Phục tráng giống cây tiền sử liệu có phải lời giải cho biến đổi khí hậu?

Hoa Lay Ơn - Thứ Ba, 12/11/2024 , 13:38 (GMT+7)

Một cuộc tranh cãi bất phân thắng bại đã thu hút giới học giả về lương thực của các bộ tộc ở Úc liệu có thể trở thành thực phẩm phù hợp trong tương lai.

Nhà nghiên cứu Bruce Pascoe - tác giả cuốn sách "Hạt giống đen", được ghi nhận với những phát hiện có khả năng làm xoay chuyển khoa học cây trồng ở Úc.

Hạt giống cổ đại có thể là chìa khóa cho nông nghiệp chống chịu biến đổi khí hậu

Giới học giả đang tranh luận sôi nổi về việc, liệu các loại cây trồng truyền thống của thổ dân Úc có thể trở thành nguồn lương thực phù hợp cho tương lai hay không. Cuốn sách “Hạt giống đen: Nguồn gốc nông nghiệp hay sự ngẫu nhiên?” của Bruce Pascoe, xuất bản năm 2014, sau một thập kỷ đã thổi bùng lên những phản ứng, nhờ góc nhìn độc đáo về hoạt động canh tác của thổ dân trên quần đảo Torres Strait.

Tác giả Pascoe cho rằng, người thổ địa Úc có thể là một trong những cộng đồng đầu tiên đặt nền móng cho nông nghiệp. Từ xa xưa, thổ dân Úc đã biết nuôi lươn, trồng ngũ cốc và thu hoạch các loại kê bản địa trên vùng đất khô hạn.

Quan điểm này thu hút nhiều nhà nghiên cứu về cộng đồng thổ dân, song cũng gặp phải không ít chỉ trích. Có người cho rằng lập luận của Pascoe thiếu chính xác, thậm chí bóp méo sự thật, và đặt câu hỏi liệu thổ dân Úc có thực sự là những người đầu tiên bắt đầu hoạt động canh tác nông nghiệp.

Một minh chứng thú vị về khả năng thích ứng của các loại cây bản địa là loài cỏ gai nổi tiếng ở Úc, chỉ mọc trên những vùng đất cằn cỗi. Từ lâu, thổ dân Úc đã sử dụng hạt của loài cỏ này để làm bánh kếp, và dùng nhựa của chúng như một chất kết dính quan trọng trong sản xuất vũ khí thời tiền sử.

Khoảng 30.000 năm trước, tại khu vực Victoria, bộ lạc Dja Dja Wurrung đã phát hiện ra một loại cỏ có thể được dùng để làm bánh mì và tạo dây lưới đánh cá. Về sau, loại cỏ này trở thành nguồn thức ăn cho gia súc trong giai đoạn đầu thuộc địa ở Úc. Đáng chú ý, loại cỏ này không chỉ có khả năng chịu hạn mà còn được chế biến thành cỏ khô cho gia súc, giúp đối phó với tình trạng khan hiếm nước hiện nay.

Làm thế nào mà họ sản xuất ra những thực phẩm ấy? Nguồn gốc của những loại cây trồng này nằm ở đâu trong hàng nghìn loại thực vật bản địa trên đất Úc? Đây là những câu hỏi quan trọng dành cho các nhà khoa học, những người đang tìm kiếm giải pháp lương thực thích ứng với biến đổi khí hậu trong tương lai.

Cỏ kangaroo được người bản địa trồng khắp vành đai lúa mì Úc hàng nghìn năm nay.

Vai trò của di truyền học và khảo cổ học

Các nhà khoa học trên thế giới đang kết hợp giữa di truyền học cây trồng và khảo cổ học để tìm hiểu cách thức thổ dân Úc từng trồng trọt và sản xuất lương thực, cũng như khai thác các kỹ thuật nhằm tăng năng suất từ những loài cây này. Chẳng hạn, giống ngô hiện nay được nông dân Úc trồng đã khác xa với phương pháp của tổ tiên do những thay đổi trong kỹ thuật canh tác qua từng thời kỳ.

Một câu chuyện thú vị khác là cách thổ dân Úc nhân giống thành công một loại đậu đen bản địa, biến nó thành một loại cây trồng phổ biến trên khắp đất nước. Những thành tựu này cho thấy sự sáng tạo và khả năng thích nghi đáng kinh ngạc trong nông nghiệp của thổ dân Úc, để lại những bài học quý giá cho nền nông nghiệp hiện đại.

Các nhà nghiên cứu ở Úc khẳng định, phương thức sản xuất lương thực thời cổ đại là di sản vô giá cho ngành nông nghiệp Úc. Việc tìm ra 4 giống lúa hoang cổ đại tồn tại tới ngày nay được coi là đột phá của ngành khảo cổ học Úc. 

Theo nghiên cứu, bộ tộc thổ dân ở phía Bắc Úc đã canh tác giống lúa hoang trên những thửa ruộng ở vùng đồng bằng quanh năm ngập úng. Việc thổ dân cổ đại có thể sàng lọc được giống lúa tốt nhất đã gây bất ngờ cho giới khoa học, cho thấy người cổ đại đã thích ứng với điều kiện khó khăn của thổ nhưỡng, tạo ra nguồn lương thực bền vững. 

