Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), 2014 sẽ là một năm đầy khó khăn cho XK gạo của Việt Nam bởi phải cạnh tranh gay gắt với gạo Thái Lan và Ấn Độ. Để tìm hướng đi cho ngành gạo Việt Nam, hôm nay (28/2), Bộ NN-PTNT sẽ họp bàn các giải pháp cụ thể.
Đẩy mạnh thương mại biên giới
Theo thông tin từ VFA, hơn tuần trước, Malaysia mời các nước chào giá để mua 300 nghìn tấn gạo trắng và Thái Lan đã chắc thắng vì chào giá 380 USD/tấn, thấp nhiều so với các nước khác. Malaysia trước đây mỗi năm mua của Việt Nam ít nhất 400 nghìn tấn gạo.
Philippines đang mua 160 nghìn tấn gạo theo chương trình của WTO nhưng Việt Nam lại không có tên trong danh sách phân bổ. Châu Phi là thị trường lớn của gạo Việt Nam cũng khó cạnh tranh với Thái Lan và cả Ấn Độ. Hiện Thái Lan đang bán ra 16 triệu tấn gạo tồn kho để trả nợ, Ấn Độ cũng đang tồn kho 32 triệu tấn.
Trao đổi với NNVN, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cho rằng, tình hình thương mại gạo thế giới hiện đang diễn biến phức tạp với sự cạnh tranh ngày càng gắt gao của các nước XK và nhu cầu NK thực tế của các nước tiêu thụ lúa gạo. Do đó, năm 2014 sẽ là 1 năm cực kỳ khó khăn cho các DN XK gạo.
XK gạo được dự báo là sẽ khó khăn
Ông Tuấn Anh cho rằng, hiện nay, việc tồn kho khoảng 1 triệu tấn gạo của vụ thu đông và sau đó là được mùa vụ đông xuân 2014 ở ĐBSCL cũng gây áp lực lớn cho việc tiêu thụ gạo tồn kho. Để đẩy mạnh XK, góp phần tiêu thụ lúa, gạo cho người nông dân, từ tháng 5/2013, Bộ Công thương đã cho phép thực hiện thí điểm XK gạo qua một số khu vực biên giới thuộc địa bàn tỉnh Lào Cai trên nguyên tắc thương nhân XK phải có đủ các điều kiện về kinh doanh XK gạo theo quy định, đảm bảo điều kiện hạ tầng cũng như thực hiện công tác quản lý cần thiết phục vụ XK để không ảnh hưởng đến việc giao hàng và chất lượng hàng hóa.
Đồng thời, Bộ Công thương có văn bản đề nghị Sở Công thương các tỉnh có chung đường biên giới với Trung Quốc theo dõi sát tình hình XK thóc, gạo theo đường biên mậu và trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới để báo cáo định kỳ về Bộ Công thương.
VFA và các địa phương liên quan cũng tăng cường công tác quản lý, giám sát, điều phối hoạt động kinh doanh của thương nhân để vừa tận dụng được cơ hội thị trường, vừa đảm bảo phù hợp với khuôn khổ pháp luật quy định và tránh được những diễn biến bất lợi tới hiệu quả kinh doanh của thương nhân và thương hiệu gạo Việt Nam.
Củng cố thị trường truyền thống, khai thác thị trường mới
Việc phải cạnh tranh với gạo Thái Lan và gạo Ấn Độ trong thời gian tới cũng đã được Bộ Công thương đặc biệt quan tâm. Hiện, Bộ Công thương đang cùng các Bộ, ngành, địa phương, VFA và các DN XK gạo tăng cường bám sát thị trường để có những biện pháp điều hành phù hợp.
Về giải pháp đẩy mạnh XK gạo trong thời gian tới, theo ông Trần Tuấn Anh, Bộ Công thương đã và đang theo dõi sát diễn biến thị trường, phối hợp chặt chẽ với cơ quan đại diện ngoại giao, VFA và các DN thực hiện các biện pháp củng cố, duy trì các thị trường truyền thống như Philippines, Malaysia, Indonesia, Cu-ba…; nỗ lực tìm kiếm, mở rộng thị trường tiềm năng, thị trường mới như Trung Quốc, Hồng Kông, châu Phi, Hàn Quốc…
Cùng với đó là việc tích cực trao đổi, xúc tiến đàm phán gia hạn các Bản ghi nhớ về thương mại gạo sắp hết hiệu lực và ký kết các thỏa thuận về thương mại gạo với các thị trường mới, thị trường tiềm năng để củng cố và mở rộng thị trường XK gạo theo hợp đồng Chính phủ. Ngoài ra, tăng cường quảng bá sản phẩm gạo Việt Nam tại các nước, tổ chức các cơ hội giao thương, tìm kiếm đối tác có nhu cầu NK gạo, đặc biệt là thị trường trọng điểm Trung Quốc.
Ngoài ra, Bộ cũng đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường hiểu biết về các rào cản kỹ thuật và khả năng đáp ứng các quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật của các thị trường khó tính. Mặt khác, hỗ trợ các DN Việt Nam trong việc hợp tác với các hệ thống phân phối ở nước ngoài để phát triển các kênh phân phối cho mặt hàng này.
Về chiến lược dài hơi để nâng cao chất lượng, giá trị gạo XK cũng như xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường thế giới, ông Tuấn Anh cho rằng, trước mắt cần tổ chức triển khai Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 899/QĐ-TTg ngày 10/6/2013 nhằm nâng cao giá trị, phát triển bền vững ngành nông nghiệp, nâng cao chất lượng lúa gạo hàng hóa, xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam để góp phần đảm bảo khả năng tiêu thụ và hiệu quả xuất khẩu ngay từ khâu sản xuất.
Tới đây, Bộ Công thương tiếp tục đầu tư, ứng dụng KHCN trong ngành sản xuất, chế biến gạo; kiểm soát tốt quy trình sản xuất, chế biến gạo; gắn kết sản xuất với thu mua, tạm trữ, chế biến và XK lúa gạo. “Cùng đó là việc đẩy mạnh và đổi mới công tác xúc tiến thương mại trong khuôn khổ chương trình “Thương hiệu quốc gia” cũng như các hoạt động xúc tiến thương mại khác”, ông Tuấn Anh nói.
Theo VFA, XK gạo trong năm 2013 của Việt Nam đạt 6,68 triệu tấn, kim ngạch gần 2,9 tỷ USD, giảm hơn 1 triệu tấn so với năm 2012. Tuy nhiên, tổng số gạo thực tế của Việt Nam được bán ra nước ngoài đạt 8,2 triệu tấn, đó là nhờ thông qua XK tiểu ngạch (thương mại biên giới).
