Nghệ sĩ Opera Việt Nam: Không thể sống bằng nghề

Tập luyện vất vả, tốn nhiều công sức nhưng thù lao cho nghệ sĩ Opera Việt quá eo hẹp

Phát biểu tại buổi họp báo về vở Opera này, đạo diễn trẻ Marten Forslund (28 tuổi) đến từ Thụy Điển đã nói, anh ngưỡng mộ và đánh giá cao khả năng của nghệ sĩ Opera Việt Nam. Được đánh giá cao như thế, thường được mời đi biểu diễn ở những “kinh đô” Opera Thế giới, nhưng tại sao các nghệ sĩ của loại hình nghệ thuật đỉnh cao của nhân loại này của Việt Nam vẫn đang sống khá vất vả với nghề? 

Nghề không nuôi người 

Đạo diễn trẻ Marten đã tới Hà Nội vào ngày 2/12/2008 và đã có hơn một tháng làm việc với các diễn viên của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam. Sự ngưỡng mộ của anh đối với các nghệ sĩ Opera Việt Nam còn xuất phát từ việc, anh nhìn thấy các nghệ sĩ Opera Việt Nam đang phải làm việc với rất nhiều những khó khăn chồng chất về kinh phí, cát xê, lương bổng… Vậy mà họ vẫn ngày đêm miệt mài để tập luyện, để được sống với hơi thở Opera.  

Nghệ sĩ Huyền Nga tâm sự: “Thực sự, nếu nói để sống được nhờ Opera, tôi phải nói là không thể, vì thử hình dung xem, mỗi vở diễn chúng tôi tập luyện hàng tháng trời, tập ngày tập đêm, nhưng cát xê của các suất diễn thì phải nói là cực thấp. So với nhạc trẻ thì chắc không biết so sánh thế nào cho phải. Thế nhưng, những anh chị em nghệ sĩ chúng tôi đã yêu Opera như máu thịt, biết nói sao nhỉ, yêu như cần không khí để thở vậy, cho nên chúng tôi chắc chắn một điều là sẽ không bao giờ bỏ nghề, không xa rời Opera được”. 

Tất nhiên, vì những lý do kinh tế như thế và cả lý do đào thải khắc nghiệt của Opera nên nhiều người cũng đã phải ra đi. Nghệ sĩ Huyền Nga ví dụ: “Chẳng hạn, tiền lương không đủ để đóng học cho con cũng là một lý do để ra đi…”. Những nghệ sĩ coi Opera như hơi thở, không xa được Opera thì phải tìm cách làm một công việc khác để “nuôi nghề”. Phần lớn các nghệ sĩ dạy thanh nhạc, người nào có duyên kinh doanh thì kinh doanh, mở cửa hàng… Một vài nghệ sĩ nhẩm tính và ví von, nếu tính thu nhập từ Opera ra thì mỗi ngày không đủ ăn một bát phở(!). Có thể, đó chỉ là câu nói đùa thôi, nhưng nó chất chứa bao nỗi cay đắng.  

Một nghệ sĩ Opera có thể hát được nhạc “bình thường”, nhưng một ca sĩ “bình thường” thì không thể hát được Opera, đó là điều đương nhiên. Tuy hát được nhạc “bình thường”, có thể đi hát nhạc trữ tình để kiếm thêm thu nhập, nhưng các nghệ sĩ Opera lại không được “quyền” đi hát như vậy, bởi Opera đòi hỏi phải giữ giọng một cách “tuyệt đối”, nếu hát nhạc “bình thường” nhiều sẽ có nguy cơ bị “phá giọng”. Chính vì thế, đã sống với Opera chỉ có Opera mà thôi.   

Khát vọng “đại chúng hóa” Opera 

Nghệ sĩ Opera nổi tiếng Mạnh Dũng nói: “Cái khát khao lớn nhất của chúng tôi hiện nay là chỉ mong sao mỗi một người dân hãy bỏ một chút tiền bé mọn của mình ra để đi xem Opera một lần thôi là đủ”.  

Trên thế giới Opera là loại hình nghệ thuật đỉnh cao và được công chúng vô cùng yêu thích. Cách đây vài tháng, nghệ sĩ Huyền Nga được mời sang diễn vở “Cây sáo thần” tại nhà hát Norrlands (Thụy Điển), đến giờ chị vẫn không thôi xúc động khi thấy 21 đêm diễn là 21 đêm khán giả ngồi chật kín nhà hát, và nếu như còn suất diễn nữa sẽ vẫn còn khán giả. Nhưng, ở Việt Nam thì khác.

Nghệ sĩ Huyền Nga và nghệ sĩ Mạnh Dũng phân tích, hình như Opera ở Việt Nam được coi như món ăn quý, thi thoảng thì dọn ra mời một chút gọi là có. Chính vì thế, hầu hết các vở Opera tại Việt Nam phần lớn đều dành cho… vé mời. Nhiều người nước ngoài sinh sống tại Việt Nam muốn xem diễn phải chầu chực mua vé mời từ chợ đen hoặc xin xỏ qua rất nhiều “kênh”.

Vở Opera La Boheme sắp được công diễn tới đây sẽ mang một màu sắc rất mới. Đạo diễn người Thụy Điển dàn dựng theo một lối mới, hiện đại và dễ xem, sao cho mọi người đều có thể thưởng thức được chứ không phải là chỉ một “tầng lớp” nào đó mới hiểu được như trong quan niệm chung của khán giả Việt Nam hiện nay