Thiết lập chuỗi giá trị nuôi trồng thủy sản bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu

Ngày 8/5, tại thành phố Cà Mau, Tập đoàn Cargill và Tổ chức Asia Society for Social Improvement and Sustainable Transformation (ASSIST) công bố hợp tác và phát động dự án Aqua Xanh với mục đích góp phần giảm ô nhiễm nguồn nước thông qua việc quảng bá, thúc đẩy thực hiện các quy trình thực hành nuôi trồng thủy sản bền vững ở khu vực ĐBSCL.

Dự án Aqua Xanh được triển khai từ tháng 5/2024 đến tháng 7/2026, với mục tiêu xây dựng năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu, được thí điểm tại huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau trước khi có thể mở rộng ra các khu vực khác.

Dự án phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu của tập đoàn Cargill trong việc tạo tác động tích cực đến nguồn nước xuyên suốt các quy trình vận hành, chuỗi cung ứng, cũng như tại các cộng đồng cư dân nơi tập đoàn hiện diện.

Biến đổi khí hậu đã và đang đe dọa nghiêm trọng đến ĐBSCL, qua các hiện tượng như xâm nhập mặn, thời tiết biến động khó lường, hạn hán và lũ lụt kéo dài. Những thách thức này khiến nhà nông đành phải lựa chọn các quy trình, cách thức canh tác, nuôi trồng không bền vững nhằm bù đắp cho vụ mùa thất thu, từ đó tạo ra một chu kỳ chứa đựng nhiều nguy cơ gây tác động xấu. Một trong những hậu quả nghiêm trọng phát sinh từ đó là nạn ô nhiễm nguồn nước, đe dọa tính bền vững của ngành thủy sản cũng như sinh kế của các cộng đồng cư dân.

Dự án Aqua Xanh đặt mục tiêu góp phần ứng phó với những thách thức này thông qua công tác quảng bá, thúc đẩy các quy trình, biện pháp sử dụng nguồn nước và xử lý chất thải bền vững trong ngành thủy sản tại khu vực ĐBSCL. Một trong những hạng mục của dự án là nâng cao năng lực cho người nông dân thông qua đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật về thực hành bền vững theo tiêu chuẩn của Hội đồng Quản lý Nuôi trồng Thủy sản (Aquaculture Stewardship Council - ASC).

Dự án Aqua Xanh cũng sẽ thiết lập một số trang trại thủy sản mẫu để tổ chức đào tạo và thực hiện tái chế, giảm thiểu rác thải, và giám sát ô nhiễm rác nhựa. Nỗ lực hợp tác giữa Cargill, ASSIST và Đại học Cần Thơ, là đối tác kỹ thuật chính và giữ vai trò giám sát triển khai dự án, sẽ góp phần hạn chế nạn ô nhiễm nguồn nước và tạo dựng tương lai bền vững cho các cộng đồng trong khu vực ĐBSCL.

Ông Maxime Hilbert, Tổng giám đốc ngành Dinh dưỡng Thủy sản Cargill Việt Nam phát biểu: “Cargill vô cùng vinh dự được tham gia vào một dự án mang tính chuyển đổi, kết hợp giữa năng lực quản lý môi trường với lợi ích kinh tế. Bằng cách giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước và củng cố năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu, chúng tôi nỗ lực góp phần bảo vệ sinh kế của hàng triệu người, trong đó có rất nhiều người nuôi tôm đã và đang đặt trọn niềm tin vào sản phẩm và giải pháp của Cargill. Thông qua việc đào tạo các tiêu chuẩn ASC và cải thiện khả năng tiếp cận nguyên vật liệu đầu vào bền vững, chúng tôi hy vọng sẽ phần nào tiếp sức, tạo điều kiện cho người nông dân đạt được phát triển kinh tế dài hạn và bền vững”.

