Thành tựu về đối ngoại năm 2007 đã để lại ấn tượng khá sâu sắc khi đầu năm nước ta tham gia WTO, gần cuối năm được bầu là Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc khóa 2008-2009 với đa số tuyệt đối, được bầu là thành viên Ban chấp hành Liên nghị viện thế giới. Nghĩa là cùng với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng nước ta được tín nhiệm tham gia cơ cấu quyền lực cao nhất của LHQ để góp phần vào việc giữ gìn hòa bình và an ninh toàn cầu, chứng tỏ sự tín nhiệm của cộng đồng thế giới với nước ta.
Nói lên sự cảm nhận sâu sắc bắt đầu từ những thành tựu đối ngoại nhưng lại thấy những thành tựu đó có cơ sở từ những thành tựu từ trong nước, từ sự lãnh đạo, quản lý sáng suốt và ngày càng có hiệu quả của Đảng và Nhà nước ta trong quá trình tranh thủ thời cơ, vượt qua thử thách thời kỳ mới; vì không phải ai ban phát cho ta cái gì, không phải ngẫu nhiên mà có.
Khi tham gia WTO chúng ta đã nhận thức rõ là bên cạnh thời cơ lớn mở ra thì cũng phải đối mặt với những thách thức không nhỏ nhưng dù sao đó cũng là dự đoán. Một năm qua, tuy mới chỉ là bắt đầu nhưng cũng đã thấy rõ sự tác động nhanh chóng của tình hình kinh tế thế giới đối với tình hình kinh tế nước ta. Giá cả thế giới tăng cao, giá xăng dầu tăng hơn 40%, phôi thép tăng 38%, nguyên liệu thuốc tăng hơn 100%, rồi giá thức ăn gia súc, phân bón, sợi, nguyên liệu SX thuốc chữa bệnh… đều tăng trong khi nhiều ngành công nghiệp SX hàng tiêu dùng và XK của nước ta còn phụ thuộc phần quan trọng vào nguyên liệu nhập khẩu là một nguyên nhân quan trọng kéo giá cả trong nước tăng cao, nhập siêu tăng nhanh. Thực tế đó giúp ta hiểu rằng: Khi đã hội nhập sâu sắc vào kinh tế thế giới thì sự biến động của kinh tế thế giới sẽ tác động nhanh vào kinh tế nước ta là điều phải chấp nhận để thấy chủ trương xây dựng các cơ sở, chính sách bảo đảm an ninh lương thực, an ninh năng lượng… và nhất là an ninh kinh tế vĩ mô trong tình hình mới theo chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước là rất quan trọng.
Rồi thiên tai chưa năm nào nghiêm trọng như năm qua, kéo dài từ Tây Bắc tới miền Trung, Tây Nguyên, nặng nề nhất là miền Trung; chưa kể tới thiệt hại do cơn bão số 7 vào hạ tuần tháng 11 thì bão lũ đã làm chết hơn 300 người và ước thiệt hại tới 0,7% GDP cả năm.
Trong tình hình đó, GDP nước ta trong năm 2007 vẫn tăng 8,5%, đã hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch 21 trong 23 chỉ tiêu do Quốc hội đề ra, một số ngành đã đạt chỉ tiêu tới năm 2010; một số chỉ tiêu về mặt xã hội, đặc biệt là thành tựu trong xóa đói, giảm nghèo vẫn được bạn bè trên thế giới đánh giá cao. Không chỉ vì tham gia WTO mà chính vì đất nước tiếp tục ổn định chính trị, xã hội và kinh tế tăng trưởng cao liên tục là những tiêu chí quan trọng thu hút đầu tư của nước ngoài vào nước ta đạt con số cao nhất từ trước tới nay. Đó là những cảm nhận sâu sắc trước tình hình kinh tế xã hội năm 2007.
Trên đà thắng lợi đó, báo cáo của Chính phủ cũng như ý kiến của nhân dân đã thẳng thắn đánh giá đúng mực những thành tựu đồng thời chỉ ra những mặt còn yếu kém tập trung vào những vấn đề chủ chốt như: Hàng XK tuy tăng cao nhưng vẫn chủ yếu từ sản phẩm thô, nhiều mặt hàng còn chủ yếu dựa vào nhập nguyên liệu cho nên giá trị gia tăng không cao; hàng hóa nhập khẩu tuy chủ yếu là nhập nguyên liệu, máy móc cho SX nhưng ở mức nhập siêu quá cao và phải xem xét chất lượng và hiệu quả những thiết bị nhập khẩu; cần đánh giá và kiểm tra chất lượng các công trình xây dựng khi xảy ra sập mấy nhịp dẫn cầu Cần Thơ; giá tiêu dùng tăng cao đang ảnh hưởng tới đời sống nhân dân; một số vụ tiêu cực chậm bị xử lý; rồi các vấn đề môi trường tự nhiên, an toàn giao thông, vệ sinh thực phẩm… tuy số hộ nghèo đã giảm xuống còn 14% nhưng khoảng chênh lệch giữa 20% hộ giàu với 20% hộ nghèo đang doãng ra, tới hơn 8 lần, nếu tính 10% tương ứng là hơn 13 lần, trong khi đó chủ yếu số hộ nghèo ở vùng nông thôn nhất là vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nếu để tiếp tục khoảng cách doãng ra thì không chỉ nẩy sinh vấn đề xã hội. Nghĩa là tăng trưởng bền vững đang là vấn đề lớn.
