Sau khi Hà Nội đề xuất lập 68 điểm thu phí ô tô vào nội đô, thì TP.HCM cũng đề xuất lập 34 điểm thu phí ô tô vào nội đô. Hai đô thị lớn cùng triển khai một ý tưởng chung, dĩ nhiên không nằm ở mục tiêu có thêm nguồn thu ngân sách, mà để giải quyết thực trạng ùn tắc giao thông đã tồn tại nhiều năm mà không có giải pháp tháo gỡ.
Hà Nội và TP.HCM vẫn là hai địa phương có số lượng ô tô nhiều nhất. Đặc biệt, số lượng xe ô tô thuộc sở hữu cá nhân không ngừng tăng nhanh hàng năm. Đưa ra công cụ để kiểm soát và hạn chế ô tô vào khu vực trung tâm là kế hoạch cần thiết, nhưng phải có lộ trình phù hợp và được đặt trong bối cảnh phát triển chung của hệ tầng giao thông.
Người sở hữu ô tô đã quen với các loại phụ phí, từ phí đường bộ, phí đăng kiểm, phí BOT, phí giữ xe... Cho nên, có thêm một loại phí thì cũng không có gì đáng băn khoăn. Không thể chủ quan nhận định chỉ cần mọc lên trạm thu phí thì sẽ thay đổi ý thức sử dụng ô tô trong nội đô. Nhằm giảm kẹt xe nội ô thì chỉ nên thu phí vào những khung giờ cố định hay thu phí mọi thời điểm? Bởi lẽ, nếu thu phí ô tô vào nội đô từ 10 giờ đêm đến 6 giờ sáng, thì không còn là bài toán giảm kẹt xe nữa mà gián tiếp làm tăng giá hàng hóa ở địa bàn đông đúc dân cư. Ví dụ, các loại nông sản ở các chợ và siêu thị nội đô sẽ phải gánh thêm phí cho doanh nghiệp vận tải.
Thu phí ô tô vào nội đô thì nhiều người cũng sẽ cân nhắc khi sử dụng ô tô cá nhân vào khu vực trung tâm. Tuy nhiên, có phải ô tô mới gây kẹt xe, còn xe máy thì không gây kẹt xe? Rõ ràng ô tô cồng kềnh hơn, nhưng đừng nghĩ rằng những người ngồi trên ô tô không biết tính toán hợp lý. Vấn nạn kẹt xe đã xảy ra rất nhiều năm, người dân đô thị đã có kinh nghiệm ứng phó. Chả ai dại dột sử dụng ô tô để đi lại nội đô vào giờ cao điểm. Cho nên, nếu quan sát kỹ lưỡng, thì những đoạn ùn tắc ở khu vực nội ô vẫn chủ yếu do hàng trăm, hàng nghìn xe máy chen chúc nhau.
Phải nhìn đúng bức tranh ấy, để thấy rằng thu phí ô tô vào nội đô, chỉ là điều kiện cần, chứ không phải điều kiện đủ để giảm kẹt xe cho khu vực trung tâm Hà Nội và TP.HCM. Muốn đề án thu phí ô tô vào nội đô đạt được hiệu quả mong đợi, thì phải có dữ liệu khảo sát và khống kê thật khoa học về mật độ dân cư, xu hướng lưu hành và mức độ ùn ứ của từng cung đường. Quan trọng hơn, hạn chế xe cá nhân phải tương thích với sự hoàn thiện hệ thống giao thông công cộng. Người dân sẽ đủ khôn ngoan để chọn lựa dẹp bỏ phương tiện cá nhân, nếu có thể đảm bảo di chuyển dễ dàng và thuận lợi bằng phương tiện giao thông công cộng.
Không thể vội vàng xem đề án thu phí ô tô vào nội ô như cứu cánh của thảm cảnh kẹt xe đô thị. Vỉa hè dành cho người đi bộ đã thực sự thông thoáng chưa? Khả năng thoát nước đô thị đã ổn định chưa, hay mỗi khi mưa ngập thì quan chức lại bảo hình ảnh “phố bỗng thành dòng sông uốn quanh” cũng lãng mạn?