Ông Aru David, Giám đốc ASSIST Việt Nam chia sẻ: “Tại ASSIST, chúng tôi đã và đang ứng phó với các thách thức trong phát triển bền vững ở Việt Nam kể từ năm 2007. Đối với dự án Aqua Xanh, ASSIST là một trong những đơn vị nhiệt liệt hưởng ứng tiêu chuẩn ASC, vốn tập trung vào các quy trình thực hành bền vững, nhất là trong chất lượng nước và quản lý rác thải. Chúng tôi nâng cao năng lực cho người nông dân ĐBSCL, và bảo vệ môi trường cho các thế hệ mai sau”.

PGS.TS Phạm Thanh Liêm, Trưởng khoa Công nghệ Nuôi trồng Thủy sản, Đại học Cần Thơ cho biết, là đối tác kỹ thuật chính trong dự án Aqua Xanh, Trường Đại học Cần Thơ mong muốn hợp tác và cam kết hỗ trợ chuyên môn trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản và quản lý môi trường nuôi, đáp ứng yêu cầu của dự án. Thông qua sự hợp tác chặt chẽ với Cargill, ASSIST và các cộng đồng tại địa phương, dự án này có tiềm năng thiết lập một mô hình mới cho nuôi trồng thủy sản bền vững ở ĐBSCL.

Theo PGS.TS Phạm Thanh Liêm, Cà Mau đang định hướng phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng hiệu quả, bền vững, đa dạng hóa đối tượng và phương thức nuôi, đồng thời tổ chức liên kết sản xuất theo chuỗi. Hiện nay, Cà Mau đã được cấp nhiều loại chứng nhận quốc tế gồm ASC, B.A.P, EU Organic, Canada Organic, Bio Suise, Selva Shimp, Mangrove Shimp, Naturland, với tổng diện tích được chứng nhận gần 20.000ha. 

Ông Huỳnh Xuân Diện, Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX Tân Hưng (huyện Cái Nước) cho biết, HTX nuôi tôm nâng suất cao Tân Hưng ra đời từ năm 2016 có 19 thành viên, đến năm 2019 thì có 50 thành viên. Đến năm 2024 HTX có 336 thành viên được chia làm 2, gồm có 30 thành viên với diện tích 50ha chuyên về nuôi tôm thẻ chân trắng, còn lại là 306 thành viên nuôi tôm quảng canh cải tiến 2 giai đoạn chuyên về nuôi tôm sú.

Dự án Aqua Xanh đặt mục tiêu đào tạo hơn 300 người nuôi tôm theo các tiêu chuẩn và yêu cầu của ASC về quản lý nguồn thức ăn, quản lý rác thải, và thực hành đa dạng sinh học. 10 người nuôi tôm xuất sắc sẽ được tiếp tục đào tạo để hỗ trợ kỹ thuật cho các nông dân khác trong giai đoạn sau.

Ngoài ra, một hợp tác xã nuôi tôm cũng có cơ hội đạt được chứng nhận của ASC và ba trang trại thí điểm đặt mục tiêu giảm 30% lượng nước thải và giảm 20% phát thải khí nitơ, phốt pho vào năm 2025. Thêm vào đó, dự án cũng sẽ tiếp cận hơn 1.000 thành viên cộng đồng để nâng cao nhận thức về môi trường, góp phần đạt được mục tiêu góp phần xây dựng ngành thủy sản thích ứng với biến đổi khí hậu ở Việt Nam.

Ông Trần Công Khôi, Trưởng phòng Giống - Thức ăn Thủy sản (Cục Thủy sản) cho biết, Bộ NN-PTNT vừa tổ chức Hội nghị phát triển ngành tôm 2024 tại Cà Mau, với mục tiêu đến năm 2024, cả nước đạt sản lượng 1,15 triệu tấn với giá trị xuất khẩu đạt trên 4 tỷ USD, đế phát triển ngành nuôi trồng thủy sản và đạt kế hoạch đề ra, chúng ta cần có chiến lược riêng.