Tương truyền ngôi chùa có từ thời nhà Lý, trải qua nhiều thăng trầm theo lịch sử và tồn tại đến ngày nay. Do cấu tạo đặc biệt của chùa và là nơi kín đáo, nên triều đại nhà Lý đã lấy chùa làm pháo đài để đánh quân xâm lược. Gần nhất, trong cuộc chiến chống Pháp, chùa Thạch Long đã trở thành căn cứ cách mạng, được sử dụng là nơi cất giữ vũ khí, đạn dược và trú ẩn của bộ đội ta. Bác Hồ cũng đã từng ghé thăm và nghỉ lại ở ngôi chùa này vào năm 1951.
Sau nhiều lần khôi phục và tôn tạo, đến nay Chùa Thạch Long không chỉ là nơi thờ phụng của nhà Phật, mà còn là di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh và là điểm du lịch tâm linh hấp dẫn là niềm tự hào của người dân xã Cao Kỳ nói riêng và của tỉnh Bắc Kạn nói chung.
 |
| Cửa vào chùa Thạch Long. |
Phật tử Hoàng Thị Lan, là một người dân Bắc Kạn phấn khởi giới thiếu với phóng viên (PV) về chùa Thạch Long: Vì chùa nằm hoàn toàn trong hang đá, phần cửa hang giống như miệng con rồng đang há, vì vậy ngôi chùa này mới có tên là Thạch Long. Chùa được chia làm hai phần là chùa Thiên với Thượng điện và Trung điện, phần hai là chùa Âm hay còn gọi Hạ điện, đường dẫn vào các điện đều đều là các bậc đá đơn sơ.
Phần cao Thượng điện biểu tượng cho thiên đình thờ Đức Phật Thích Ca, tầng giữa Trung điện biểu tượng cho thế gian có ảnh thờ Bác Hồ. Trong lòng động, hoàn toàn là các vách đá tự nhiên, tạo cảm giác vừa huyền bí, vừa là kiệt tác cảnh quan tuyệt mỹ do thiên nhiên ban tặng, hấp dẫn du khách.
Còn đường đến chùa Âm (Hạ điện) phải đi vòng quanh sườn núi khoảng gần 100m, cửa vào chùa Âm hẹp và trong lòng hang cũng không rộng bằng chùa Thiên, nhưng có nhiều ngách ăn sâu hơn.
 |
| Ngồi chùa được nằm hoàn toàn trong hang đá, phong cảnh hấp dẫn do thiên nhiên ban tặng. |
Ông Nguyễn Huy Hoàng đến từ Tp. Hà Nội, là thành viên của đoàn du khách đi chùa, vãn cảnh đầu năm mới cho biết đây là lần đầu tiên được tới Thạch Long, không thể ngờ rằng ở Việt Nam mình lại của ngôi chùa độc đáo, nằm hoàn toàn trong hang như vậy. Ở đây núi non hùng vĩ, cảnh đẹp, không khí trong lành nên bản thân rất thích.
Còn chị Trần Thu Hạnh, là người Tp. Bắc Kạn cho biết năm nào cứ vào mùng 2 hoặc mùng 3 Tết là chị là cùng gia đình hoặc bạn bè đến chùa Thạch Long, vừa là năm mới đi cầu bình an, tài lộc cho bản thân, gia đình, vừa là đi vãn cảnh không khí năm mới.
 |
| Nhưng ngày đầu xuân mới, có hàng vạn du khách ghé thăm chùa Thạch Long. |
Trong những năm gần đây, chùa Thạch Long ngày càng thu hút du khách đến ghé thăm và du xuân vãn cảnh. Đặc biệt là những ngày Tết nguyên đán, có tới hàng vạn lượt người đến ghé thăm đến từ khắp nơi trên cả nước và cả du khách quốc tế.
