Hồ tiêu: Giảm diện tích, giảm sản lượng

Sản lượng thấp nhất trong vòng 10 năm

Theo Bộ NN-PTNT, diện tích hồ tiêu cả nước năm 2023 đạt 115.000ha, giảm 4,2% so với năm 2022 và giảm 24,3% so với năm có diện tích cao nhất là năm 2017 khoảng 151.900 hạ.

Theo quy hoạch của ngành nông nghiệp, dự kiến diện tích hồ tiêu có thể giảm xuống còn khoảng 110.000ha trong thời gian tới. Nguyên nhân giảm chủ yếu do ảnh hưởng thời tiết, sâu bệnh hại và giá tăng mạnh của một số mặt hàng nông sản khác như sầu riêng, cà phê trong thời gian vừa qua. 

Hiện người nông dân tại nhiều địa phương có thế mạnh về hồ tiêu đã chuyển đổi sang cây trồng khác. 3 tỉnh Tây Nguyên là Đắk Nông, Đắk Lắk và Gia Lai vẫn là vùng nguyên liệu chính, chiếm 63,5% về diện tích. 

Còn lại, khu vực miền Đông Nam bộ chiếm khoảng 29,1% diện tích hồ tiêu, tập trung chủ yếu ở 3 tỉnh Bình Phước, Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu. Một số tỉnh khác có diện tích hồ tiêu lớn như Quảng Trị (2.100ha), Lâm Đồng (2.000ha)...

Sau khi đạt mức kỷ lục 290.000 tấn vào năm 2019, sản lượng hồ tiêu Việt Nam liên tục giảm qua các năm. Năm 2023, sản lượng nhích một chút, lên 190.000 tấn (tăng hơn 3,8%) so với 183.000 tấn năm 2022.

Năm 2024, trước những khó khăn của biến đổi khí hậu, giá hồ tiêu được dự báo tiếp tục duy trì ở mức thấp kéo dài. Đồng thời, giá các loại nông sản khác tăng lên sẽ gây áp lực giảm diện tích canh tác, trong khi năng suất hồ tiêu cũng bị giảm do đầu tư chăm sóc và duy trì vườn tiêu ở mức cầm chừng.

Dự kiến, sản lượng hồ tiêu Việt Nam năm 2024 đạt 170.000 tấn và đây có thể là mức sản lượng thấp nhất trong vòng 10 năm qua, kể từ năm 2015.

Hiện Đắk Nông tiếp tục là tỉnh có sản lượng lớn nhất, chiếm 41,2% sản lượng. Tiếp theo là Đắk Lắk chiếm 28,2%. Tính chung, 6 tỉnh trồng tiêu trọng điểm chiếm khoảng 97,1% sản lượng cả nước.

Giá xuất khẩu đảo chiều vào cuối năm

Năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu được 264.094 tấn hồ tiêu các loại, trong đó tiêu đen đạt 236.148 tấn, tiêu trắng đạt 27.946 tấn. Tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 906,5 triệu USD, trong đó tiêu đen đạt 770,6 triệu USD, tiêu trắng đạt 135,9 triệu USD. So với năm 2022, lượng xuất khẩu tăng 13,8% nhưng kim ngạch xuất khẩu giảm 8%.

Giá xuất khẩu bình quân tiêu đen đạt 3.585 USD/tấn, tiêu trắng đạt 5.091 USD/tấn. So với năm 2022, giá xuất khẩu tiêu đen đạt 3.591 USD/tấn, tiêu trắng đạt 5.095 USD/tấn.

Các doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu trong năm 2023 gồm Olam 20.306 tấn, chiếm 7,7%, giảm 30,3% so với năm 2022. Tiếp theo là Nedspice 9.187 tấn, chiếm 7,3% tăng 13,9%; Trân Châu 16.538 tấn, chiếm 6,3%, giảm 35,7%; Phúc Sinh 15.802 tấn, chiếm 6%, tăng 6,6%, Haprosimex JSC 10.927 tấn, chiếm 4,1%, giảm 14%.

Các doanh nghiệp xuất khẩu tiêu trắng hàng đầu bao gồm Nedspice 3.652 tấn, Olam 3.350 tấn, Trân Châu 2.305 tấn, Liên Thành 2.010 tấn và Phúc Sinh 1.882 tấn.

Châu Á là thị trường xuất khẩu hồ tiêu lớn nhất của Việt Nam, chiếm 52,7% và so với năm 2022 lượng xuất khẩu tăng 29,6%. Đứng đầu là Trung Quốc đạt 60.135 tấn, chiếm 22,8% thị phần xuất khẩu của Việt Nam và tăng 174,0%. Tiếp theo là Ấn Độ 12.812 tấn, chiếm 4,9%, tăng 4,2%; UAE 12.132 tấn, chiếm 4,6%, giảm 24,7%; Philippine 8.021 tấn, chiếm 3%, tăng 27,5%.

