Bài viết sử dụng ý kiến của James M. Lindsay, Phó Chủ tịch Cấp cao, Giám đốc Nghiên cứu, và Chủ tịch Maurice R. Greenberg tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Hoa Kỳ.
10. Phiên tòa luận tội Tổng thống Mỹ
Donald Trump mở đầu năm 2020 với sự kiện thành Tổng thống thứ ba trong lịch sử Hoa Kỳ bị luận tội. Trước đó là Andrew Johnson và Bill Clinton.
Phiên tòa luận tội Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Vietnamnet.
Hạ viện Hoa Kỳ đã luận tội Trump với hai tội danh: lạm dụng quyền lực và cản trở Quốc hội. Phiên tòa luận tội tại Thượng viện khai mạc ngày 16/1, với sự chủ tọa của Chánh án Tòa án Tối cao John Roberts.
Vào ngày 5/2, Thượng viện đã tuyên bố trắng án cho Trump về cả hai tội danh cáo buộc trên.
9. Người dân Belarus đấu tranh đòi Bầu cử Công bằng và Tự do
Ngày 9/8, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko, một người được mệnh danh là "nhà độc tài cuối cùng của châu Âu", tuyên bố rằng ông đã giành được 80% phiếu bầu trong cuộc bầu cử Tổng thống, cho phép ông có thêm nhiệm kỳ thứ sáu tại vị.
Hàng ngàn người ngay lập tức xuống đường để phản đối điều mà họ coi là một cuộc bầu cử bị đánh cắp — và tiếp tục biểu tình cho đến mùa thu và mùa đông.
Lukashenko đã thành công trong việc ngăn chặn một số ứng cử viên tiềm năng tranh cử chống lại ông ta trong cuộc bầu cử tháng 8. Phe đối lập cuối cùng đã tập hợp lại xung quanh Svetlana Tikhanovskaya, một Youtuber nổi tiếng, từng là ứng cử viên hàng đầu cho đến khi bị Lukashenko bắt. Tikhanovskaya đã bỏ trốn khỏi Belarus sau khi Lukashenko tuyên bố chiến thắng.
Nhà chức trách Belarus đã bắt giữ khoảng 17.000 người; nhiều người bị đánh đập dã man. Liên minh châu Âu đã áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt để đáp trả, và Vương quốc Anh và Hoa Kỳ kêu gọi các cuộc bầu cử mới. Đến cuối năm 2020, đã có suy đoán rằng lực lượng an ninh của ông ta đang bắt đầu chia rẽ. Nếu vậy, Belarus có thể trở thành một câu chuyện lớn hơn vào năm 2021.
8. Căng thẳng bùng phát giữa Iran và Hoa Kỳ
Ngày 3/1/2020, một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ đã giết chết Qasem Soleimani, thủ lĩnh Lực lượng Quds của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, ngay sau khi Soleimani đến Baghdad.
Iran đã trả đũa trong hai tháng tiếp theo bằng các cuộc tấn công bằng tên lửa vào các căn cứ của Mỹ ở Iraq, khiến hàng chục lính Mỹ bị thương và nhiều người Iraq thiệt mạng.
Căng thẳng bùng phát trở lại vào tháng 4 khi một số tàu cao tốc của Iran quấy rối tàu chiến Mỹ ở Vịnh Ba Tư, khiến Trump đăng tweet rằng ông đã ra lệnh "bắn hạ" các pháo hạm của Iran nếu hành vi quấy rối tiếp tục.
Iran đáp trả bằng cách đe dọa tiêu diệt các tàu chiến của Mỹ. Giữa lúc căng thẳng này, Iran đã phóng vệ tinh quân sự đầu tiên của mình, làm gia tăng lo ngại của Mỹ về việc Iran cải thiện khả năng tên lửa tầm xa.
