Nhiều công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Gia Lai xây dựng xong vẫn chưa thể hoạt động do chưa có hệ thống kênh dẫn nước, gây ra sự lãng phí không nhỏ.
Do nguồn vốn đầu tư còn hạn chế nên nhiều công trình thủy lợi được xây dựng trong thời gian gần đây tại Gia Lai đều chịu cảnh nước đầy hồ nhưng không thể tưới. Nguyên nhân do các công trình này sau khi hoàn thành đập đầu mối, chủ đầu tư mới tính đến phương án xây dựng kênh dẫn tưới. Thậm chí có công trình thuỷ lợi xây dựng xong chẳng biết tưới đi đâu vì chưa có quy hoạch vùng tưới. Ghi nhận tại hồ chứa nước Plei Thơ Ga được đầu tư xây dựng gần 230 tỷ đồng tại tại huyện xã Chư Don (huyện Chư Pưh), sau khi hoàn thành công trình này sẽ cấp nước cho 620 ha lúa nước và 1.000 ha cây công nghiệp. Cùng với đó, công trình này cung cấp nước sinh hoạt cho 19.000 người dân trên địa bàn. Thiết kế là vậy, nhưng trên thực tế, công trình này mới chỉ cung cấp nước tưới cho gần 200 ha cây trồng. Theo nhiều người dân nơi đây, dù đã thi công xong hệ thống kênh mương, đường ống ngầm, nhưng chưa có các tuyến kênh cấp 1,2 nên vẫn chưa có nước để phục vụ tưới tiêu. Tương tự, tại dự án hồ chứa nước Ia Rtô (xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa), công trình có tổng vốn đầu tư 200 tỷ đồng đã xây dựng xong phần thân đập và hệ thống kênh chính, trong khi kênh mương nội đồng dẫn nước trực tiếp đến đồng ruộng thì lại chưa có. Chính điều này đã khiến dự án Ia Rtô chưa thể phát huy hiệu quả, gây lãng phí lớn. Canh tác ngay dưới chân đập nước nhưng gần 2 năm qua, kể từ khi thuỷ lợi Ia Rtô, Xã Ia Rtô, Thị xã Ayun Pa, Gia Lai hoàn thành, mảnh đất của gia đình chị Nay Nưi vẫn chưa một lần được hưởng nguồn nước từ thuỷ lợi này. Mong ước có nước về để hoán chuyển đất rẫy thành ruộng nước canh tác ổn định chưa biết đến khi nào mới thành hiện thực. Chính vì không có nguồn nước tưới, cũng như bao nhiêu hộ dân khác trong vùng, gia đình chị Nưi vẫn phải vừa canh tác, vừa trông mong trời sớm mưa để thoát cảnh hạn hán thường xuyên.
Ở đây rất khó khăn về trồng trọt vì không có nước, mình làm chủ yếu trông chờ vào nước mưa để trồng bắp, trồng mì. Nếu mà giờ có nước từ thuỷ lợi thì gia đình có thể chuyển đổi qua trồng lúa, nhưng bây giờ không có nước khó khăn quá nên chỉ đành trồng mì.
Được biết, ngoài 2 công trình Plei Thơ Ga và Ia Rtô, tỉnh Gia Lai còn nhiều công trình thuỷ lợi được xây dựng trong thời gian gần đây đều chịu cảnh nước đầy hồ nhưng không thể tưới. Nguyên nhân là do các công trình này sau khi hoàn thành đập đầu mối ngành chủ quản mới tính đến phương án xây dựng kênh dẫn tưới.
Để tháo gỡ những vướng mắc này, mới đây, Hội đồng nhân dân tỉnh Gia Lai đã đưa ra Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án hồ chứa nước và hoàn thiện hệ thống kênh mương thủy lợi trên địa bàn tỉnh. Theo đó, sẽ hoàn thiện 4 hệ thống kênh của hồ thủy Ia Rtô, Tầu Dầu 2, Plei Keo và Plei Thơ Ga. Đồng thời xây dựng hồ Cà Tung (huyện Đăk Pơ), hồ Đông Xuân (huyện Chư Pưh) với tổng kinh phí gần 500 tỷ đồng.
Chúng tôi tiếp tục bố trí vốn xây dựng các hệ thống kênh mương để đảm bảo các công trình thuỷ lợi phát huy tác dụng. Về mặt lâu dài, trong quá trình lập dự án chúng tôi yêu cầu các chủ đầu tư và đơn vị sử dụng cùng nhau phối hợp tính toán công suất tưới của hệ thống đập, từ đó xây dựng được số km kênh mương đưa vào tổng mức đầu tư công trình cho đồng bộ. Đồng thời, chủ đầu tư phải đảm bảo công tác giải phóng mặt bằng thì mới đầu tư xây dựng kênh mương dẫn nước, đảm bảo đập xây xong thì hệ thống kênh mương cũng được hoàn thành để công trình phát huy tác dụng.
Trước mắt, Hội đồng nhân dân tỉnh Gia Lai yêu cầu Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan hoàn thành Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án xây dựng các hồ chứa nước và hoàn thiện hệ thống kênh mương thủy lợi trình cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án theo đúng quy định của Luật Đầu tư công và pháp luật liên quan. Đồng thời, yêu cầu UBND tỉnh Gia Lai và các cơ quan liên quan căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tổ chức triển khai thực hiện dự án đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả đầu tư.
Tuấn Anh - Đăng Lâm
