 |
| Ventura (trái) được bổ nhiệm làm HLV tuyển Italy khi 68 tuổi |
Hình ảnh đáng nhớ nhất về chiến thuật, sau khi Italy bị Thụy Điển loại với tổng tỷ số 0-1 ở trận play-off khu vực châu Âu, không phải những chỉ đạo của HLV Ventura, mà là màn nổi nóng của Daniele De Rossi. Lão tướng 34 tuổi phản ứng với ông thầy gấp đôi tuổi anh khi được yêu cầu khởi động vào sân thay người, dù lúc ấy đội quân áo thiên thanh cần cải thiện sức mạnh tấn công, trong khi De Rossi lại là một tiền vệ phòng ngự.
“Tôi vào sân thì được ích gì? Chúng ta đang cần thêm tiền đạo”, đội trưởng AS Roma đã hét lên như vậy, kèm cử chỉ hướng về phía Lorenzo Insigne, tiền đạo có phong độ cao trong màu áo Napoli, nhưng vì một lý do nào đó, có thể là bất đồng với Ventura, không được sử dụng. Rốt cuộc, De Rossi không vào sân, còn Ventura cũng chẳng sử dụng Insigne như lời tiến cử. Chung cuộc, Italy bị loại, một phần vì vị thuyền trưởng của họ không dám chơi canh bạc tất tay.
Khó có thể nói, quyết định không tung Insigne vào sân khiến Italy thất bại. Nhưng khi bị đẩy vào thế đường cùng, Ventura – một HLV sắp bước vào tuổi thất thập cổ lai hy – đã e ngại sự thay đổi. Ông không dám bỏ suy nghĩ cổ hủ của một người được truyền dạy triết lý “thành công bắt đầu từ phòng ngự”. Nếu chân sút Napoli ở trên sân, ít nhất “anh ta có thể mang tới những hy vọng” – như các tờ báo Italy bình luận sau trận. Ventura đóng cửa với cậu học trò, cũng đồng nghĩa với việc khép lại tia hy vọng mong manh của đoàn quân áo thiên thanh.
Vị HLV sinh tại Genoa là điển hình của một lớp những chiến lược gia kiểu cũ, ổn định, chắc chắn và không bao giờ phản bội với những giá trị hằng tin tưởng. Trước Ventura, Vicente Del Bosque cũng gặp sai lầm tương tự với tuyển Tây Ban Nha tại World Cup 2014. Ông ấp ủ khơi dậy lại hình bóng tiki-taka, dù trái tim của lối chơi ấy – Xavi – đã qua đỉnh cao phong độ, còn những vệ tinh xung quanh như Andres Iniesta, Sergio Busquets đang thời kỳ sa sút. Hệ quả nhà vô địch World Cup 2010 bị loại tức tưởi ngay từ vòng bảng.
Một ông thầy thổ cựu khác, Roy Hodgson cũng giẫm phải vết xe đổ của những người già. Tại Euro 2016, tuyển Anh, trên lý thuyết, rất đồng đều ở cả ba tuyến. Những trụ cột của họ cũng chơi rất ăn ý tại CLB, nhưng sự bảo thủ trong cách sử dụng nhân sự khi giữ Wayne Rooney, Harry Kane – những ngôi sao nổi tiếng – trên hàng công khiến “Tam Sư” bị một Iceland nhược tiểu đá bay từ vòng 1/8.
Ngoài ba cái tên trên, còn phải kể tới Dick Advocaat, người thất bại trong việc giải cứu Hà Lan ở vòng loại World Cup 2018, sau khởi đầu tệ hại của Danny Blind. Người từng hai lần dẫn dắt “Cơn lốc màu da cam” ôm mộng hão huyền về sự trưởng thành của các cầu thủ trẻ. Ông mơ về một Ajax thứ hai, từng giúp Hà Lan bay cao ở World Cup 1998 và Euro 2000, nhưng bất thành vì quỹ thời gian ít ỏi.
Những thất bại của các ông già U70 khiến bóng đá thế giới nhận ra một xu thế mới, đó là việc trọng dụng các HLV trẻ. Joachim Low đưa Đức đến cúp vàng năm 2014 bởi ông được cất nhắc từ năm 45 tuổi. Tite hay Didier Deschamps cũng không nằm ngoài công cuộc ấy, khi liên tục thay đổi để tìm ra chiến thuật phù hợp nhất cho Brazil và Pháp. Không hẹn mà gặp, cả ba đội bóng này đều là ứng viên sáng giá nhất cho chức vô địch World Cup 2018.