Căng thẳng tăng trở lại vào cuối tháng 11 khi nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran bị ám sát, khả năng là do Israel gây ra. Iran đáp trả bằng cách vượt quá các điều khoản của thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Khả năng Iran có thể sớm rời khỏi thỏa thuận này hoàn toàn, tạo tiền đề cho chính sách ngoại giao nguy hiểm vào đầu năm 2021.
7. Dầu rớt giá
Tại cuộc họp tháng 3 của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC), Ả Rập Xê-út đã đề xuất cắt giảm sản lượng dầu chung 1,5 triệu thùng/ngày để giúp ổn định giá dầu đang giảm.
Giá dầu hiện chỉ còn bằng 30% so với đầu năm.
Nga, một quốc gia OPEC + và là nhà sản xuất dầu lớn thứ ba thế giới sau Hoa Kỳ và Ả Rập Xê-út, bác bỏ kế hoạch, qua đó chấm dứt 6 năm hợp tác Nga - Ả Rập Xê-út về chính sách sản xuất. Riyadh đã đáp lại bằng cách cắt giảm giá xuất khẩu và tăng cường sản xuất. Điều đó khiến giá dầu lao dốc.
Giá dầu tăng vào cuối năm, nhanh chóng đạt 47 USD vào cuối tháng 11, mức cao nhất kể từ tháng 3. Ngay cả với điều này, giá dầu chỉ bằng 30% mức đầu năm.
6. Ký Hiệp định Abraham
Ngày 13/8, chính quyền Trump tuyên bố họ đã giúp môi giới một thỏa thuận trong đó Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) công nhận Israel để đổi lại Israel cam kết từ bỏ, ít nhất là sáp nhập lãnh thổ ở Bờ Tây.
Ngày 11/9, Bahrain tuyên bố sẽ tham gia thỏa thuận này. 4 ngày sau, Trump đã tổ chức một buổi lễ ký kết Hiệp định Abraham tại Nhà Trắng và bày tỏ hy vọng rằng chúng sẽ dẫn đến “hòa bình thực sự ở Trung Đông”.
Sudan tham gia thỏa thuận vào tháng 10, và Morocco tiếp theo vào tháng 12. Khi năm 2020 kết thúc, mọi người vẫn tiếp tục dự đoán về việc liệu Ả rập Xê-út có tham gia hiệp định hay không.
5. Vụ sát hại George Floyd
Ngày 25/5, George Floyd, một người đàn ông Da đen 46 tuổi, bị bắt tại Minneapolis vì bị cáo buộc sử dụng một tờ 20 USD giả. Một trong những cảnh sát bắt giữ đã đè đầu gối vào cổ Floyd trong 8 phút 15 giây khiến người đàn ông bị tử vong.
Bốn cảnh sát liên quan vụ giết George Floyd đều bị buộc tội. Ảnh chụp màn hình video.
Video về vụ giết Floyd kích hoạt các cuộc biểu tình trên khắp Hoa Kỳ và gây ra một cuộc tranh luận trong cả nước về nạn phân biệt chủng tộc có hệ thống. Nhưng các cuộc biểu tình và đối thoại về công lý và bình đẳng đã vượt xa biên giới nước Mỹ.
Từ Paris đến Nairobi đến Rio de Janeiro, mọi người đã xuống đường để phản đối cái chết của Floyd và để làm nổi bật sự bất bình đẳng chủng tộc của chính quốc gia họ.
4. Sự gián đoạn do biến đổi khí hậu tiếp tục
Chào mừng đến với thực tế khí hậu bình thường mới: cháy rừng thảm khốc, bão lớn hơn và thường xuyên hơn, và hạn hán khốc liệt hơn.
Năm 2020 bắt đầu với việc nước Úc trải qua mùa hỏa hoạn tồi tệ nhất được ghi nhận, với khoảng 6% đất nước chìm trong biển lửa và gần 3 triệu động vật bị giết.
