Đã thành thông lệ, khi thương lái hoặc người dân đem củ mì (sắn) tươi đến bán cho các nhà máy chế biến đều phải qua khâu đo lường (thử) % chữ bột (điểm) để tính tiền. Nhưng chữ bột được khống chế ở mức tối đa là 30%, dù thực tế có cao hơn thì người bán cũng không được hưởng, thấp hơn thì bị trừ tiền...
Mập mờ cách tính
Ông Võ Văn Ten, nông dân sản xuất giỏi toàn quốc, hiện ngụ tại ấp Phước Hội, xã Suối Đá, Dương Minh Châu (Tây Ninh) bức xúc: Vào tháng 12/2014 ông nhận trồng 3 ha mì giống mới (HL505) do Trung tâm nghiên cứu Cây có củ miền Nam cung cấp cây giống.
Sau hơn 6 tháng trồng trên đất ruộng lúa 1 vụ, mới đây ông Ten thu hoạch 3ha mì đạt năng suất hơn 35 tấn/ha. Khi đưa củ mì đến bán cho nhà máy chế biến củ mì tươi tại huyện Dương Minh Châu, nhân viên thử chữ bột nhiều lần đều có kết quả 33% (33 điểm).
Đúng ra nhà máy phải tính tiền để trả cho ông Ten theo kết quả đo lường thực tế, nhưng chủ nhà máy chỉ tính tiền trả cho ông Ten ở mức 30 điểm, với giá 2.280đ/kg củ mì tươi. Như vậy, mỗi kg củ mì tươi bán cho nhà máy, ông Ten chịu thiệt 240đ, với 100 tấn củ mì tươi, ông mất không 2.400.000đ.
Thu hoạch mì tại xã Suối Đá
Ông Ten thắc mắc, được chủ nhà máy cho biết từ trước tới nay củ mì tươi nhà máy chỉ mua chữ bột với mức cao nhất là 30 điểm (%), chưa có tiền lệ mua vào với chữ bột cao hơn 30 điểm.
Tìm hiểu sự việc qua một nhân viên quản lý tại nhà máy Miwon chuyên chế biến củ mì tươi tại xã Phước Minh, huyện Dương Minh Châu, anh này cho biết: Từ trước tới nay nhà máy Miwon chỉ lấy mức 30 điểm (% chữ bột) là cao nhất để tính tiền trả cho người bán. Anh ta cũng khẳng định, trong thực tế có một số củ mì đem đến bán cho nhà máy, khi đo có chữ bột cao hơn 30%. Hỏi có văn bản nào quy định chỉ tính tối đa là 30% chữ bột củ mì tươi? Anh ta trả lời không biết, chỉ nghe chủ nhà máy quy định như vậy (?!).
Không minh bạch
Bà TV, ngụ tại xã Suối Đá, huyện Dương Minh Châu hành nghề mua củ mì nhiều năm qua, có ngày bà thu mua được gần 3 tấn tươi, khi đem bán cho nhà máy, đều phải qua khâu thử chữ bột. Nhưng nhà máy chỉ trả giá bằng 2/3 giá củ mì thương lái bán cho nhà máy; do vậy, bà TV tìm cách bán củ mì cho thương lái để được trả giá cao hơn.
Anh NVS cùng ngụ xã Suối Đá chuyên làm nghề mua củ mì của nông dân (mua cả ruộng), thu hoạch rồi đem bán cho nhà máy kiếm lời, cho biết: Một số giống khoai mì hiện nay nếu trồng đúng quy cách, đủ thời gian sinh trưởng có thể cho chữ bột lên đến 34%. Nhưng các nhà máy chỉ tính chữ bột có 30%, khi gặp củ mì non hay để quá lứa mất lượng tinh bột thì nhà máy nào cũng trừ tiền theo % giảm dưới 30%, mức giá trừ càng nhiều khi chữ bột tụt xuống dưới 20%.
Biết được cách tính tiền của nhà máy, thương lái tìm “đối sách” bằng cách khi mua được rẫy củ mì có hàm lượng chữ bột trên 30%, thương lái thu hoạch từng ít một đem trộn lẫn với số củ mì thu hoạch có chữ bột thấp hơn 30%, sau đó đem bán cho nhà máy vẫn có hàm lượng chữ bột trung bình đạt 30% trở lên. Như vậy, chỉ có thương lái biết cách “qua mặt” chủ nhà máy mới được hưởng lợi từ việc trộn 2 loại củ mì lại.
Ông Nguyễn Hồng Dũng, Chủ tịch Hội Nông dân xã Suối Đá cho biết: Thực tế một số giống khoai mì trồng ở khu vực xung quanh núi Bà Đen và trên triền đất ít ngập nước trong hồ Dầu Tiếng cho hàm lượng chữ bột đạt hơn 32%. Thời gian qua nhiều nông dân phản ánh tình trạng các nhà máy chỉ tính tối đa là 30% chữ bột, thế nhưng dưới 30% chữ bột thì nhà máy trừ tiền.
Chúng tôi đến tìm hiểu tại cơ quan có trách nhiệm của tỉnh Tây Ninh, ông Nguyễn Minh Đức, Chi cục phó Chi cục Quản lí chất lượng nông-lâm và thủy sản (CLNL&TS) thuộc Sở NN&PTNT giải thích, cấp tỉnh không có văn bản nào quy định về hàm lượng chữ bột củ mì. Tuy nhiên, trong thời gian qua Chi cục quản lý CLNL&TS cũng chưa nhận được thông tin nào của các địa phương và người dân về việc trên để báo cáo cấp trên xem xét.
Việc khống chế % chữ bột khoai mì tươi tối đa là 30% để tính tiền trả cho nông dân như các nhà máy chế biến đang áp dụng gây thiệt thòi cho nông dân, đồng thời không kích thích họ đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc này cần sớm được làm rõ.
