Về An Giang xem đua bò Bảy Núi

Lễ Óoc-om-boc (giữa tháng 10 âl) hàng năm, đồng bào Khmer ở Sóc Trăng và Trà Vinh có ngày hội đua ghe ngo và thi thả đèn gió vào đêm cúng trăng. Còn đồng bào Khmer ở An Giang đón lễ Sene Dolta (đầu tháng 9 AL) sau ngày hội đua bò Bảy Núi, loại hình văn hóa thể thao cổ truyền độc nhất vô nhị ở Nam bộ.

Thuở xưa, người Khmer ở vùng Thất Sơn thường thi thố sức mạnh đôi bò của mình vào đầu mùa mưa và lúc kết thúc mùa vụ canh tác. Sau mùa gặt hái thắng lợi, bà con tổ chức đua xe bò chở đầy lúa đem về nhà, trên con đường băng qua những cánh đồng khô trơ gốc rạ.

Chờ đến sau mưa đủ nước cày cấy vụ mùa mới, bà con lại rủ nhau thi đua bừa những mảnh ruộng của chùa trong phum sóc mình, đôi bò nào khỏe bừa nhanh thắng cuộc được sư cả tặng thưởng vật lưu niệm (chiếc vòng lục lạc đeo cổ bò). Từ đó thành thông lệ của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi, thường tập họp đua bò đón lễ Sene Dolta cổ truyền, lúc nước lũ đầu nguồn đổ về mang phù sa bồi đắp cho những cánh đồng trong vùng thêm trù phú.

Để duy trì môn đua bò độc nhất vô nhị này, từ năm 1992 hai huyện Tri Tôn và Tịnh Biên thay phiên tổ chức lễ hội đua bò truyền thống hàng năm, quy định điều lệ rõ ràng trên tinh thần văn hóa lành mạnh.

Mục đích lễ hội đua bò là chọn những đôi bò khỏe, để nâng cao chất lượng đàn bò địa phương, lấy sức kéo phục vụ sản xuất nông nghiệp, phát huy sức mạnh đoàn kết cộng đồng dân cư trong phum sóc, loại hình thể thao hấp dẫn nhiều nông dân vùng Bảy Núi cùng du khách thập phương hâm mộ đến xem và cổ vũ sôi nổi trong ngày hội.

Từ xã Châu Lăng (Tri Tôn) theo hương lộ 17, chúng tôi đến nhà ông Nguyễn Văn Tấn (Hai Tấn), Bí thư Chi bộ ấp Tà Lọt (An Hảo-Tịnh Biên). Tuy tuổi đã hơn lục tuần, nhưng ông Hai Tấn còn đam mê môn đua bò truyền thống của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi.

Ông Hai Tấn đã từng sở hữu đôi bò đua đoạt giải nhất 5 lần (từ năm 1998-2005), có nhiều kinh nghiệm chọn lựa con bò tốt, biết chăm sóc nuôi dưỡng đôi bò đua, cũng như chỉ dẫn anh Nguyễn Thành Tài  là con trai thứ ba đang ở chung nhà thay ông điều khiển đôi bò đua hàng năm tập luyện trong các lần thi đấu, danh tiếng ông Hai Tấn vang khắp vùng Bảy Búi.

Đua bò truyền thống của đồng bào Khmer vùng này là thú vui của ông lúc nông nhàn, ngoài tiền lương định suất cấp trưởng ấp lĩnh hàng tháng và sáu công đất rẫy trồng hoa màu bán quanh năm. Mỗi lần đoạt giải nhất, ông Hai Tấn dùng tiền thưởng chiêu đãi bạn bè hàng xóm tới chúc mừng, sau khi bồi dưỡng người điều khiển và chi phí mua thức ăn cho đôi bò trong thời gian tập luyện, ông Hai Tấn không lợi dụng tiếng tâm để trục lợi mua bán bò đua.

Năm qua, đôi bò ông Châu Thanh (Tân Lợi-Tịnh Biên) vượt qua đôi bò của anh Tài khi gần mức đến, nên xếp thứ nhất vòng chung kết giải truyền thống. Năm nay, nghe ngóng trong huyện có nhiều đôi bò mới giỏi hơn nên anh Tài ra sức tập luyện lại đôi bò đua năm ngoái để giành lại ngôi vô địch đã mất qua hai mùa thi đấu trước.

Quyết định thắng bại đều do kinh nghiệm người điều khiển đôi bò lanh tay lẹ mắt ở hai vòng hô và vòng thả. Là người đoạt danh hiệu "tài xế xuất sắc" nhiều năm liền, anh Tài cho biết: “Tôi điều khiển đôi bò đua hơn 10 năm rồi, đã 5 lần vô địch. Tôi cố gắng tập luyện đôi bò quen trường đua có đông người, bốc thăm đi sau đôi bò đối thủ thì tôi đứng trên bừa nhiều hơn, cố gắng điều khiển đôi bò mình chạy qua mặt khi hết hai vòng hô không phạm luật.

Sang vòng thả, khoảng cách từ cờ vàng đến cờ xanh (dài 20m) tôi tìm cách để chân trước đôi bò đối thủ dẫm lên cái bừa mình; đoạn từ cờ xanh đến cờ đích đen trắng (dài 90m) tôi quyết tâm không cho đôi bò đối thủ đuổi kịp, thế là tôi thắng”.