Miền Tây Hoa Kỳ đã phải đối mặt với những trận cháy rừng kỷ lục tương tự vào cuối năm. Các khu vực khác của Hoa Kỳ, Trung Mỹ và Đông Nam Á đã hứng chịu nhiều cơn bão nhiệt đới hủy diệt.
Trong khi đó, hạn hán kéo dài ở Tây Nam Hoa Kỳ có thể là tồi tệ nhất trong 1.200 năm, và sa mạc Sahara tiếp tục bị sa mạc hóa. Suy thoái kinh tế do đại dịch gây ra đã làm giảm lượng khí thải carbon, được dự đoán sẽ giảm 11% ở Hoa Kỳ.
Nhưng sự sụt giảm đó diễn ra trong bối cảnh thế giới đạt mức khí thải cao mới vào năm 2019 và khả năng hoạt động kinh tế sẽ tăng lên vào năm 2021.
3. Trung Quốc tự khẳng định mình
"Cam kết chiến lược", ý tưởng rằng can dự kinh tế sẽ dẫn đến việc Bắc Kinh trở thành "một bên liên quan có trách nhiệm " trong chính trị thế giới, có thể đã sụp đổ vào năm 2020. Trung Quốc thể hiện sức mạnh và sự quyết đoán của mình trên toàn cầu trong suốt cả năm 2020.
Đầu năm 2020, các quan chức Trung Quốc đã leo thang chính sách ngoại giao “Chiến Lang”, tấn công mạnh mẽ vào các quốc gia và cá nhân mà họ tin rằng đã coi thường Trung Quốc.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên tại cuộc họp báo ở Bắc Kinh hồi tháng 4. Ảnh: Reuters.
Vào tháng 4, Trung Quốc đã trả đũa lời kêu gọi của Úc về việc điều tra nguồn gốc và sự lây lan của virus Corona bằng cách phát động một cuộc chiến thương mại.
Vào giữa tháng 6, vài ngày sau khi một thỏa thuận được ký kết nhằm giảm bớt căng thẳng biên giới với Ấn Độ, quân đội Trung Quốc bắt đầu các cuộc đụng độ giết chết 20 binh sĩ của Ấn Độ.
Nhiều tuần sau đó, Bắc Kinh áp đặt luật an ninh quốc gia mới đối với Hồng Kông và gây sức ép ngoại giao với Đài Loan.
Vào cuối năm nay, thành công tương đối của Trung Quốc trong việc xử lý đại dịch và kích thích nền kinh tế của họ dường như chứng tỏ Bắc Kinh giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh với phương Tây.
2. Joe Biden đắc cử Tổng thống Mỹ
Hơn 159 triệu người Mỹ đã bỏ phiếu. Con số này tương đương với 66,7% cử tri đi bỏ phiếu, cao nhất kể từ năm 1900. Hơn 100 triệu người Mỹ đã bỏ phiếu sớm, trực tiếp hoặc qua đường bưu điện
Phải đến ngày 7/11, Joe Biden mới được các phương tiện truyền thông lớn xướng danh chiến thắng. Tuy nhiên, Trump từ chối nhượng bộ. Khẳng định mình đã thắng, Trump yêu cầu kiểm phiếu lại ở một số bang, đã khai man gian lận bầu cử quy mô lớn và đệ đơn kiện lên tòa án tiểu bang và liên bang để lật ngược kết quả. Mọi nỗ lực của Trump đều thất bại.
Vào ngày 14/12, Cử tri đoàn bầu Biden làm Tổng thống.
1. Đại dịch COVID-19
Những điều nhỏ có thể định hình lại thế giới. Ít người chú ý khi có tin tức xuất hiện vào tháng 12/2019 rằng một loại virus giống viêm phổi mới bùng phát ở Trung Quốc, kể cả vào ngày 11/1 sau khi Trung Quốc báo cáo cái chết đầu tiên vì căn bệnh này.
