vô chủ cũng cần thắp cho "họ" nén hương.
Ở nghĩa trang có nơi thờ thần linh, thổ địa riêng thì phải bày lễ hai nơi và tùy theo phong tục địa phương mà có điều chỉnh thích ứng. Khi tảo mộ nên dâng mâm cỗ ở miếu thần linh, trong đó có xôi, gà (giò hoặc trống thiến nguyên con bày trên xôi). Lễ tảo mộ truyền thống, cần sắm lễ hoa quả đơn giản (hương, nước, hoa tươi, trầu cau, hoa quả, thuốc lá, chè, rượu trắng (kèm chén đựng rượu 5 cái), nến cốc màu đỏ. Có thể dùng vàng mã, hoặc tùy vong linh mà dùng áo quần mã phù hợp cúng tiến. Nhưng không nên dùng nhiều vàng mã.
Điều quan trọng trong việc tảo mộ là thể hiện lòng quý kính, tưởng nhớ người đã khuất và nguyện làm những điều thiện lành, hồi hướng công đức cho họ. Bởi vậy, nghi lễ tảo cũng không cần làm quá linh đình, tốn kém. Cũng không nặng về hình thức, đốt vàng mã nhiều gây lãng phí.
Lưu ý dành cho người đi tảo mộ
Theo quan điểm tâm linh, tảo mộ là việc nên làm nhưng không phải ai cũng phù hợp tham gia. Những người cần tránh đến nghĩa trang gồm: phụ nữ mang thai, đang trong kỳ kinh, người ốm yếu, trẻ dưới 10 tuổi… vì dễ nhiễm âm khí, phong hàn hoặc mắc bệnh theo mùa.
Khi đi tảo mộ, tuyệt đối không đùa giỡn, ngồi lên mộ phần – đây là hành vi bị xem là bất kính. Không nên tập thể dục, ngồi thiền hay dưỡng sinh ở khu vực mộ vì dễ bị uế khí xâm nhập.
Ngoài ra, không ăn đồ cúng tại nghĩa trang để tránh ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và sức khỏe. Sau khi tảo mộ về, nên hơ người qua lửa hoặc tắm nước gừng để thanh lọc, xua tan âm khí còn bám lại trên người và quần áo.
Cách sắm lễ tảo mộ tiết Thanh Minh
Lễ trong tiết Thanh Minh gồm có: hương đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc độ vài lạng), hoa quả.
Khi đến nghĩa trang hay khu vực có để mộ phần của gia đình mình thì gia chủ đặt lễ vào chỗ thờ chung. Sau đó thắp đèn, nhang, vái ba vái vị Linh thần Thổ địa rồi khấn.
Có sẵn nhiều bài văn khấn được xuất bản thành sách công khai. Nếu viết văn khấn ra giấy thì đọc, xong hoá ngay cùng tiền vàng. Tuy nhiên, khấn nguyện cần nhất sự thành tâm.
Nội dung khấn không nên cứng nhắc, đại ý thỉnh nguyện chư vị mười phương, chư vị hộ trì, thần linh thổ địa, cửu huyền thất tổ, nội ngoại hai bên.
Nguyện thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, hương thơm kính dâng trước mộ, kính mời chân linh... lai lâm hiến hưởng.
Nguyện xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, cho được dầy bền, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái…
Nguyện cho gia chung, cùng tất cả chúng dân được an lành, đất nước được bình an.
Sau khi khấn xong, đợi hết 2/3 tuần hương thì lễ tạ các nơi, hóa vàng và trở về nhà làm lễ gia tiên ở nhà.
