Người dân Bản Hồ vẫn bức xúc vì thủy điện Sử Pán 1 xả lũ gây thiệt hại nhưng đền bù chưa thỏa đáng. Ảnh: H.Đ
Xả lũ gây thiệt hại, 4 năm chưa giải quyết xong
Đêm 23/6/2019 rạng sáng 24/6/2019 trên địa bàn Sa Pa xuất hiện mưa lớn và đã tạo thành lũ đặc biệt lớn trên dòng suối Mường Hoa làm thiệt hại đến công trình hạ tầng, nhà ở, tài sản, hoa màu của một số hộ dân xã Bản Hồ. Trước nguy cơ vỡ đập thủy điện Sử Pán 1, Công ty Cổ phần Công nghiệp Việt Long đã vận hành xả lũ khẩn cấp để đảm bảo an toàn công trình…
Tuy nhiên, quá trình vận hành xả lũ, công ty chưa thực hiện thông báo kịp thời cho các cấp, ngành chức năng địa phương, chưa có động thái cập nhật thông tin về ngập lụt phía hạ du dẫn đến việc ứng phó lũ lụt tại hạ du (thôn La Ve, thôn Bản Dền, xã Bản Hồ) không kịp thời.
Sau sự việc, Chánh Thanh tra Sở Công Thương đã ban hành Quyết định số 03/QĐ-XPVPHC ngày 29/7/2019 xử phạt đối với Công ty Cổ phần Công nghiệp Việt Long trong quá trình vận hành thủy điện Sử Pán 1.
Về trách nhiệm, thông báo kết luận số 209/TB-VPUBND ngày 19/7/2019 của Văn phòng UBND tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã kết luận Công ty Cổ phần Công nghiệp Việt Long phải có trách nhiệm hỗ trợ kinh phí để khắc phục cho các hộ dân trực tiếp bị thiệt hại về tải sản, hoa màu.
Trên cơ sở phương án hỗ trợ tài sản bị thiệt hại của các hộ dân xã Bản Hồ, Sử Pán (nay là xã Bản Hồ, Mường Hoa) liên quan đến đợt mưa lũ ngày 23-24/6/2019 do UBND thị xã Sa Pa lập, Công ty Cổ phần Công nghiệp Việt Long đã hỗ trợ 1,6 tỷ đồng…Tuy nhiên, người dân thấy rằng chưa thỏa đáng nên tiếp tục khởi kiện ra tòa.
Hiện nay, tòa án đã thụ lý hồ sơ, thụ lý vụ án và đã yêu cầu định giá lại tài sản thiệt hại, hiện chưa có kết quả dẫn đến vụ án kéo dài, xâm phạm quyền lợi, lợi ích của người dân.
Trong khi giá cá hồi tăng cao thì trang trại cá hồi của những hộ dân ở Ngũ Chỉ Sơn (Sa Pa) bỏ hoang vì thủy điện Mây Hồ. Ảnh: H.Đ
Xây đập thủy điện ảnh hưởng sinh kế người dân
Theo báo cáo của Công ty TNHH Năng lượng Mây Hồ, khoảng 14h ngày 14/3/2022 tại khu vực thi công tuyến đập đầu mối của thủy điện Mây Hồ thuộc thôn Lủ Khẩu, xã Ngũ Chỉ Sơn (Sa Pa) xảy ra vụ xô xát, đánh nhau gây thương tích giữa một số người dân của xã Ngũ Chỉ Sơn với công nhân đơn vị thi công thủy điện Mây Hồ.
Sau khi nhận tin báo, Thị ủy và UBND thị xã Sa Pa đã chỉ đạo Đảng ủy, UBND xã Ngũ Chỉ Sơn, Công an xã Ngũ Chỉ Sơn kịp thời có mặt tại hiện trường lập biên bản vụ việc và yêu cầu đám đông giải tán.
Vụ việc do phía hạ lưu vị trí xây dựng đập thủy điện có 3 trại cá hồi tuy không nằm trong phần diện tích cần giải phóng mặt bằng của dự án nhưng việc thi công sẽ gây ảnh hưởng đến việc nuôi cá nên không đồng ý cho thi công đập thủy điện Mây Hồ.
