Không để nông dân "một mình một chợ"
Bình Phước được xem là thủ phủ điều và trung tâm chế biến điều nhân của Việt Nam. Tuy nhiên, những năm gần đây, do năng suất thấp, giá cả bấp bênh, nhiều hộ trồng điều có xu hướng chuyển đổi sang cây trồng khác khiến các doanh nghiệp chế biến phải đỏ mắt tìm nguyên liệu.
Bình Phước có diện tích cây điều khá lớn, tỉnh này đang đặt mục tiêu đẩy mạnh xây dựng kinh tế tập thể - liên kết sản xuất tiêu thụ sản phẩm để nâng cao đời sống cho người nông dân. Ảnh: Trần Trung.
Theo ngành nông nghiệp tỉnh Bình Phước, cây điều vẫn sẽ là cây công nghiệp chủ lực, là sản phẩm xuất khẩu chủ lực trong nhiều năm tới khi nhu cầu tiêu thụ trên thế giới rất lớn. Tỉnh Bình Phước đang đặt ra nhiều mục tiêu đẩy mạnh xây dựng kinh tế tập thể theo chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ sản phẩm để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người nông dân, bảo vệ môi trường và góp phần phát triển nền nông nghiệp xanh, sạch, bền vững.
Theo đó, tỉnh Bình Phước đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ các hợp tác xã, đơn cử, mới đây nhất, tỉnh Bình Phước đã ban hành chính sách hỗ trợ các dự án phát triển sản xuất, liên kết theo chuỗi giá trị và phát triển sản xuất cộng đồng trên địa bàn, với mức hỗ trợ tối đa là 5 tỷ đồng. Đây là tín hiệu vui, tạo ra “chất keo” gắn kết kinh tế tập thể ở vùng đất đỏ bazan, góp phần giúp người dân nơi đây, trong đó có bà con dân tộc thiểu số, thoát nghèo bền vững và vươn lên khá giả.
Ông Nguyễn Thụy Luân, Giám đốc Sở NN-PTNT Bình Phước cho biết thêm, Sở đã phối hợp với các sở, ban ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp nhận, phê duyệt 29 chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn. Qua đó, đã hỗ trợ kinh phí cho 5 dự án với hơn 28 tỷ đồng, trong đó nhà nước hỗ trợ gần 1,9 tỷ đồng, vốn đối ứng của thành viên hơn 26 tỷ đồng. Đối với cấp huyện, thị xã, thành phố đã phê duyệt và triển khai chuỗi liên kết đối với 2 dự án, kế hoạch.
Nhờ chính sách hỗ trợ, nhiều HTX đã từng bước thay đổi phương thức sản xuất, đưa nông sản địa phương lên sàn nông sản quốc tế. Ảnh: Trần Trung.
“Liên kết chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp là hướng đi bền vững giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập cho nông dân và doanh nghiệp. Sự phát triển của nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị cho thấy vai trò quan trọng của việc liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp theo hình thức hợp tác sản xuất và bao tiêu sản phẩm. Đồng thời, việc thực hiện hợp đồng tiêu thụ một cách nghiêm túc là yếu tố quan trọng nhằm chia sẻ quyền lợi, trách nhiệm và đầu tư có hiệu quả của các bên tham gia chuỗi liên kết, góp phần phát triển ngành nông nghiệp bền vững”, ông Luân nhấn mạnh.
Bước chuyển mình từ vườn điều hữu cơ
Nhờ động lực từ các chính sách, các hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã từng bước thay đổi phương thức sản xuất truyền thống sang sản xuất sạch, hữu cơ, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đặc biệt, không ít HTX còn đáp ứng tiêu chuẩn của các nhà nhập khẩu, đưa sản phẩm địa phương vươn ra thế giới. Đứng chân tại huyện Bù Đăng, thủ phủ điều của tỉnh Bình Phước, HTX nông nghiệp điều hữu cơ Trảng Cỏ Bù Lạch được xem là một trong những HTX tiêu biểu về sự đổi mới này.
HTX điều hữu cơ Trảng Cỏ Bù Lạch chính thức ký kết thỏa thuận thu mua hạt điều thô với đối tác là Công ty TNHH điều Intersnack Việt Nam. Ảnh: Trần Trung.
Trong tiết trời đông se lạnh, những vườn điều trồng theo tiêu chuẩn hữu cơ (Organic) của HTX điều hữu cơ Trảng Cỏ Bù Lạch đang bung đọt, ra nụ rất đẹp. Mùi hương của hoa điều thoảng trong gió, cuốn hút ong tìm đến hút mật. Điểm nổi bật của những vườn điều Organic là không sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học; cành, tán tỉa thông thoáng; cỏ được phát thủ công và ủ làm phân hữu cơ.
