Nhà văn Trần Thuỳ Mai sinh năm 1954 ở Hội An, lớn lên tại Huế. Chị từng là sinh viên Đại học sư phạm Huế, rồi là giảng viên Khoa Ngữ văn của Trường Đại học Sư phạm Huế một thời gian dài trước khi chuyển sang làm công tác biên tập ở NXBThuận Hoá cho đến ngày nay.
Có truyện ngắn đầu tiên đăng trên báo Văn nghệ năm 1975, lúc đó chị 22 tuổi. Giai đoạn này, như chị tâm sự: "Chỉ viết lai rai cho vui thôi. Thích thì viết. Còn trẻ, nên truyện của mình còn dàn trải lắm". Rồi thời gian trôi đi, cô gái Huế luôn nhỏ nhẹ, dịu dàng này làm vợ, rồi làm mẹ của hai đứa con. Khi cuộc sống có nhiều lo toan và bộn bề dâu bể thì người đọc cũng bắt đầu nhìn thấy trên từng trang viết của chị những chắt lọc của nỗi niềm sâu lắng, cô đọng và dữ dội, bạo liệt hơn…
Tính đến thời điểm này, nhà văn Trần Thuỳ Mai đã cho xuất bản các tập truyện: Bài thơ về biển khơi, Thị trấn hoa quỳ vàng, Cỏ hát, Trò chơi cấm, Gió thiên đường, Quỷ trong trăng (Giải B Hội Nhà văn Việt Nam – 2002), Biển đời người, Lửa của khoảnh khắc, Thập tự hoa (Giải thưởng văn học nghệ thuật của Uỷ ban toàn quốc các Hội VHNT-2003), Đêm tái sinh, Mưa đời sau, Mưa ở Strasbourg và gần đây nhất là Một mình ở Tokyo…
Bên cạnh những tập truyện ngắn mỗi ngày mỗi thêm hớp hồn độc giả ấy, nhà văn Trần Thùy Mai còn là một người rất có duyên với điện ảnh, những truyện ngắn hay của chị cứ lần lượt được chuyển thể thành kịch bản phim như: Trăng nơi đáy giếng; Thập hự hoa và Gió thiên đường... Phim nào cũng gây tiếng vang.
Lý giải vì sao văn của chị không rộn ràng mà cứ âm trầm như mảnh đất và con người xứ Huế. Vì sao phim được chuyển thể từ truyện của chị không có những cảnh ăn chơi trụy lạc, đấm đá, đua xe, áo quần hở hang, rực rỡ như những phim câu khách đương thời. Chị nói: Có lẽ là do lúc viết mình luôn nghĩ là viết cho những người đọc của thời bình.
Đây là lúc người ta có thời gian để trở lại với những vấn đề gần gũi với cuộc sống: tình yêu, tình người, thân phận con người… Mặt khác, cuộc sống công nghiệp ngày càng căng thẳng khiến người ta cần có những rung động chân thành, lãng mạn, để chống lại sự công nghiệp hóa tâm hồn... những gì mình viết ra đều là từ đời sống này, từ mảnh đất Huế âm trầm này... Một cô Hạnh chịu đựng và hi sinh tất cả cho hạnh phúc của chồng trong Trăng nơi đáy giếng, một sư Mi bắt đầu biết đến sự ngọt ngào và đau khổ trong tình yêu với mối tình đầu sớm vụn vỡ trong Gió thiên đường, một thiếu phụ giam mình trong kỷ niệm của Thập tự hoa.
Có lẽ vì vậy mà nhiều bạn đọc sau khi đọc văn của chị thường có chung một nhận xét: “Truyện của Trần Thuỳ Mai thường rất nhẹ nhàng và giàu nữ tính”. Còn bản thân chị, chị đã thổ lộ cùng với độc giả của mình rằng: Truyện của tôi thường là nhẹ nhàng, nhưng cũng có truyện không nhẹ nhàng chút nào... Thực ra nữ tính không phải lúc nào cũng được biểu lộ qua tính cách nhẹ nhàng. Những cơn bão vẫn thường mang tên phụ nữ, phải thế không?
Gần đây nhất, chị lại cho ra đời tập truện ngắn với tựa Một mình ở Tokyo do NXB Văn nghệ ấn hành. Sau khi sách được xuất bản một thời gian ngắn các nhà sách đã bán sạch và phải nối bản tiếp với số lượng vài nghìn cuốn cho một lần in. Xét về mặt tổng thể thì 12 truyện trong tập Một mình ở Tokyo vẫn phảng phất dáng dấp của cảnh và người xứ Huế như những tập truyện trước đây, người đọc vẫn bắt gặp ở đây những áng văn như những lời thì thầm đầy ma lực…Trong số 12 truyện ở tập này, có đến 7 truyện chị viết với bối cảnh ở nước ngoài, tên nhân vật cũng là ngoại quốc… Chị kể: Thời gian sau này, do có nhiều truyện của chị được chuyển ngữ nên chị có thêm nhiều chuyến đi đến Nhật Bản hay Hàn Quốc nên có thêm cảm hứng mới, thấy được những góc rộng hơn của cuộc sống, từ đó khung cảnh trong trang viết cũng được đổi khác.
Vẫn với tư duy nghệ thuật ấy, hiện nay ngoài công việc thường nhật là một biên tập viên văn học của NXB Thuận Hoá. Nhà văn Trần Thuỳ Mai đang dành nhiều thời gian còn lại để dịch sách, viết một truyện ngắn có bối cảnh ở Singapore, hoàn thiện một tiểu thuyết đang còn dang dở và một kịch bản dành cho phim truyện nhựa có tựa đề là Song loan, một bộ phim mà theo chị là sẽ có rất nhiều yếu tố âm nhạc.