Gần một năm sau, COVID-19 đã thay đổi cuộc sống như chúng ta đã biết. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính vào tháng 10 rằng có tới 10% dân số thế giới đã mắc bệnh COVID-19; vào cuối năm, khoảng 1,8 triệu người đã chết vì nó.
Đại dịch Covid-19 đã định hình lại thế giới.
Khi các quốc gia thực hiện các biện pháp đóng cửa để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, nền kinh tế toàn cầu đã bị ảnh hưởng - nó có thể đã giảm hơn 4% - và tỷ lệ đói nghèo tăng vọt.
Một số quốc gia như New Zealand và Việt Nam đã xử lý tốt đại dịch, hạn chế lây nhiễm trong khi duy trì tăng trưởng kinh tế. Nhưng nhiều quốc gia, đặc biệt là Hoa Kỳ, chậm phản ứng và chứng kiến tỷ lệ tử vong và số lượng người chết tăng vọt.
Các tranh luận sẽ tồn tại trong nhiều năm về lý do tại sao cuộc khủng hoảng được xử lý sai: do sự lãnh đạo kém, đảng phái chính trị và sự không tin tưởng vào chính phủ sẽ là một phần trong các nguyên nhân.
Năm 2020 kết thúc với tín hiệu đáng mừng khi vacxin được phê duyệt sử dụng trong thời gian nhanh kỷ lục. Những thách thức bây giờ là phân phối chúng một cách rộng rãi và công bằng trong khi chuẩn bị làm một công việc tốt hơn để ngăn chặn đại dịch tiếp theo. Loại virus Corona mới sẽ không phải là loại cuối cùng thuộc chủng này.
Những câu chuyện khác cần lưu ý vào năm 2020
Vào tháng Giêng, Vương quốc Anh chính thức rút khỏi Liên minh Châu Âu.
Vào tháng 2, các cuộc biểu tình ở Đông Bắc Delhi về Đạo luật sửa đổi quyền công dân mới của Ấn Độ đã giết chết ít nhất 53 người.
Vào tháng 3, Thổ Nhĩ Kỳ đã phát động một chiến dịch quân sự lớn chống lại Syria sau khi các cuộc không kích và pháo binh của Syria và Nga đã giết chết ít nhất 30 binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ.
Vào tháng 4, Kim Jong Un bỏ lỡ một lễ kỷ niệm lớn của Triều Tiên, làm dấy lên tin đồn về sức khỏe của ông.
Vào tháng 5, chính phủ đoàn kết mới Israel tuyên thệ nhậm chức, chấm dứt cuộc khủng hoảng chính trị kéo dài nhất của đất nước.
Vào tháng 6, Triều Tiên cho nổ tung văn phòng liên lạc liên Triều từng là đại sứ quán trên thực tế cho Triều Tiên và Hàn Quốc.
Vào tháng 7, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ra lệnh biến Hagia Sophia trở lại thành nhà thờ Hồi giáo, đảo ngược quyết định năm 1934 biến nó thành bảo tàng.
Vào tháng 8, Alexey Navalny – người chỉ trích Putin - đã bị đầu độc khi đang trên chuyến bay tới Moscow.
Vào tháng 9, giao tranh bùng lên ở Nagorno-Karabakh giữa Armenia và Azerbaijan.
Vào tháng 10, Bolivia đã tổ chức các cuộc bầu cử Quốc hội và Tổng thống, dẫn đến việc đảng của cựu Tổng thống Evo Morales trở lại nắm quyền chính trị.
Vào tháng 11, Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed, người đoạt giải Nobel Hòa bình năm 2019, đã ra lệnh quân đội Ethiopia để đàn áp một cuộc nổi dậy ở Tigray.
Vào tháng 12, Chính phủ Mỹ thừa nhận rằng một cuộc tấn công mạng quy mô và tinh vi, rất có thể do các cơ quan tình báo Nga tiến hành, đã xâm nhập vào mạng máy tính của một loạt các cơ quan và tập đoàn chính phủ Mỹ.
