Tại cuộc làm việc với Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đánh giá cao những đóng góp của hệ thống khuyến nông, đặc biệt là Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, đã và đang đóng vai trò hạt nhân trong việc phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Tuy nhiên, để tham gia vào việc thiết kế chính sách cũng như là đặt ra mục tiêu và kế hoạch thực hiện công tác trong thời gian tới, người đứng đầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cần phải giải quyết được nội hàm "người nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp cần khuyến nông để làm gì? Tại sao cần có khuyến nông và khuyến nông giúp gì cho người nông dân?". "Khi tôi nói "người nông dân", đó là cách gọi chung, bao gồm cả hợp tác xã, tổ hợp tác và doanh nghiệp làm nông nghiệp…".
Bộ trưởng Đỗ Đức Duy phát biểu trong cuộc họp với Trung tâm Khuyến nông Quốc gia. Ảnh: Khương Trung.
Tại sao người nông dân cần có khuyến nông?
Trong công tác khuyến nông, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy muốn chia sẻ một số suy nghĩ và gợi ý nhằm làm rõ hơn những vấn đề trọng tâm để nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất của nông dân.
Bộ trưởng cho rằng, những người đang làm công tác khuyến nông luôn phải đặt vấn đề: "Tại sao nông dân lại cần đến công tác khuyến nông?". Khi tham gia vào một hoạt động sản xuất, nông dân cần phải biết mình làm gì, làm như thế nào và tại sao lại phải làm như vậy.
Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đặt ra cho công tác khuyến nông câu hỏi đầu tiên là: "Tôi phải làm gì?", và lấy ví dụ dẫn chứng: Là một nông dân, tôi cần biết mình nên làm gì dựa trên điều kiện tự nhiên và môi trường sản xuất của địa phương. Tôi nên trồng lúa, cây ăn quả, chăn nuôi hay nuôi trồng thủy sản?…, để trả lời cho câu hỏi đó giúp người nông dân, có vai trò quan trọng của cán bộ khuyến nông.
Câu hỏi thứ hai là: "Khuyến nông sẽ giúp tôi làm như thế nào?" Ví dụ, quy trình kỹ thuật trồng lúa, trồng cây ăn quả hay chăn nuôi thế nào là đúng, là hiệu quả?
Câu hỏi thứ ba là: "Tại sao phải làm thế?" Tại sao mật độ trồng như vậy lại tốt hơn, tại sao loại phân bón này lại hiệu quả, tại sao giống này lại phù hợp với đất đai địa phương?
Và câu hỏi cuối cùng là: "Cách làm này có phải là tốt nhất?" Liệu có thể cải thiện và nhân rộng mô hình này không?
"Những câu hỏi này phải được trả lời đầy đủ và rõ ràng bởi các cán bộ khuyến nông." - Bộ trưởng bày tỏ.
Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, hiện nay Nhà nước luôn muốn thay đổi, nâng cao chuyên môn người nông dân và đưa nền nông nghiệp từ một trình độ thấp lên một trình độ cao hơn. Vì vậy, Nhà nước đã và đang thiết kế các chính sách, quy hoạch, kế hoạch và hỗ trợ nguồn lực cho nông dân để thực hiện lộ trình này.
“Trong quá trình này, khuyến nông đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các chủ thể như doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà khoa học, ngân hàng, chính quyền địa phương, cộng đồng và người dân. Khuyến nông đóng vai trò cầu nối, giúp nông dân hiểu và thực hiện đúng các chính sách của Nhà nước.” - Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nói.
Ba yêu cầu "cần" của Khuyến nông
Người đứng đầu ngành Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, mô hình khuyến nông trong thời gian tới phải được xây dựng không chỉ qua các tổ chức nhà nước mà còn phải mở rộng với sự tham gia của các doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng. Việc chỉ phụ thuộc vào cán bộ nhà nước để thực hiện công tác khuyến nông sẽ không đủ để giải quyết hết các vấn đề, mà cần phải có sự tham gia của các tổ chức sản xuất khác.
Bộ trưởng chia sẻ một ví dụ thực tế mà ông đã gặp trong chuyến khảo sát tại một vùng sản xuất dâu tằm ở Văn Chấn, Yên Bái. Mô hình này rất thành công nhờ sự kết hợp giữa doanh nghiệp chế biến, hợp tác xã và cộng đồng nông dân. Trong đó có bà Hoàng Thị Tranh, người phụ nữ nông dân hơn 70 tuổi, đã học những kỹ thuật, kinh nghiệm khuyến nông trong cả một quá trình dài chuyển đổi phương thức trồng cây lúa sang trồng dâu nuôi tằm, kỹ thuật chăm sóc, nuôi trồng tằm tơ, lựa chọn được những sản phẩm chất lượng cao… từ chính nông dân trong cộng đồng đã giúp đỡ nhau trong việc truyền đạt kinh nghiệm và kỹ thuật. Đây chính là minh chứng cho thấy rằng, khuyến nông có thể được thực hiện ngay trong chính cộng đồng nông dân, không chỉ thông qua các cán bộ khuyến nông.
Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề nghị công tác khuyến nông cần phải đáp ứng ba yêu cầu “cần” trong thời gian tới, trong đó, nông dân cần thấy sự cần thiết của khuyến nông. Cán bộ khuyến nông phải là người đồng hành gần gũi với nông dân, giúp họ giải quyết các vấn đề hàng ngày trong sản xuất.
Chính quyền phải thấy khuyến nông là không thể thiếu. Chính quyền địa phương cần nhận thức rõ ràng rằng công tác khuyến nông không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn tạo ra sự ổn định xã hội, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Doanh nghiệp cần khuyến nông để phát triển. Doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp chế biến nông sản, cần hệ thống khuyến nông để giúp họ phát triển bền vững, từ việc cung cấp thông tin, hỗ trợ kỹ thuật cho đến việc liên kết tiêu thụ sản phẩm.
Qua báo cáo và mục tiêu của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, trong thời gian tới, công tác khuyến nông cần tập trung vào một số nhiệm vụ cụ thể:
Về định hướng sản xuất, khuyến nông không chỉ hướng dẫn nông dân trong việc sản xuất mà còn phải tham gia vào việc thiết kế chính sách, quy hoạch sản xuất, lựa chọn giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện của từng địa phương.
Về mở rộng phạm vi khuyến nông, công tác khuyến nông không chỉ phục vụ nông dân mà còn phải mở rộng ra các lĩnh vực khác như chế biến, liên kết chuỗi giá trị, đặc biệt là việc tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết giữa các nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Các mô hình hợp tác thành công giữa các doanh nghiệp và nông dân, như mô hình sản xuất theo hợp đồng tiêu thụ sản phẩm, phải được nhân rộng.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Khuyến nông trong thời đại 4.0 cần phải tận dụng tối đa các công nghệ mới, sử dụng đa phương tiện truyền thông, từ trực tiếp đến trực tuyến, để đưa thông tin về kỹ thuật, quy trình sản xuất đến tay nông dân nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Với những định hướng và gợi mở trên, Người đứng đầu ngành nông nghiệp và môi trường hy vọng rằng, công tác khuyến nông sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ, trở thành cầu nối giữa nông dân và các chủ thể khác trong nền nông nghiệp, góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành nông nghiệp Việt Nam. "Chúng ta cần đổi mới tư duy, tiếp cận linh hoạt và sáng tạo để có thể nâng cao hiệu quả công tác khuyến nông, giúp nông dân thay đổi và phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai." - Bộ trưởng Đỗ Đức Duy bày tỏ.