Khu vực châu Mỹ đứng thứ hai về thị phần xuất khẩu, chiếm 22,8% và tăng 0,3%, trong đó riêng Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của hồ tiêu Việt Nam đạt 54 .271 tấn, chiếm 20,5%, giảm 0,8% so với năm ngoái.

Xuất khẩu sang các thị trường châu Âu chiếm 19,5%, giảm 1,4% so với năm ngoái. Các thị trường xuất khẩu chính bao gồm Đức 9.216 tấn, chiếm 3,5% giảm 4,5%; Hà Lan 7.946 tấn, chiếm 3,0% giảm 1,9%; Nga 5.490 tấn, chiếm 2,1% giảm 12,7%; Anh 4.923 tấn, chiếm 1,9% giảm 3,0%. Xuất khẩu sang Thổ Nhĩ Kỳ, Pháp, Tây Ban Nha tăng trong khi xuất khẩu sang Ireland giảm 75,8%, đạt 1.194 tấn.

Xuất khẩu sang châu Phi tăng 7,8% trong đó Ai Cập đạt 4.247 tấn, tăng 23,5%; Nam Phi 2.408 tấn, tăng 17,0%; Senegal 2.372 tấn, tăng 41,1%... Các thị trường xuất khẩu tiêu trắng chủ yếu là Hoa Kỳ 3.759 tấn, Đức 3.324 tấn, Trung Quốc 2.828 tấn, Hà Lan 2.663 tấn, và Thái Lan 2.307 tấn.

Giá trung bình nội địa vào đầu năm 2023 đạt 57.000 đồng/kg và đứng ở mức thấp nhất kể từ tháng 3/2021. Giá tăng vào cuối quý I/2023 nhưng không có nhiều thay đổi cho đến tháng 11/2023. Bước vào tháng 12, giá hồ tiêu liên tục tăng, có thời điểm lên đến 86.000 đồng/kg, kéo theo giá trung bình cả tháng đạt 81.000 đồng/kg, tăng 42% so với với thời điểm đầu năm.

Nguyên nhân giá cuối năm tăng một phần do lượng hàng tồn kho không còn nhiều. Thị trường Hoa Kỳ bất ngờ tiêu thụ mạnh vào 3 tháng cuối năm, nhất là tháng 12 là tháng nhập khẩu cao nhất đạt trên 6.200 tấn. Đây có thể là các đơn hàng giao trước khi kết thúc năm nên bắt buộc phải mua hàng, kết hợp vụ mùa thu hoạch chậm ở Đắk Nông khiến lượng hàng bị thiếu hụt dẫn tới giá nội địa tăng.

Việc giá nội địa tăng cũng kéo theo giá xuất khẩu tiêu đen và tiêu trắng tăng theo, tính bình quân giá xuất khẩu tiêu đen cuối năm tăng 5% và giá tiêu trắng tăng 1,9%.

Ở chiều nhập khẩu, năm 2023 Việt Nam đã nhập khẩu 26.538 tấn hồ tiêu các loại, trong đó tiêu đen đạt 24.903 tấn, tiêu trắng đạt 1.635 tấn. So với năm 2022, lượng nhập khẩu giảm 27,7%.

Các doanh nghiệp nhập khẩu chủ yếu gồm Olam Việt Nam 9.127 tấn, chiếm 34,4% thị phần và giảm 16,0% so với năm trước. Tiếp theo là Trân Châu 4.223 tấn, chiếm 15,9% tăng 19,3%; Liên Thành 2.214 tấn, chiếm 8,3% tăng 28,1%; Gia vị Sơn Hà 2.056 tấn, chiếm 7,7% tăng 38,6% và KSS Việt Nam 2.000 tấn, chiếm 7,5%, giảm 18,8%.

Nguồn nhập khẩu chính từ Brazil 16.598 tấn, chiếm 62,5% tăng 31,6% so với năm ngoái. Campuchia 3.763 tấn, chiếm 14,2% và giảm 71,7%; Indonesia 3.237 tấn, chiếm 12,2% và giảm 43,8%.

Việt Nam đứng đầu thế giới về sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu trong hơn 20 năm qua. Hồ tiêu của Việt Nam hiện xuất khẩu đi hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ, đồng thời chiếm lĩnh nhiều thị trường quan trọng.

Theo thống kê của Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA), 3 năm gần nhất xuất khẩu hồ tiêu thường đạt đỉnh trong vòng 4 tháng, từ tháng 3 đến tháng 7. Tháng 3/2023 ghi nhận đến 36.000 tấn sản phẩm xuất khẩu.