Trong khi giữa hai bên chưa thống nhất được giá trị hỗ trợ thì ngày 14/3/2022, Công ty TNHH Năng lượng Mây Hồ vẫn cho đơn vị thi công thực hiện việc thi công san tạo mặt bằng. Khi thấy đơn vị thi công thì các hộ dân ra ngăn chặn nên dẫn đến xảy ra vụ việc trên.
Căn cứ vào nội dung vụ việc và các tài liệu chứng cứ đã thu thập được, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thị xã Sa Pa đã ra lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp, khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị theo quy định Bộ luật hình sự hiện hành…
Ông Đinh Huy Cường, Chủ tịch UBND xã Ngũ Chỉ Sơn cho biết người dân đòi 15 tỷ đồng, trong khi lần thương thảo gần nhất doanh nghiệp đưa ra mức khoảng 4-5 tỷ đồng như mức đầu tiên người dân đề nghị. Hiện nay, đang khảo sát tìm nguồn nước trả cho người dân để nuôi cá hồi, không liên quan việc bồi thường nữa, đây là phương án có lợi cho các bên. Thị xã đang chỉ đạo các ngành, chính quyền địa phương tìm phương án không bên nào ảnh hưởng thiệt thòi gì mà vẫn đảm bảo sinh kế cho người dân.
Thủy điện Phúc Long dâng nước lòng hồ gây nứt hàng chục ngôi nhà. Ảnh: H.Đ
Thủy điện Phúc Long… sai số đến mức khó tin
Dự án thủy điện Phúc Long do Công ty Cổ phần Thuỷ điện Phúc Long đầu tư mặc dù công trình đã đi vào vận hành tuy nhiên đến nay vẫn chưa giải phóng mặt bằng xong. Nguyên nhân chính là do thủy điện này gây ảnh hưởng ngoài biên giải phóng mặt bằng dự án, con số lên tới hàng trăm hộ dân.
Ngày 31/8/2022, Ban thường vụ Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam huyện Bảo Yên đã tổ chức tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân thị trấn Phố Ràng, các xã Xuân Thượng, Lương Sơn, Việt Tiến, Phúc Khánh, Tân Dương do ảnh hưởng của thủy điện Phúc Long khi dâng nước.
Sở Công Thương đã báo cáo UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo UBND huyện Bảo Yên (Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện) phối hợp với UBND các xã, thị trấn và Công ty Cổ phần Thủy điện Phúc Long kiểm tra, rà soát, đánh giá và xác định giá trị đối với các hộ dân bị ảnh hưởng.
Cụ thể, tổng số hộ đã kiểm tra, rà soát nằm ngoài ranh giới giải phóng mặt bằng lên tới 199 hộ gồm: Thị trấn Phố Ràng (99 hộ), xã Xuân Thượng (43 hộ), xã Phúc Khánh (39 hộ), xã Lương Sơn (18 hộ). Trong đó, có 109 hộ bị nứt, lún nhà ở và công trình phụ đã được trung tâm giám định chất lượng tỉnh Lào Cai lập phương án hỗ trợ. Hiện đã có 89 hộ đã nhận hỗ trợ, còn 20 hộ đã thông báo chi trả nhưng chưa đồng ý nhận hỗ trợ, công ty và chính quyền địa phương đang tiếp tục vận động để chi trả hết trong tháng 9/2022;
90 hộ có khả năng bị ảnh hưởng đất đai hoa màu trên đất, chủ đầu tư thủy điện đã ký hợp đồng số 08/2022/HĐKT-GPMB ngày 13/9/2022 với Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Bảo Yên để trung tâm tiến hành kiểm tra, đánh giá lên phương án hỗ trợ. Ngoài ra, sau trận lũ lớn ngày 14/6/2022 trên sông Chảy đã tiếp tục phát sinh các ảnh hưởng đến đất, đai tài sản, hoa màu của các hộ dân xung quanh khu vực dự án.
“Khi UBND thị trấn Phố Ràng, UBND xã Lương Sơn, UBND xã Xuân Thượng, UBND xã Phúc Khánh tiến hành kiểm tra, tổng hợp xong danh sách, số lượng hộ dân, diện tích bị ảnh hưởng thì Trung tâm phát triển quỹ đất sẽ lên kế hoạch đi kiểm tra đánh giá mức độ ảnh hưởng để có phương án giải quyết kịp thời, phù hợp cho các hộ dân”, ông Nguyễn Việt Hà, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên cho biết.
