Một cảnh trong vở cải lương "Nàng Xê Đa".
Vở “Nàng Xê Đa” còn có tên khác “Nàng Si Ta”, là một tác phẩm đánh dấu sự chuyển đổi về kịch pháp của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ (1948-1988). Sau giai đoạn đưa hiện thực nóng bỏng lên sân khấu như các vở “Sống mãi tuổi 17”, “T.15 về đâu”, “Mùa hạ cuối cùng”, “Cô gái đội mũ nồi xám”, “Trời xanh trên mái phố”, “Thủ phạm là ai”… nhà viết kịch Lưu Quang Vũ quay sang khai thác cổ tích và thần thoại. Nếu như vở “Linh hồn của đá” trưng dụng chất liệu cổ tích, thì vở “Nàng Xê Đa” trưng dụng thăng hoa bằng chất liệu thần thoại.
Vở “Nàng Xê Đa” không dùng thần thoại để kể lại thần thoại, mà mượn thần thoại để phản ánh đời sống thường ngày. Đó là một biệt tài của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, dùng cái hư để nói cái thực, dùng cái viển vông để nói cái thiết yếu. Vở “Nàng Xê Đa” được viết năm 1982, lập tức được Đoàn chèo Hà Nội dàn dựng. Năm sau, vở “Nàng Xê Đa” tạo hiệu ứng khắp các sân khấu miền Bắc, với Đoàn chèo Thái Bình, Đoàn cải lương Hải Phòng, Đoàn kịch Hải Phòng và Đoàn chèo Hải Hưng.
Vở “Nàng Xê Đa” lan tỏa vào phương Nam, và được Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang dàn dựng vào năm 1984. Vở “Nàng Xê Đa” với chuyển thể cải lương của Thể Hà Vân và đạo diễn Đoàn Bá, đã gây sốt vé cho khán giả TPHCM. Hơn 1500 suất diễn kéo dài suốt 5 năm, không chỉ giúp vở “Nàng Xê Đa” xác lập một kỷ lục ấn tượng, mà còn đưa tên tuổi hai diễn viên chính Phương Quang - Thanh Vy lên hàng ngôi sao cải lương.
Sau hơn 30 năm, mùa xuân Tân Sửu 2021, Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang quyết định hợp tác với ông bầu Hoàng Song Việt và đạo diễn Hoa Hạ để tái dựng vở “Nàng Xê Đa”. Làm sao để vượt qua cái bóng của “Nàng Xê Đa” trước đây? Những người thực hiện phiển bản mới đưa ra tiêu chí cho nghệ sĩ tham gia phải hội đủ 3 yêu cầu: hát hay, diễn tốt và múa đẹp.
Vở “Nàng Xê Đa” được đầu tư hơn 700 triệu đồng để tái dựng. Đây là kinh phí không lớn, nếu so với ca nhạc hoặc điện ảnh, nhưng lại là dự án “khủng” với sân khấu cải lương. Sở dĩ, vở “Nàng Xê Đa” chấp nhận đánh cược với thị trường nghệ thuật truyền thống đáng khó khăn là vì những người thực hiện muốn tác phẩm này có thể khởi động mạnh mẽ chuỗi chương trình “Dự án mới cho nghệ sĩ trẻ”.
Vở “Nàng Xê Đa” lấy tích từ thần thoại Campuchia, rằng vua Priem đã giả chết để thử lòng những người xung quanh và nhận thức được ý nghĩa tồn tại của chính mình. Diễn viên Võ Minh Lâm được chọn đóng vai vua Priem, còn các nữ diễn viên Hồng Thắm, Thúy Vy và Phượng Loan lần được đảm nhận vai nàng Xê Đa trong những màn khác nhau. Ông bầu Hoàng Song Việt cũng là soạn giả gạo cội, nên có sự tâm đắc riêng khi tái dựng “Nàng Xê Đa” chỉ toàn gương mặt nghệ sĩ mới: “Tôi muốn làm lại để khán giả ngày nay biết được có một tác phẩm đặc sắc như thế. Vở cũ được đầu tư chỉn chu về mọi mặt. Chúng tôi không dám mong bản của mình trọn vẹn như thế, nhưng chắc chắn không làm nhếch nhác, đánh mất giá trị của vở diễn”.
Vở “Nàng Xê Đa” tạo cơ hội cho các diễn viên trẻ được phô diễn khả năng trong bối cảnh cải lương đang tắt dần ánh đèn hào quang. Nghệ sĩ trẻ với năng lượng mới của họ sẽ có những cống hiến khác, đa dạng hơn và tươi tắn hơn khi tấm màn nhung sân khấu được kéo lên trước mắt công chúng.
Để vở “Nàng Xê Đa” có sự chinh phục mới, thì không thể không có yếu tố mới. Đạo diễn Hoa Hạ sáng tạo thêm nhân vật Nữ Quỷ cho vở “Nàng Xê Đa” và chọn diễn viên Tú Sương đảm nhận. Dĩ nhiên, diễn viên Tú Sương không phải gương mặt quá xa lạ để xem là một phát hiện. Diễn viên Tú Sương là con gái của cặp nghệ sĩ cải lương Trường Sơn - Thanh Loan. Từ nhỏ, diễn viên Tú Sương đã tham gia nhóm Đồng ấu Bạch Long và rất được khán giả đồng trang lứa yêu thích. Diễn viên Tú Sương đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú vào năm 2015.
Nghệ sĩ Ưu tú Tú Sương vao Nữ Quỷ ở tuổi 44.
Lựa chọn diễn viên Tú Sương 44 tuổi chỉ chuyên đóng đào thương để vào vai nhân vật Nữ Quỷ phản diện trong vở “Nàng Xê Đa”, liệu có phải sự mạo hiểm không? Đạo diễn Hoa Hạ chia sẻ: “Khi chúng tôi mời Tú Sương, mọi người nghĩ tôi sẽ giao cho cô ấy vai chính nàng Xê Đa, không ai nghĩ tôi sẽ giao cho cô ấy vai Nữ Quỷ vì đó là vai phụ. Thế nhưng chúng tôi quan niệm rằng là một nghệ sĩ cải lương thế hệ mới các bạn phải có kỹ năng diễn xuất đa dạng. Tú Sương là một người không kén chọn vai diễn, dám hy sinh và chấp nhận thử thách nên cô ấy đã nhận lời tham gia cùng chúng tôi. Tôi tự tin để nói rằng khán giả sẽ hoàn toàn bất ngờ với Tú Sương trong vai diễn đặc biệt này”.
Vở “Nàng Xê Đa” sẽ được công diễn tại Nhà hát Bến Thành - TP.HCM vào lúc 20 giờ ngày 30/1, sau đó được tái diễn tại Rạp Hưng Đạo vào mùng 10 Tết Tân Sửu.
