Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIII, sáng ngày 11/7/2016, đã “nóng” lên, khi Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà công bố: Hiện có 6 nhà thầu nước ngoài làm việc tại Formosa Hà Tĩnh, liên quan đến việc chuyển giao công nghệ, lắp ghép thiết bị xử lý nước thải, hầu hết từ Trung Quốc.
Đến nay, cơ quan chức năng Việt Nam đã phát hiện Formosa Hà Tĩnh có tới 53 hành vi vi phạm. Những vi phạm đó hết sức lộ liễu, bất chấp mọi chuẩn mực, giá trị, quy phạm, đặc biệt là hành vi tự thay đổi công nghệ xử lý, để gây ra hậu quả thảm họa môi trường biển miền Trung vừa qua.
Và hội nghị lại càng “nóng” hơn, khi Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hà Ngọc Chiến, yêu cầu Chính phủ phải báo cáo rõ nguyên nhân chủ quan của cơ quan quản lý Việt Nam trong thẩm định, phê duyệt dự án Formosa Hà Tĩnh, đồng thời làm rõ việc vì sao dự án có số năm rất dài (tới 70 năm), vì sao tất cả đều được tiến hành với tốc độ rất nhanh, từ phê duyệt rất nhanh, đánh giá tác động môi trường rất nhanh, rồi đáp ứng các yêu sách của nhà đầu tư cũng rất nhanh...
Những yêu cầu trên chắc chắn đã làm không ít kẻ giật mình. Vì sao Formosa đã mất nhiều năm tìm đến các nước trong khu vực, thậm chí cả Đài Loan, nhưng tất cả đều không được ưu đãi, thậm chí không được đón chào, thì Hà Tĩnh lại dang tay đón mời? Trong khi những dự án nước ngoài khác chỉ được có thời gian tồn tại 50 năm, thì vì sao chỉ duy nhất Formosa Hà Tĩnh được tồn tại tới 70 năm? Vì sao thuê tới trên 3 ngàn ha (trong đó 2 ngàn ha đất và trên 1 ngàn ha mặt nước), trong thời hạn 70 năm, mà Formosa Hà Tĩnh chỉ phải nộp trên 4 triệu USD, tương đương 92 tỷ VND?
Ngoài ra, Formosa còn được đủ thứ ưu đãi khác, như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 4 năm đầu, giảm 50% loại thuế đó trong 9 năm tiếp theo, và chỉ phải đóng thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 50 năm còn lại (trong khi các công ty khác phải đóng 22%). Nếu lỗ, Formosa được chuyển lỗ sang các năm sau: Giảm 50% thuế thu nhập cá nhân, miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị tạo tài sản cố định... Vì sao tất cả đều rất nhanh như thế?
Và vì sao Formosa Hà Tĩnh có tới 53 hành vi vi phạm. Những vi phạm đó lại rất “lộ liễu, bất chấp mọi chuẩn mực, giá trị, quy phạm...” mà lại chẳng bị ai, chẳng bị cơ quan chức năng nào phát hiện? Công nghệ xử lý, một khi đã được phê duyệt, thì trở nên bất di bất dịch.
Thế mà Formosa đã ngang nhiên thay đổi công nghệ xử lý cốc từ khô (đã được phê duyệt) sang ướt (công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm rất khủng khiếp) mà chẳng cơ quan chức năng nào biết? Chỉ đến khi hàng trăm tấn cá ở biển miền Trung chết nổi phềnh lên, thì tất cả mới ngỡ ngàng?
Được biết, cơ quan cảnh sát điều tra của công an đã vào cuộc. Rồi đây, chắc chắn sẽ có một danh sách những cái tên gắn liền với câu hỏi “vì sao?” của Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hà Ngọc Chiến.