Đó đều là những bức xúc của xã hội nhưng quan trọng là nó được đặt ra và thảo luận thẳng thắn trên diễn đàn Quốc hội mà có người dân ở TP.HCM đã trả lời phóng viên: “Thì ra các vị ấy biết cả, nhưng quan trọng là khắc phục thế nào?”. Không ai nghĩ rằng trong một hai ngày phải giải quyết xong mọi vấn đề nhưng người dân mong muốn và yêu cầu mỗi năm, mỗi tháng những yếu kém, tiêu cực đó phải được giảm bớt.
*
* *
Khi hội nhập kinh tế quốc tế chúng ta đều nói thời cơ và thách thức đan xen, nhưng đan xen là thế nào, hình thái nó ra sao thì lúc đầu chưa có thực tế để hình dung.
Trong khi chúng ta cần nhiều vốn để góp phần tăng trưởng cao thì với vị thế mới vốn ODA tăng, vốn đầu tư phát triển FDI tăng cao. Đó là điều mừng, đó là thời cơ lớn để phát triển nhưng giải ngân vốn ODA chậm trong khi vốn đó dù ưu đãi thì cũng là vốn vay phải trả; vốn FDI cũng gặp những vướng mắc, thi công chậm đều là những thách thức đan xen trong thời cơ đòi hỏi cải cách kinh tế phải gắn liền với cải cách hành chính.
Khi tham gia WTO, họ mở cửa thị trường cho ta là thời cơ cho XK thì ta cũng phải mở cửa thị trường cho họ trong khi đó hàng hóa ta có đủ sức cạnh tranh để tranh thủ thời cơ mở ra mà vào thị trường của họ hay không và ở ngay thị trường trong nước hàng hóa của ta có thể đứng vững hay không. Sức cạnh tranh của hàng hóa, của doanh nghiệp trong tình hình mới rất gay gắt và có ý nghĩa quyết định cần tăng nhanh nhưng nhìn chung sự chuyển biến chưa đáng kể, đang trở thành nguy cơ. Đồng chí Bộ trưởng NN-PTNT Cao Đức Phát đã nói tới sự thách thức gay gắt với các sản phẩm chăn nuôi và rau quả, và chắc chắn không chỉ có thế khi các nước chậm phát triển đều rất lo lắng về sự thua thiệt của nông nghiệp và nông dân trong quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu.
Đúng là thời cơ lớn mở ra nhưng lại cũng phải vượt qua những thách thức không nhỏ mới có thể chớp được thời cơ. Đúng là năm 2007 đã giúp ta bước đầu hiểu thêm về thách thức. Đồng thời trong quá trình vươn lên vượt qua thách thức thì cũng là thời cơ để chúng ta nâng cao trình độ quản lý đất nước, là thời cơ để các doanh nghiệp vươn lên nâng cao sức cạnh tranh.
*
* *
Hướng tới 2008 - Mậu Tý, Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết kinh tế xã hội với những mục tiêu đầy phấn khởi:
Nếu kế hoạch kinh tế được thực hiện, GDP tăng trưởng 8,5-9% thì kết thúc năm 2008, GDP đầu người sẽ đạt 960 đô la Mỹ, vượt qua ngưỡng những nước nghèo ở mức thấp với chỉ tiêu tối thiểu lúc đó là 875 đô la Mỹ, nghĩa là nước ta đã vượt qua tình trạng nước nghèo sớm hơn 2 năm theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X và Nghị quyết kỳ họp lần thứ nhất Quốc hội khóa 12, là một cái mốc rất quan trọng, có ý nghĩa lịch sử trong quá trình CNH, HĐH đất nước.
Nhìn lại báo cáo của Chính phủ cũng như nghị quyết của Quốc hội, thấy rõ một số chỉ tiêu về xã hội, môi trường cụ thể đã được khẳng định như các chỉ tiêu về việc làm, về giáo dục, số giường bệnh, số mét vuông nhà ở trên số dân, giảm số hộ dân đói nghèo, giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng, độ che phủ rừng, tỷ lệ rác thải được thu gom xử lý, số dân được dùng nước sạch… Mới đọc qua những chỉ tiêu đó cũng thấy bình thường nhưng nhìn cả quá trình mới thấy sự biến đổi quan trọng, từ chỗ chỉ thông qua những định hướng tới chỗ xác định định lượng và mở rộng chỉ tiêu chứng tỏ kế hoạch ngày càng cụ thể hóa quan điểm gắn kinh tế với xã hội liên quan tới những bước tiến trong việc thực hiện công bằng xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân; cũng là một số thể hiện định hướng XHCN trong phát triển.
Đó cũng những cảm nhận đầu tiên, có phần tản mạn, khi hướng tới năm mới 2008 - Mậu Tý với những mục tiêu đầy phấn khởi trước mắt nhưng chắc chắn phải phấn đấu rất quyết liệt mới có thể thực hiện được.
