Cuối tuần trước, việc Chính phủ tổ chức hẳn hội nghị tổng kết 5 năm thực hiện Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí chứng tỏ đó là một chủ đề nóng bỏng.
Nóng bỏng vì nghĩa vụ cung cấp thông tin của cán bộ, viên chức đã bị “hiểu sai” kể từ khi quy chế được ban hành theo hướng chỉ có “người phát ngôn” mới được cung cấp tin, những người khác thì… không. Chẳng hạn, ngay ở một cơ quan bảo vệ pháp luật ở Trung ương là Thanh tra Chính phủ cũng có sự hiểu sai này dẫn đến việc ra quy chế sai. Ví dụ, quy chế phát ngôn của ngành này ghi rõ: “Trường hợp cán bộ, công chức được báo chí đề nghị trả lời phỏng vấn thì người được đề nghị phỏng vấn phải báo cáo, xin phép Tổng Thanh tra (bằng văn bản) ghi rõ nội dung phỏng vấn và chỉ được trả lời phỏng vấn sau khi được Tổng Thanh tra đồng ý”!
Toàn cảnh hội nghị
Tại hội thảo về chủ đề này hồi tháng 3 vừa qua, lãnh đạo Bộ Thông tin & Truyền thông (đơn vị tham mưu cho Thủ tướng soạn thảo và giám sát thực hiện quy chế) nói rõ, việc Thủ tướng ban hành quy chế là tạo thuận lợi hơn cho cơ quan báo chí trong việc tiếp xúc với nguồn tin chính thống của cơ quan quản lý nhà nước (qua người phát ngôn); song điều đó không ảnh hưởng đến việc thu thập, khai thác thông tin từ các nhà quản lý, nhà khoa học khác đang làm việc trong cơ quan đó.
Thế nhưng việc “hiểu sai” như TTCP lại không phải là hiếm. Gần đây việc né tránh cung cấp thông tin (thuộc diện công khai) ngày một diễn biến phức tạp, mà một trong những nguyên nhân là chế tài xử phạt việc không cung cấp thông tin quy định tại điều 8 Nghị định 02/2011 chưa được thực hiện. Tại điều này ghi rõ “Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1 đến 3 triệu đồng đối với hành vi “Cản trở việc cung cấp thông tin” hoặc “Không cung cấp thông tin" cho báo chí theo quy định tại Điều 7 Luật Báo chí”.
Đáng nói là sau hơn một năm rưỡi có hiệu lực, hai điều khoản nói trên vẫn chưa thực hiện lần nào, nghĩa là chưa phạt được bất kỳ cơ quan, cá nhân nào vi phạm, trong khi những chế tài khác xử phạt nhà báo và cơ quan báo chí, cùng nêu tại Nghị định 02/2011, lại đã thực hiện rất nhiều lần.
Thêm nữa nhiều hành vi khác vi phạm Quy chế của Thủ tướng và Điều 7, 8 Luật Báo chí chưa có chế tài, chẳng hạn như hành vi cung cấp thông tin sai, như một số tuyên bố của lãnh đạo TP Hải Phòng, UBND tỉnh Hưng Yên, Bộ GD&ĐT… về các vụ cưỡng chế, thi cử gây xôn xao dư luận vừa qua.
Vì thế, bên cạnh việc sửa đổi quy chế phát ngôn cho khả thi và dễ hiểu hơn cần có cơ chế rõ ràng xử lý các hành vi vi phạm để khoản 1 Điều 8 Nghị định 02/2011 của Chính phủ có cơ hội thực hiện.
Thế mới là sòng phẳng như tinh thần pháp chế XHCN là mọi người đều bình đẳng trước pháp luật!