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng chưa thể đưa ra kết luận chắc chắn về giống lúa hoang này có phải do con người tìm ra và nhân giống hay do sự sàng lọc của tự nhiên.

Giai đoạn tiếp theo, giới khảo cổ học tiếp tục tìm ra chính xác nguồn gốc của lương thực thời tiền sử. Đây sẽ là kiến thức quý giá để người bản địa ngày nay có thể ứng dụng trong canh tác cây trồng.

Hiểu biết về cây trồng chịu hạn, các giống lúa, giống kê bản địa… sẽ giúp nước Úc giải quyết các thách thức về biến đổi khí hậu, từ đó đưa ra câu trả lời đầy đủ hơn cho những câu hỏi thú vị mà tác giả Bruce Pascoe đặt ra trong cuốn sách “Hạt giống đen: Nông nghiệp hay sự ngẫu nhiên?”

Hoa Lay Ơn
Tin khác
Hà Lan thành công nghiên cứu giống chuối kháng bệnh Panama
Hà Lan thành công nghiên cứu giống chuối kháng bệnh Panama

Các nhà khoa học lai tạo ra giống chuối Yelloway One có thể kháng lại dịch bệnh Panama được mệnh danh là ‘kẻ hủy diệt’ chuối hàng loạt.

Giới khoa học Mexico: Thế giới bước vào cuộc đại tuyệt chủng lần thứ 6
Giới khoa học Mexico: Thế giới bước vào cuộc đại tuyệt chủng lần thứ 6

Các nhà khoa học Mexico chứng minh rằng Trái đất đã chính thức bước vào giai đoạn đầu của cuộc đại tuyệt chủng; loài người có thể chấm dứt trong vòng 200 năm tới.

Trung Quốc có thể giúp đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu
Trung Quốc có thể giúp đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu

Bằng cách đầu tư vào nghiên cứu và đổi mới, Trung Quốc có thể hỗ trợ các quốc gia châu Phi phát triển nông nghiệp, góp phần đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu.

Trung Quốc rút ngắn thời gian sinh trưởng cây nho bằng trí tuệ nhân tạo
Trung Quốc rút ngắn thời gian sinh trưởng cây nho bằng trí tuệ nhân tạo

Các nhà nghiên cứu tại Học viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc đã sử dụng trí tuệ nhân tạo để rút ngắn thời gian sinh trưởng của cây nho.

Tỷ lệ bò sữa chết do cúm gia cầm ở California tăng đột biến
Tỷ lệ bò sữa chết do cúm gia cầm ở California tăng đột biến

Tỷ lệ bò bị nhiễm cúm gia cầm chết ở California (Hoa Kỳ) tăng mạnh so với các tiểu bang khác, khiến các công ty xử lý xác động vật quá tải khi thời tiết nắng nóng.

Chim và mèo là 'cảnh báo' cho sự xâm nhập của H5N1
Chim và mèo là 'cảnh báo' cho sự xâm nhập của H5N1

Cúm gia cầm quy mô lớn đã ảnh hưởng đến ít nhất 280 trang trại bò sữa ở 14 bang của Hoa Kỳ, đòi hỏi khả năng nhận biết và hành động sớm.

Biến chất thải nông nghiệp thành sinh khối giá trị - kinh nghiệm từ Đài Loan
Biến chất thải nông nghiệp thành sinh khối giá trị - kinh nghiệm từ Đài Loan

ĐBSCL Kinh nghiệm từ Đài Loan cho thấy, nhiều phương pháp hiệu quả trong việc tái chế chất thải nông nghiệp thành sản phẩm có giá trị, góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Nông nghiệp Anh: Từ tiến bộ công nghệ đến chiến lược xuất khẩu mới
Nông nghiệp Anh: Từ tiến bộ công nghệ đến chiến lược xuất khẩu mới

Bài viết điểm qua những bước tiến của nông nghiệp Vương quốc Anh trong 20 năm qua và các chính sách nhằm tái phát triển, nâng cao vị thế của ngành nông nghiệp Anh.

Hàn Quốc: Ngân sách trả 40% lương để thu hút lao động nông nghiệp
Hàn Quốc: Ngân sách trả 40% lương để thu hút lao động nông nghiệp

Thuộc nhóm những chính sách hay của tỉnh Chungcheongbuk để duy trì vị trí tỉnh dẫn đầu tăng trưởng của Hàn Quốc là duy trì tăng dân số, đãi ngộ tốt người lao động.

Cây trồng áp dụng công nghệ sinh học giúp Việt Nam thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu
Cây trồng áp dụng công nghệ sinh học giúp Việt Nam thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu

Việt Nam nên tiếp tục có đánh giá tổng thể về hành lang pháp lý, cũng như các giống mới xuất hiện để có một cách tiếp cận mới, phù hợp với yêu cầu hiện tại.

Tajikistan khuyến khích nông dân thanh toán nước tưới tiêu trên nền tảng số
Tajikistan khuyến khích nông dân thanh toán nước tưới tiêu trên nền tảng số

Nông dân Tajikistan đã có thể thanh toán chi phí dịch vụ tưới tiêu trực tuyến, thay thế cho hình thức thanh toán tiền mặt vốn đã lỗi thời và kém hiệu quả.