Các loài động vật hoang dã ngoại lai thường được nhập lậu từ nước ngoài về Việt Nam hoặc có nguồn gốc từ các cơ sở gây nuôi không được cấp phép và những người chuyên chơi sinh vật cảnh. Ảnh: ENV.
Thời gian qua, Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) đã ghi nhận sự gia tăng nhanh chóng của hoạt động buôn bán và quảng cáo động vật hoang dã ngoại lai tại Việt Nam. Theo đó, chỉ tính riêng từ tháng 1/2022 đến tháng 10/2024, từ thông báo của người dân, ENV đã ghi nhận hơn 470 vụ với hơn 1.700 vi phạm liên quan đến hoạt động quảng cáo, buôn bán hơn 45.300 cá thể ngoại lai.
Các loài ngoại lai thường bị buôn bán phổ biến bao gồm rùa sulcata, rùa tai đỏ, thằn lằn, rắn, các loài thú nhỏ và vẹt… Hầu hết các loài này bị nhập lậu từ nước ngoài về Việt Nam hoặc có nguồn gốc từ các cơ sở gây nuôi không được cấp phép và những người chuyên chơi sinh vật cảnh.
Rồng đất Nam Mỹ là một trong số những loài ngoại lai thường bị buôn bán ở Việt Nam. Ảnh: ENV.
Theo dữ liệu của ENV, trong tổng số động vật ngoại lai bị buôn bán trái phép, bò sát chiếm đến 82%, các loài chim chiếm 9% và các loài thú nhỏ khác chiếm khoảng 4%. Rùa tai đỏ và rồng đất Nam Mỹ là hai trong số những loài ngoại lai thường bị buôn bán ở Việt Nam nằm trong Danh mục loài ngoại lai xâm hại ban hành kèm theo Thông tư số 35/2018/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Trong khi rùa tai đỏ được biết đến là một trong những loài xâm hại nhất trên thế giới thì rồng đất Nam Mỹ cũng là một loài đáng quan ngại khác.
ENV cho biết, những năm gần đây, quần thể rồng đất Nam Mỹ đã phát triển mạnh mẽ tại nhiều quốc gia không phải là khu vực phân bố tự nhiên của loài này. Một trong những quan ngại lớn với hoạt động buôn bán loài ngoại lai là khả năng hình thành quần thể tự nhiên khi chúng bị thả ra môi trường hoặc trốn thoát. Điều này có thể đe dọa nghiêm trọng đến sự sống của các loài bản địa khi chúng cạnh tranh với loài bản địa về nguồn thức ăn, môi trường sống và từ đó phá vỡ cấu trúc cũng như sự cân bằng hệ sinh thái.
Việt Nam đang thiếu các quy định rõ ràng và hệ thống quản lý hiệu quả tình trạng buôn bán trái phép các loài ngoại lai. Ảnh: ENV.
“Do đó, việc thiếu kiểm soát thị trường buôn bán các loài động vật hoang dã không có phân bố tự nhiên ở Việt Nam như hiện nay có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với đa dạng sinh học. Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng buôn bán trái phép các loài ngoại lai gia tăng nhanh chóng trong bối cảnh thiếu các quy định rõ ràng và hệ thống quản lý hiệu quả vấn đề nhức nhối này”, bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc ENV chia sẻ.
Cùng với đó, bà Hà cũng cho rằng việc kiểm soát hoạt động buôn bán trái phép loài ngoại lai là công tác quan trọng nhằm loại bỏ những rủi ro tiềm ẩn đối với sức khỏe con người khi thế giới đã từng ghi nhận nhiều đại dịch có nguồn gốc từ động vật hoang dã như AIDS, SARS, cúm A/H5N1, Ebola, bệnh dại và nhiều khả năng là Covid-19.
ENV kêu gọi người dân không buôn bán, vận chuyển hoặc nuôi nhốt các loài động vật hoang dã ngoại lai không có nguồn gốc hợp pháp để ngăn chặn các tác động tiêu cực của hoạt động này đến hệ sinh thái, góp phần bảo vệ sức khỏe của chính chúng ta và tránh những rủi ro pháp lý đáng tiếc. Đồng thời, người dân hãy thông báo các vi phạm về động vật hoang dã đến cơ quan chức năng địa phương hoặc đường dây nóng miễn phí 1800-1522.