Chị Thị Khưi, Giám đốc HTX nông nghiệp Trảng Cỏ Bù Lạch cho biết, HTX được thành lập vào năm 2022, nhận thấy canh tác điều hữu cơ theo chuỗi sản xuất tiêu thụ sản phẩm vừa phù hợp với xu thế và phù hợp với tập quán canh tác tại địa phương, ngay từ khi thành lập, dù sinh sau đẻ muộn hơn các HTX khác nhưng HTX quyết chọn sản xuất điều theo tiêu chuẩn hữu cơ làm kim chỉ nam.
“Sản xuất điều hữu cơ theo tiêu chuẩn Organic đòi hỏi quy trình kỹ thuật khắt khe, tuy nhiên hầu hết bà con trong phương có tập quán canh tác còn đơn giản, chủ yếu dựa vào thiên nhiên phần nào đáp ứng được yêu cầu về chất lượng do các công ty liên kết đề ra”, chị Khưi chia sẻ.
Chị Khưi cho biết thêm, dù chỉ có 20 thành viên, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương, nhưng HTX đã liên kết sản xuất trên diện tích điều hữu cơ lên đến 4.000 ha. Tất cả sản lượng đều được các đối tác đặt hàng.
Năm 2023, doanh thu của HTX đạt hơn 20 tỷ đồng. Kinh doanh có lãi đã giúp HTX mở rộng quy mô sản xuất, kết nạp thêm thành viên mới, tạo việc làm cho bà con dân tộc thiểu số tại địa phương. Đặc biệt, ngày 16/10 vừa qua, HTX chính thức ký kết thỏa thuận thu mua hạt điều thô với đối tác là Công ty TNHH điều Intersnack Việt Nam, sản lượng khoảng 200 tấn/năm. Đây không chỉ là niềm vui của bà con HTX mà còn là niềm vui của người trồng điều Bù Đăng nói chung.
Ông Điểu Nu phấn khởi bên vườn điều của gia đình. Ảnh: Trần Trung.
Thấy được lợi ích của việc sản xuất sạch, ông Điểu Nu ở thôn 5, xã Đồng Nai đã chủ động tham gia HTX. Ông cho biết, gia đình ông có hơn 10 ha điều, từ trước đến nay, các thế hệ trong gia đình ông đều trồng theo kinh nghiệm chứ không biết đến trồng điều sạch. Vào HTX, ông được hướng dẫn chăm sóc điều theo quy trình kỹ thuật, bón phân, phun thuốc đúng thời điểm nên năng suất vườn điều tăng từng năm.
“Niên vụ điều 2024-2025 dù thời tiết khá cực đoan nhưng năng suất điều vẫn đạt hơn 2 tấn/ha. Mình trồng điều sạch, an toàn thì không lo đầu ra. Sau khi kết thúc vụ điều, gia đình mình còn được HTX hỗ trợ bù giá phân bón, công làm cỏ và bao tiêu, thu mua điều với giá cao hơn thị trường từ 1.000-3.000 đồng/kg, người trồng điều tại địa phương ai cũng phấn khởi”, ông Điểu Nu chia sẻ.
Bà Nguyễn Thị Hồng Nhung, Phó Giám đốc Liên minh HTX tỉnh Bình Phước cho biết thêm, hiện địa phương có tổng diện tích điều lên đến 152 ngàn ha, hạt điều Bình Phước được xem là ngon nhất thế giới và đã được cấp chỉ dẫn địa lý. Nhằm chung tay cùng địa phương bảo vệ thương hiệu và nâng cao giá trị hạt điều, Liên minh đẩy mạnh tập hợp, quy tụ nông dân sản xuất nhỏ lẻ, manh mún tham gia vào các HTX, từng bước xây dựng các chuỗi sản xuất tiêu thụ sản phẩm, tạo lập vùng nguyên liệu lớn vừa có chất lượng, vừa đồng bộ đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp chế biến trong nước và nhà nhập khẩu.
Bà Nguyễn Thị Hồng Nhung (áo xám) cùng các nhà nhập khẩu thăm làm việc với HTX điều hữu cơ Trảng Cỏ Bù Lạch. Ảnh: Trần Trung.
Song song đó, trong bối cảnh chuyển đổi số, Liên minh thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo nâng cao năng lực quản trị, phương án sản xuất cho các HTX cùng các thành viên, đồng thời làm cầu nối để các HTX tiếp cận, thụ hưởng các chính sách hỗ trợ từ nhà nước... Đây là nhiệm vụ trọng tâm mà Liên minh đang thực hiện nhằm nâng cao vị thế của các HTX và sản phẩm hạt điều trên thị trường trong nước và quốc tế.
“Đến nay, Liên minh đã xây dựng được 30 HTX chuyên hoạt động trong lĩnh vực trồng và chế biến cây điều. Nhiều HTX đã gắn kết thành viên, xây dựng chuỗi giá trị mang lại lợi ích thiết thực, đồng thời góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và xây dựng thương hiệu hạt điều Bình Phước, điển hình như HTX Trảng Cỏ Bù Lạch”, bà Nguyễn Thị Hồng Nhung nhấn mạnh.
