Người Hà Nhì đen sống quần cư trong các thôn, bản ở vùng cao huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai với nhiều phong tục, bản sắc độc đáo.
Mỗi thôn của người Hà Nhì đều có một nguồn nước là nơi sinh hoạt chung của thôn, ở đó có bàn thờ Thần Nước nơi diễn ra lễ cúng Gạ Ma Do vào tháng Giêng đầu năm mới.
Ngay từ sáng sớm ngày 14 tháng Giêng các gia đình đều làm lễ cúng tổ tiên trước khi tham gia lễ cúng Thần Nước của thôn.
Chủ hộ chia lộc cho các thành viên trong gia đình cùng hưởng sau lễ cúng
Mỗi gia đình cử người đàn ông chủ hộ tham gia lễ cúng Thần Nước, mang theo một thanh củi góp vào bếp lửa chung.
Mọi người cùng chung tay dọn vệ sinh khu bàn thờ đá và nguồn nước của thôn thật sạch sẽ.
Hai thầy cúng sẽ làm lý hiến tế Thần Nước một đôi gà trống mái và chuẩn bị các lễ vật dâng Thần Nước.
Cầu Thần Nước phù hộ cho năm mới nguồn nước của thôn luôn dồi dào, mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống của bà con thêm no ấm.
Đại diện các gia đình cùng làm lễ cúng tạ ơn Thần Nước với những lời cầu mong Thần Nước phù hộ cho gia đình mạnh khỏe, công việc sản xuất thuận lợi trong năm mới.
Thầy cúng chia lộc cho mọi người cùng hưởng với quan niệm ai hưởng lộc sẽ được thần linh ban cho sức mạnh và nhiều may mắn.
Sau lễ cúng các thành viên tham gia sẽ liên hoan ngay bên bàn thờ Thần Nước và nguồn nước chung của thôn, bàn các công việc khác trong lễ Ga Ma Do như tổ chức cúng Thần Rừng và Tết Thiếu nhi.
Lễ cúng tạ ơn Thần Nước của người Hà Nhì thể hiện tín ngưỡng thờ thần nông nghiệp và là dịp thể hiện tinh thần đoàn kết, là sợi dây kết nối các gia đình trong thôn, bản gắn bó bền chặt trong cộng đồng.
Sau lễ cúng, thầy cúng sẽ là người đầu tiên được lấy nước ở nguồn nước chung để chuẩn bị cho lễ cúng tạ ơn Thần Rừng diễn ra vào buổi chiều cùng ngày.
