Người thầy đường phố
"Tôi sẵn sàng hy sinh bất cứ thứ gì vì nó", bà mẹ trẻ mới ngoài 30 Vanessa Dias chỉ vào chú nhóc 12 tuổi ở đằng xa, từ trên đỉnh đồi cách nơi cậu thử việc ở Rio De Janeiro vài trăm mét.
 |
| Một trận bóng đá tại khu ổ chuột Brazil |
"Tôi hiện thất nghiệp và thỉnh thoảng nhẵn túi đến độ không đủ tiền để đi xe buýt. Nhưng vì con trai, tôi không ngại vay mượn để đưa nó tới đây".
Dias chỉ là một trong số hàng trăm bà mẹ trẻ ước mơ đổi đời nhờ đôi chân của con trai. Hàng tháng, Vasco Da Game, đội bóng lớn nhất ở Rio tổ chức một buổi sát hạch với những đứa trẻ tuổi từ 9 đến 16, để nhận vào các lớp năng khiếu của CLB. Chúng đến từ nhiều vùng, thuộc nhiều tầng lớp cư dân khác nhau, nhưng đông và được đánh giá cao nhất là những chú nhóc tới từ favela (tiếng Brazil, nghĩa là khu ổ chuột).
Favela là một đặc sản của bóng đá Brazil. Đó là những Ronaldo, Ronaldinho, Neymar, với kỹ thuật đặc biệt như trivela (sút bóng mạnh bằng má ngoài), rabona (tạt bóng bằng má ngoái chân thuận khi bóng ở trái chân), elastico (đưa bóng ra phía ngoài bằng má ngoài rồi đột ngột dùng má trong ngoặt bóng trở lại). Mang tính biểu diễn hơn nữa là gắp bóng qua đầu đối thủ, hoặc xoay compa với bóng (lao người về phía trước, dùng gầm giày kéo quả bóng lại, xoay một vòng, rồi dùng gầm giày chân còn lại rẽ bóng theo hướng khác).
Chẳng trường lớp nào dạy những đứa trẻ Brazil những tuyệt kỹ như vậy. “Người thầy” của chúng là chiếc tivi, với những cuộn băng video chiếu đi chiếu lại động tác mà thần tượng của lũ trẻ thị phạm. Đứa nào thích kỹ thuật kiểu Ronaldinho thì cố “lườm rau gắp thịt”, còn khoái Neymar thì gắng chạm bóng bằng mọi bộ phận trên cơ thể, trừ tay và chân, để trêu ngươi đám bạn. Những tiểu xảo như cùi chỏ, ôm ngang hông để có thể đối đầu với những đứa trẻ lớn hơn, cũng được favela dạy cho các chú nhóc mới lớn. Một cách vô tình, favela dạy cho những đứa trẻ mới lớn một bài học xương máu: trước khi thành người chiến thắng, phải học cách tồn tại, ít nhất là đứng vững đến hết trận.
Favela, vốn là những căn nhà tạm được xây dựng từ cuối thế kỷ 19 trong cuộc nội chiến tại Brazil. Khi xứ samba im tiếng súng, nơi này là chốn cư ngụ của những cựu binh hết nghĩa vụ, những nô lệ trốn trại, hay những tên tử tù mơ về vùng đất hứa. Với thành phần phức tạp như vậy, những đứa trẻ lớn lên từ favela luôn rất đặc biệt. Chúng chỉ có hai con đường lựa chọn, hoặc thành tội phạm, hoặc là cầu thủ. “Nghề” nào cũng có thể kiếm bộn tiền, nhưng cầu thủ có vẻ được lâu dài hơn. Trên hết, nếu lọt vào mắt xanh của những đội bóng chuyên nghiệp, bọn trẻ sẽ thoát khỏi favela, được đến châu Âu để hưởng một cuộc sống nhung lụa.
Hơn cả World Cup
Đứa bé nào cũng mơ thành Ronaldinho và favela như một thứ chọn lọc tự nhiên. Mỗi năm, hàng vạn chú nhóc ở độ tuổi dưới 16 đến tập luyện, thi đấu và thử việc ở những đội nghiệp dư có đại bản doanh trên chính những khu ổ chuột. Khát khao của lũ trẻ mới lớn chỉ đơn giản là một lần góp mặt tại Taca das Favelas, giải đấu dành cho các khu favela, được ví von như World Cup của bóng đá trẻ Brazil.
Giải đấu này ban đầu được tổ chức trong phạm vi bang Rio De Janeiro, nhưng sau lan dần sang cả những bang lân cận. Vào lúc cao điểm, có hơn 2.000 cầu thủ nhí đến từ hàng trăm đội bóng ghi danh thi đấu từ vòng loại. Chúng nằm trong số 10% ưu tú được các đội nghiệp dư “đãi cát tìm vàng” ở khắp hang cùng ngõ hẻm. Dù vậy, ngay cả khi có chân ở “World Cup nhí”, những chú nhóc Brazil vẫn có thể lỡ cơ hội đổi đời, khi phải ở nhà phụ giúp gia đình, trông em, hoặc đơn giản nhất là không được cho tiền để bắt xe buýt đến địa điểm tổ chức.
"Nhiều đứa trẻ có năng khiếu đã không thể có dù chỉ một cơ hội", Jacy Oliveira, một tuyển trạch viên tự do nói với AFP về sự thật đáng buồn này. "Có những đứa đã phải chấp nhận mạo hiểm khi vận chuyển hàng cấm vài lần, chỉ để có vài đồng dắt túi đến đây”.
Cái gọi là World Cup thu nhỏ không hề hoành tráng, nếu nhìn từ quy mô của nó. Một bãi đất hoang phủ đầy cát. Không hề có cỏ. Còn những đứa bé thì đi chân trần, hoặc tốt hơn là một đôi giày sờn rách. Chúng quần thảo nhau giữa trời nắng gắt, không khí đặc quánh, quyện với cát và bụi bay mù mịt. Ấy vậy mà không chú nhóc nào than vãn nửa lời. Được tham dự Taca das Favelas với chúng đã là một niềm vui vô bờ, bởi ngày mai khi rời giải, bọn trẻ lại phải quay về với gánh nặng cơm áo gạo tiền, với những quả bóng được nhồi bằng bít tất, cùng những lời rủ rê sa ngã.
