Tối 10/10, UBND tỉnh Kiên Giang đã long trọng tổ chức lễ đón nhận Bằng Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia “Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực – TP Rạch Giá”. Ảnh: Trung Chánh.
Tối 10/10, tại Trung tâm sinh hoạt cộng đồng TP Rạch Giá, UBND tỉnh Kiên Giang đã long trọng tổ chức lễ đón nhận Bằng Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia “Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực – TP Rạch Giá” và khai mạc Lễ hội truyền thống kỷ niệm 155 năm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực hi sinh (1868-2023).
Tham dự lễ đón nhận Bằng di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia có nguyên Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cùng phu nhân và ông Lê Hồng Anh, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư. Đại diện lãnh đạo bộ, ban, ngành trung ương và các tỉnh, thành ĐBSCL và đông đảo bà con nhân dân trong vùng.
Đại diện Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng hoa chúc mừng tỉnh Kiên Giang được trao bằng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực – TP Rạch Giá". Ảnh: Trung Chánh.
Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực là lễ hội truyền thống lâu đời, còn có tên gọi là Lễ hội đình Ông Nguyễn – Rạch Giá, Lễ giỗ Ông Nguyễn… được tổ chức định kỳ hàng năm, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang Nguyễn Thanh Nhàn, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội cho biết: “Nguyễn Trung Trực được nhân dân tôn kính là người: “Sinh vi tướng, tử vi thần”, là “tướng lĩnh nông- ngư dân xuất sắc” đã đi vào lịch sử chống ngoại xâm của nhân dân Việt Nam. Ông được xem là một tấm gương trung – dũng – hiếu – nghĩa vẹn toàn để các thế hệ sau noi theo”.
Ông Nguyễn Thanh Nhàn khẳng định: “Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực – TP Rạch Giá được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 151/QĐ-BVHTTDL ngày 02/02/2023, đã thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, và cũng là dịp để chúng ta bày tỏ lòng biết ơn về những nỗ lực thầm lặng, bền bỉ của cộng đồng, của các thế hệ nghệ nhân và mỗi người dân trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản, để hôm nay di sản được vinh danh và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong dòng chảy lịch sử, văn hóa của dân tộc”.
Lãnh đạo UBND tỉnh Kiên Giang tặng bằng khen cho các tổ chức, cá nhân đã có công bảo tồn, phát huy giá trị Lễ hội truyền thống Anh hùng dân tộc Nguyễn Trực Trực. Ảnh: Trung Chánh.
Nguyễn Trung Trực (1838 - 1868) thuở thiếu thời tên là Nguyễn Văn Lịch sinh tại Bình Nhật, huyện Cửa An, phủ Tân An (nay thuộc xã Bình Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An). Sinh thời ông là người rất tinh thông võ nghệ, tính tình cương trực, giàu lòng yêu nước. Ông đã tập hợp nghĩa binh hoạt động chống giặc ngoại xâm và đã gây cho Thực dân Pháp nhiều tổn thất nặng nề. Tiêu biểu là trận chiến dùng hỏa công đốt cháy tiểu pháo hạm L’Espérance (Hy vọng) tại Vàm Nhựt Tảo ngày 10/12/1861 và tổ chức lực lượng tiến công tiêu diệt toàn bộ lính Pháp trú tại đồn Kiên Giang ngày 16/6/1868, làm chủ tỉnh lỵ trong 10 ngày. Trong bài thơ Điếu Nguyễn Trung Trực, nhà thơ yêu nước Huỳnh Mẫn Đạt đã ca ngợi chiến công của ông bằng hai câu thơ nổi tiếng: “Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên địa - Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần”.
Quân Pháp đã dồn toàn lực, dùng nhiều thủ đoạn tàn bạo, nham hiểm nhất nhằm tiêu diệt bằng được nghĩa quân Nguyễn Trung Trực, để dập tắt tinh thần kháng chiến của nghĩa quân An Nam. Cuối cùng quân Pháp đã bắt được ông, đem về Sài Gòn thẩm vấn, dùng chức tước, tiền tài khuyến dụ nhưng không thành công. Ngày 27/10/1868, quân Pháp đem Nguyễn Trung Trực về xử chém tại Rạch Giá, khi đó ông mới 30 tuổi.
Hình tượng Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực được nhân dân kính trọng, tôn thờ được thể hiện bằng hình thức sân khấu hóa. Ảnh: Trung Chánh.
Để tưởng nhớ công lao của người anh hùng xả thân vì nước, người dân đã lén lút thờ cúng Nguyễn Trung Trực tại đình thờ Ông Nam Hải tại xóm chài trên bờ kênh ông Hiển (TP Rạch Giá). Đến năm 1891 đình thần Nam Hải mới được di dời về địa điểm hiện tại thuộc phường Vĩnh Thanh, thành phố Rạch Giá. Hàng năm tại đình tổ chức lễ cúng giỗ ông là ngày 26-27-28 tháng 8 âm lịch. Dần dần, ngày cúng ông đã trở thành một lễ hội của đình, thu hút đông đảo quần chúng tham gia, dự kiến năm nay sẽ đón hơn 1,5 triệu lượt người.
Lễ hội truyền thống Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực có đặc điểm riêng là tính kết nối cộng đồng rất cao, thể hiện qua tinh thần tự giác thiện nguyện của người dân tham gia. Qua đó Lễ hội góp phần tăng cường tình đoàn kết, gắn bó chặt chẽ trong cộng đồng dân cư, thúc đẩy vai trò và sự tham gia của nhân dân trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa. Lễ hội cũng trở thành biểu tượng tâm linh ca ngợi lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc Việt Nam ở vùng đất Tây Nam của Tổ quốc.
